Vì sao người dân cần cẩn thận mỗi lần quét mã QR?

Quishing là gì?

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, thanh toán không dùng tiền mặt, mã QR đã trở thành công cụ quen thuộc trong đời sống số. Người dân chỉ cần một thao tác quét đơn giản là có thể thanh toán tại siêu thị, đặt món trong quán cà phê, đăng nhập ứng dụng hoặc tham gia các chương trình khuyến mãi. Tuy nhiên, chính sự phổ biến và tiện lợi đó lại mở ra cơ hội cho một hình thức lừa đảo mới mang tên “Quishing”.

Quishing, viết tắt của cụm từ QR code phishing, là thủ đoạn kẻ gian lợi dụng mã QR để dẫn người dân đến các website giả mạo hoặc ứng dụng độc hại. Không giống như các đường dẫn lừa đảo có thể bị nghi ngờ nhờ tên miền lạ hoặc cú pháp bất thường, mã QR che giấu toàn bộ đường dẫn bên trong. Điều này khiến người dân khó nhận biết, dễ dàng quét mã và rơi vào bẫy.

Các chiêu trò thường gặp trong Quishing

Thủ đoạn của Quishing khá đa dạng và thường được thiết kế để đánh vào sự chủ quan. Một trong những chiêu trò phổ biến là kẻ xấu in mã QR giả rồi dán đè lên mã thật tại điểm thanh toán, bãi giữ xe hoặc quán cà phê. Khi người dân quét, thay vì chuyển tiền vào tài khoản chính thức, số tiền lại chảy thẳng vào tài khoản của kẻ lừa đảo.

Ngoài ra, Quishing còn xuất hiện dưới dạng tin nhắn hoặc email giả mạo. Người dân có thể nhận được thông báo trúng thưởng, phiếu giảm giá, hay yêu cầu xác minh tài khoản kèm theo mã QR. Khi quét, họ sẽ bị dẫn đến trang web được dựng sẵn để đánh cắp dữ liệu cá nhân, mật khẩu ngân hàng, thậm chí cả mã OTP.

Một số trường hợp tinh vi hơn, mã QR sau khi quét dẫn đến yêu cầu tải về một ứng dụng. Ứng dụng này chứa phần mềm độc hại, cho phép kẻ gian theo dõi hoạt động của nạn nhân, lấy cắp dữ liệu nhạy cảm hoặc điều khiển thiết bị từ xa.

Sự đa dạng trong cách thức tấn công khiến Quishing trở thành mối nguy khó lường trong đời sống số.

Vì sao Quishing nguy hiểm?

Điểm nguy hiểm lớn nhất của Quishing nằm ở chỗ mã QR vốn chỉ là những ô vuông đen trắng, không thể hiện trực tiếp đường dẫn như một liên kết thông thường. Người dân vì thế khó có cơ sở để đánh giá tính an toàn trước khi quét. Thói quen “quét nhanh – dùng ngay” càng khiến nhiều người mất cảnh giác, nhất là trong những tình huống gấp gáp như thanh toán hay nhận khuyến mãi.

Trong bối cảnh thanh toán số bùng nổ, rủi ro từ Quishing ngày càng lớn. Hậu quả của một lần quét nhầm không chỉ là mất tiền, mà còn có thể khiến toàn bộ thông tin cá nhân, dữ liệu công việc bị lộ lọt.

Cách phòng tránh Quishing

Để tránh trở thành nạn nhân của Quishing, người dân cần hình thành thói quen cảnh giác khi tiếp cận mã QR. Việc quét mã chỉ nên thực hiện từ những nguồn chính thống và đáng tin cậy, chẳng hạn ứng dụng ngân hàng, cửa hàng uy tín hoặc website chính thức. 

Khi quét mã, nếu hệ thống yêu cầu nhập các thông tin nhạy cảm như tài khoản ngân hàng, mật khẩu hay mã OTP, cần kiểm tra kỹ địa chỉ trang web trước khi cung cấp. Nhiều ứng dụng quét hiện nay có tính năng hiển thị đường dẫn, người dân nên tận dụng để đọc và đánh giá trước khi bấm tiếp tục.

Ngoài ra, việc cập nhật phần mềm bảo mật, sử dụng ứng dụng chính thức của ngân hàng hay ví điện tử và bật thông báo giao dịch cũng giúp tăng thêm lớp bảo vệ.

Quishing là một trong những minh chứng cho thấy công nghệ càng tiện lợi thì thủ đoạn tội phạm mạng càng tinh vi. Những ô vuông quen thuộc trong đời sống tưởng chừng chỉ phục vụ sự tiện lợi lại có thể ẩn chứa rủi ro lớn. 

Để bảo vệ tài sản và dữ liệu cá nhân, sự cảnh giác trong từng lần quét mã QR là yếu tố quan trọng nhất. Trong kỷ nguyên số, thói quen an toàn đôi khi chính là “lá chắn” hiệu quả nhất trước những chiêu trò lừa đảo mới.