Vì sao kẻ gian lại biết rõ thông tin cá nhân, thói quen, lịch trình của người dùng?

Dấu chân số là gì?

Dấu chân số (digital footprint) là những dấu vết dữ liệu mà người dùng để lại trong quá trình sử dụng Internet. Chúng có thể hình thành chủ động khi người dùng đăng tải bài viết, điền biểu mẫu, gửi email hoặc bình luận trên mạng xã hội, diễn đàn. Đồng thời cũng tồn tại bị động, như cookie theo dõi lịch sử truy cập, địa chỉ IP hay các tương tác trực tuyến diễn ra mà người dùng không hề hay biết.

Công ty bảo mật Norton cũng mô tả dấu chân số như một “dấu vết dữ liệu” người dùng để lại khi hoạt động trên mạng. Các dữ liệu này tạo nên một hình ảnh chi tiết về thói quen, sở thích và hình ảnh cá nhân trên mạng của người dùng, đồng thời có tác động trực tiếp đến quyền riêng tư và cách người khác nhìn nhận người dùng trên Internet.

Theo Kaspersky, dấu chân số không phải là khái niệm mới, nó bao gồm cả những hành vi được tạo ra có ý thức và vô tình. Một dấu chân số có thể kể lại hành trình trực tuyến của người dùng, từ việc người dùng truy cập website nào, gửi email ra sao, đến những thông tin người dùng chia sẻ trên mạng xã hội.

Từ dấu vết trực tuyến đến mục tiêu của tội phạm mạng

Kaspersky chỉ ra rằng dấu chân số hoàn toàn có thể bị các tội phạm mạng lợi dụng cho các mục đích như phishing (lừa đảo lấy tài khoản) hay tạo danh tính giả dựa trên dữ liệu thực của nạn nhân. 

Dù chỉ là những dữ liệu nhỏ như lịch sử truy cập, thói quen lướt web hay các tương tác trên mạng xã hội, lại có thể được kẻ xấu hợp thành một “bản đồ cá nhân” chi tiết về người dùng. Khi những mảnh dữ liệu này kết hợp với các thông tin từ các vụ rò rỉ hay môi giới dữ liệu, chúng trở nên rất giá trị cho các chiêu trò gian lận, đặc biệt là lừa đảo qua email, tin nhắn hoặc điện thoại.

Trang NCC Group nhấn mạnh rằng tội phạm mạng thường không bắt đầu bằng việc chọn “sạn ngẫu nhiên mà họ muốn khai thác”, mà họ sẽ nhắm tới những đối tượng đã để lộ nhiều thông tin, từ email, số điện thoại đến tài khoản ngân hàng để dựng chiến lược tấn công theo kiểu cá nhân hóa, như lừa đảo qua email giả mạo hoặc cuộc gọi giả danh. 

Làm thế nào để hạn chế rủi ro từ dấu chân số?

Dấu chân số vốn không thể xóa bỏ hoàn toàn, nhưng người dùng hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách kiểm soát tốt dữ liệu cá nhân bằng cách thường xuyên rà soát cài đặt quyền riêng tư trên mạng xã hội, xóa bỏ các thông tin không cần thiết và hạn chế công khai số điện thoại hay địa chỉ cá nhân trên Internet. 

Các chuyên gia bảo mật của Norton cũng nhấn mạnh người dùng nên ưu tiên tạo mật khẩu mạnh, kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA), đồng thời cân nhắc sử dụng VPN nhằm che giấu địa chỉ IP khi truy cập các trang web công cộng.

Thêm vào đó, việc xóa cookie định kỳ, sử dụng chế độ duyệt web riêng tư và tránh nhấp vào các đường link đáng ngờ trong email hoặc tin nhắn cũng là biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ bị theo dõi và khai thác. 

Trong bối cảnh dữ liệu cá nhân ngày càng gắn liền với các hoạt động trực tuyến, mỗi người cần nhận thức rằng dấu chân số không chỉ dừng lại ở những thông tin công khai. Việc kiểm soát, giới hạn và cẩn trọng trong cách chia sẻ dữ liệu sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ bị lợi dụng cho các mục đích không mong muốn.