UBCKNN hướng tới đáp ứng tiêu chí nâng hạng Thị trường Mới mổi thứ cấp của FTSE Russell

Năm 2023, chứng khoán Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, tuy nhiên thị trường vẫn đạt được những kết quả tích cực và là điểm sáng so với các thị trường ở trong khu vực và trên thế giới. Những điểm sáng đó thể hiện ở trên cả ba thị trường, đó là thị trường cổ phiếu, thị trường chứng khoán phái sinh và thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Trao đổi trong Talkshow Phố Tài chính trên VTV, bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết bước sang năm 2024, Ủy ban sẽ tiếp tục thực hiện tốt công tác triển khai các giải pháp đã được quy định trong đề án Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030. Đồng thời, thực hiện thêm loạt giải pháp cụ thể khác trong năm 2024 để đảm bảo thị trường chứng khoán Việt Nam hoạt động một cách ổn định, công bằng, công khai và phát triển bền vững.

BTV Mùi Khánh Ly: Nền kinh tế cũng như thị trường chứng khoán trong năm 2023 đã phải đối mặt với những khó khăn nhất định, nhưng thị trường vẫn có sự tăng trưởng tích cực, đặc biệt đi vào chiều sâu, bà nhận định như thế nào về điều này?

Bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước

Nhìn lại năm 2023, tình hình kinh tế - chính trị thế giới tiếp tục trải qua nhiều khó khăn, thách thức. Lạm phát toàn cầu giảm hơn so với dự báo tại các nền kinh tế phát triển nhưng vẫn ở mức cao so với mục tiêu. Chính sách tiền tệ tiếp tục thắt chặt, áp lực tỷ giá duy trì, biến đổi khí hậu gia tăng, nhu cầu tiêu dùng và các hoạt động kinh tế vì thế tiếp tục gặp khó khăn.

Trong bối cảnh đó, tình hình kinh tế xã hội của nước ta vẫn duy trì ở mức khả quan và đạt được những kết quả quan trọng, lãi suất tiền gửi cũng như lãi suất cho vay giảm từ 2%-3%, thu ngân sách vượt dự toán 6,75%, xuất nhập khẩu tiếp tục tăng trưởng và giải ngân vốn đầu tư công tăng 6,8%. Tuy vậy, các doanh nghiệp vẫn còn những khó khăn nhất định như việc tiếp cận nguồn tín dụng vẫn còn hạn chế, thị trường bất động sản vẫn còn những khó khăn, vướng mắc.

Trong năm 2023, thị trường chứng khoán Việt Nam đã chịu tác động bởi tình hình kinh tế chính trị thế giới. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội và Bộ Tài chính, thị trường chứng khoán Việt Nam đã hoạt động một cách ổn định, an toàn và dần trở thành một kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế. Quy mô vốn hóa của ba sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Upcom đạt gần 6.000.000 tỷ đồng, tăng 13,6% so với cuối năm 2022, tương đương 58,1% GDP ước tính năm 2023 và bằng 62,4% GDP ước tính năm 2022. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp niêm yết cũng có những kết quả đáng khả quan, giá trị niêm yết đến cuối tháng 12/2023 tăng 16,5% so với cuối năm 2022, chiếm 21,3% GDP ước tính năm 2022 và bằng 19,9% GDP ước tính năm 2023. Trong khi đó, thị trường chứng khoán phái sinh tiếp tục phát huy vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro cho các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Và đặc biệt trong năm qua, việc đưa vào vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã tạo điều kiện cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển một cách bền vững, công bằng, công khai và minh bạch.

Trong năm qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã thực hiện các chuyến công tác tại các nước, đặc biệt là có sự hợp tác song phương với Ủy ban chứng khoán Hoa Kỳ, qua đó thúc đẩy mối quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường Việt Nam, bà có thể chia sẻ thêm vấn đề này?

Chương trình xúc tiến đầu tư nước ngoài là hoạt động thường niên của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN). Năm 2023, UBCKNN đã rất tích cực tổ chức các hoạt động hợp tác quốc tế, cũng như các hội nghị xúc tiến đầu tư dưới nhiều các hình thức như: Tổ chức hội nghị tiếp xúc song phương, gặp gỡ, trao đổi với các nhà đầu tư nước ngoài...Cũng trong năm 2023, ngoài việc tham gia các hội nghị thường niên của Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán các nước thì dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Tài chính, chúng tôi cũng tổ chức rất nhiều những cuộc hội nghị, hội thảo liên quan đến việc xúc tiến đầu tư gián tiếp nước ngoài. Trong tháng 7/2023, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã chủ trì Hội nghị bàn tròn về kết nối thị trường vốn với chủ đề "Kết nối Việt Nam – Luxembourg xây dựng thị trường vốn xanh" tại Luxembourg. Hội nghị thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm đến các sản phẩm tài chính xanh của Việt Nam và mong muốn được đầu tư vào thị trường vốn của Việt Nam.

Đặc biệt, trong tháng 8/2023, UBCKNN đã phối hợp với Hiệp hội Thị trường Tài chính và Chứng khoán Châu Á (ASIFMA), cùng sự hỗ trợ của World Bank, chúng tôi đã tổ chức hội nghị tại Hông Kông (Trung Quốc) với chủ đề “Khai mở tiềm năng thị trường chứng khoán Việt Nam – hướng tới vị thế thị trường mới nổi” nhằm chia sẻ về những chính sách kinh tế vĩ mô cũng như là tiềm năng của thị trường vốn Việt Nam, đồng thời, chia sẻ những giải pháp khắc phục các tiêu chí để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi. Hội nghị có sự tham gia của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, các quỹ đầu tư nước ngoài, các ngân hàng lưu ký, các công ty kiểm toán tham gia và đặc biệt là có sự tham gia của hai cái tổ chức xếp hạng tín nhiệm là MSCI và FTSE Russell.

Tiếp đó, tháng 9/2023, trong chương trình tọa đàm với các nhà đầu tư tại Sở giao dịch chứng khoán Nasdaq, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Chủ tịch UBCKNN đã trực tiếp trao đổi và giải đáp các thắc mắc của các quỹ đầu tư về nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Ngoài ra, tháng 11/2023, UBCKNN tiếp tục phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị Xúc tiến Đầu tư Tài chính do Bộ trưởng Bộ Tài chính chủ trì với chủ đề "Triển vọng Tăng trưởng Tươi Sáng" tại Los Angeles, Hoa Kỳ. Hội nghị cũng đã thu hút sự tham gia của rất nhiều nhà đầu tư Hoa Kỳ và quan tâm đầu tư vào thị trường vốn gián tiếp nước ngoài tại Việt Nam.

Trong năm 2024, UBCKNN sẽ tập trung chuẩn bị tổ chức Hội nghị UBCK các nước của Tiểu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Việt Nam vào năm 2025. Đồng thời, chúng tôi tiếp tục tổ chức các hội nghị xúc tiến đầu tư tại nước ngoài như: tại Hàn Quốc, Nhật Bản.

Để thu hút thêm các nhà đầu tư nước ngoài, các tổ chức đầu tư lớn trên thế giới thì việc nâng hạng thị trường là điều cần thiết. Mục tiêu thị trường chứng khoán được nâng hạng trước năm 2025 đang được thực hiện đến đâu thưa bà?

Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi là mục tiêu lớn TTCK Việt Nam đang hướng tới, nội dung này đã được thể nêu tại Nghị quyết số 86/NQ-CP ngày 11/7/2022 của Chính phủ và đưa vào chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày ngày 29/12/2023.

Theo kết quả phân hạng thị trường tại Báo cáo rà soát mới nhất tháng 9/2023, FTSE Russell tiếp tục giữ Việt Nam trong danh sách theo dõi nâng hạng lên Thị trường Mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging market).

Trong thời gian qua, UBCKNN đã tổ chức nhiều cuộc họp với các bộ, ngành, các tổ chức xếp hạng quốc tế và các thành viên thị trường để cùng nghiên cứu, đề xuất giải pháp để tháo gỡ các nội dung còn vướng mắc trong công tác nâng hạng của TTCK Việt Nam.

Đối với nội dung ký quỹ trước giao dịch (prefunding), UBCKNN đã cùng các đơn vị liên quan, thành viên thị trường nghiên cứu giải pháp đối với vấn đề này, đồng thời UBCKNN cũng chủ động rà soát các văn bản pháp luật về chứng khoán để trình các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan để kịp thời đáp ứng tiến độ. Về trung hạn, việc triển khai hoạt động bù trừ thanh toán theo mô hình Đối tác Bù trừ trung tâm (CCP) là giải pháp cần thiết để giải quyết prefunding.

Đối với nội dung tỷ lệ sở hữu nước ngoài, Bộ Tài chính (UBCKNN) đã kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát các ngành nghề giới hạn tỷ lệ tham gia của nước ngoài; công bố công khai thông tin về danh mục các ngành nghề có giới hạn và tỷ lệ cụ thể của từng ngành để các nhà dầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin; xem xét ý kiến của các tổ chức đầu tư về việc giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài chỉ nên thực hiện với các ngành nghề mang tính chiến lược, trọng yếu, liên quan đến an ninh quốc phòng…

Đồng thời, UBCKNN cũng sẽ báo cáo Bộ Tài chính xem xét sửa đổi Thông tư 96/TT-BTC về hướng dẫn công bố thông tin trên TTCK nhằm khuyến khích doanh nghiệp công bố thông tin bằng tiếng Anh, qua đó giúp NĐTNN hiểu rõ tỷ lệ sở hữu nước ngoài của từng ngành nghề cụ thể. Ngoài ra, để nâng cao khả năng tiếp cận thị trường của NĐTNN, UBCKNN đang rà soát để sửa đổi quy định tại Nghị định số 155/2020/NĐ-CP theo hướng quy định thời điểm cụ thể các công ty đại chúng bắt buộc phải hoàn thành việc thực hiện thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trên TTCK, khẩn trương rà soát, đề xuất sửa đổi các quy định về công bố thông tin của các công ty đại chúng theo hướng yêu cầu các công ty niêm yết quy mô lớn bắt buộc thực hiện công bố thông tin bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh.

Với những nỗ lực trên, trước mắt, UBCKNN hướng tới đáp ứng tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell lên Thị trường Mới nổi thứ cấp, tích cực phối hợp với các tổ chức quốc tế và các cơ quan liên quan triển khai các giải pháp để nâng hạng TTCK Việt Nam theo lộ trình đã đặt ra. Song song với đó, chúng tôi tiếp tục hoàn thiện quy định trong nước trên cơ sở nghiên cứu các quy định và thông lệ quốc tế để thúc đẩy TTCK Việt Nam phát triển theo hướng bền vững, tạo môi trường thuận lợi thu hút NĐTNN.

Bước sang năm 2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ có những giải pháp như thế nào để đưa thị trường chứng khoán ngày càng trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế, cũng như đảm bảo thực thi các giải pháp chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030 vừa được Chính phủ phê duyệt?

Để đảm bảo thị trường chứng khoán Việt Nam hoạt động một cách ổn định, công bằng, công khai và phát triển một cách bền vững thì trong năm 2024, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp đã được quy định tại đề án Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, một số giải pháp trọng tâm, như sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, hệ thống chính sách cho phát triển thị trường, trong đó tập trung hoàn thành xây dựng kế hoạch triển khai đề án Chiến lược phát triển TTCK giai đoạn 2023 – 2030.

Thứ hai, gắn việc phát hành IPO với niêm yết để các tổ chức phát hành có thể rút ngắn thời gian, khoảng cách từ lúc phát hành đến thời điểm được niêm yết trên thị trường chứng khoán.

Thứ ba, tiếp tục tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là giám sát đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, người hành nghề, các tổ chức phát hành. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán.

Thứ tư, đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng công nghệ, làm chủ và tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, trong đó, tập trung phối hợp với các đơn vị liên quan đưa hệ thống công nghệ thông tin mới vào vận hành chính thức trong thời gian sớm nhất, tạo điều kiện cho việc ra đời các sản phẩm, dịch vụ mới trên thị trường.

Thứ năm, đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, đưa những thông tin chính thống, kịp thời ra ngoài thị trường cho công chúng đầu tư. Đồng thời, đào tạo, tập huấn về an ninh phi truyền thống cho người hành nghề, cán bộ lãnh đạo, quản lý của các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ.

Thứ sáu, tăng cường các hoạt động hợp tác quốc tế như: tổ chức các chương trình xúc tiến đầu tư tại nước ngoài, làm việc với các nhà đầu tư nước ngoài, các tổ chức xếp hạng để thị trường chứng khoán Việt Nam sớm được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi. Tập trung công tác chuẩn bị cho Hội nghị Ủy ban Chứng khoán các nước của Tiểu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương sẽ diễn ra tại Việt Nam vào năm 2025.