Tương lai doanh số sụt giảm mạnh tại Mỹ, vì sao các hãng xe hơi vẫn không từ bỏ giấc mơ làm xe điện?

Chỉ vài năm trước, ngành công nghiệp ô tô Mỹ từng nuôi giấc mơ về một tương lai hoàn toàn chạy điện. Nhưng hiện nay, viễn cảnh đó đã tan biến sau khi chính quyền ông Trump xóa bỏ các ưu đãi của liên bang dành cho công nghệ xe điện (EV).

Triển vọng trong tương lai gần cũng không mấy sáng sủa. Việc kết thúc chương trình tín dụng thuế 7.500 USD cho xe điện được dự báo sẽ khiến doanh số bán hàng lao dốc trong những quý tới, thậm chí có thể kéo dài trong nhiều năm.

Tuy nhiên, ngành ô tô toàn cầu vẫn chưa hoàn toàn từ bỏ EV. Các hãng xe vẫn tiếp tục đổ vốn đầu tư vào công nghệ xe điện, dù không còn kỳ vọng về một tương lai “toàn EV” như trước đây. Nguyên nhân là vì quy định về việc sử dụng xe chạy xăng tại Mỹ và nhiều thị trường khác vẫn còn mơ hồ, trong khi Trung Quốc đang dẫn đầu làn sóng xe điện toàn cầu và các hãng phương Tây không muốn bị tụt lại phía sau.

“Họ đã dịu giọng hơn với ý tưởng về một tương lai hoàn toàn chạy điện”, Daniel Ives – nhà phân tích công nghệ của Wedbush Securities nhận định. “Tôi tin rằng Ford, GM, Stellantis và nhiều hãng xe khác vẫn sẽ tiếp tục theo đuổi con đường EV một cách mạnh mẽ, nhưng họ đang đi chậm hơn và thận trọng hơn so với vài năm trước”.

Doanh số xe điện tại Mỹ sắp sụt giảm mạnh

Việc chấm dứt ưu đãi thuế 7.500 USD cách đây một tuần đã khiến doanh số xe điện tăng vọt trong quý III, khi người mua tranh thủ “chốt đơn” trước khi chương trình kết thúc. Tesla, Ford và General Motors đều đạt doanh số EV cao kỷ lục, trong đó GM bán gấp đôi số lượng xe điện so với cùng kỳ năm ngoái, còn Tesla đảo ngược chuỗi sụt giảm kéo dài sáu tháng.

Tuy nhiên, sau cơn sốt ngắn hạn này, doanh số EV được dự đoán sẽ lao dốc trở lại và khó phục hồi trong thời gian dài. Trong quý vừa qua, 10% số xe bán ra tại Mỹ là xe điện, nhưng CEO Ford – Jim Farley cho rằng con số này sẽ giảm còn 5%, thấp hơn mức 7% của năm ngoái. Giám đốc tài chính của GM – Paul Jacobson cũng đồng tình rằng “nhu cầu xe điện sẽ giảm mạnh trong thời gian tới”.

Bất chấp triển vọng ảm đạm, Ford vẫn tuyên bố vào tháng 8 rằng hãng sẽ đầu tư 5 tỷ USD vào sản xuất xe điện, gọi đây là “khoảnh khắc Model T mới” – nhắc lại thời kỳ đầu thế kỷ 20 khi Ford Model T giúp phổ biến xe hơi động cơ đốt trong cho toàn thế giới.

“Tôi nghĩ ngành công nghiệp này vẫn sẽ sôi động, nhưng chắc chắn nhỏ hơn nhiều so với dự đoán – đặc biệt là sau những thay đổi chính sách”, Farley nói tại một sự kiện gần đây.

Hyundai cũng khẳng định sẽ không rút lại kế hoạch đầu tư EV tại Mỹ dù thời gian gần đây họ gặp rắc rối với các vấn đề liên quan đến nhập cư của công nhân nhà máy.

CEO Hyundai José Muñoz nhấn mạnh rằng nhà máy mới sẽ có khả năng chuyển đổi linh hoạt giữa sản xuất xe điện và xe xăng tùy theo nhu cầu thị trường, đây là một phần trong chiến lược dài hạn của hãng.

Điều gì khiến cục diện thay đổi?

Một trong những lý do buộc các hãng xe phải chuyển hướng sang điện khí hóa chính là chính sách khí thải khắt khe dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Biden, yêu cầu 50% xe mới bán tại Mỹ vào năm 2030 phải là xe điện, và phạt nặng các hãng không đạt chỉ tiêu.

Nhưng các quy định này đã bị chính quyền ông Trump đảo ngược phần lớn, bao gồm cả việc bãi bỏ các khoản phạt tài chính đối với hãng vi phạm giới hạn khí thải trong đạo luật thuế và chi tiêu do Đảng Cộng hòa thông qua vào tháng 7.

Cùng lúc đó, chương trình decal “Clean Air Vehicle” của California – vốn cho phép xe điện đi một mình trong làn ưu tiên (carpool lane) – cũng chính thức hết hiệu lực từ ngày 1/10 sau khi Quốc hội Mỹ từ chối gia hạn.

Ngoài California, còn tám bang khác gồm Massachusetts, New Jersey, New Mexico, New York, Oregon, Rhode Island, Vermont và Washington cũng đã đưa ra kế hoạch cấm bán xe xăng mới vào năm 2035, chiếm khoảng 25% doanh số xe hơi toàn nước Mỹ.

Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ mới đây đã thông qua luật chấm dứt quyền của các bang trong việc đặt ra tiêu chuẩn khí thải riêng nghiêm ngặt hơn liên bang. Vấn đề này hiện đang được đưa ra tòa án liên bang và có thể mất nhiều năm để phân xử. Dù vậy, nếu chính quyền Mỹ thay đổi trong thập kỷ tới, lệnh cấm xe xăng vẫn có thể được khôi phục vào năm 2035. Trong khi đó, châu Âu và Trung Quốc vẫn tiếp tục thắt chặt quy định khí thải, buộc người tiêu dùng phải chuyển sang EV nhanh hơn.

Xe hybrid lên ngôi

Thay vì đặt cược toàn phần vào xe điện, nhiều hãng đang tập trung phát triển xe hybrid, kết hợp động cơ điện và động cơ xăng.

“Áp lực phát triển EV vẫn còn rất lớn, nhưng động cơ đốt trong (ICE) giờ không còn là ‘từ cấm kỵ’ nữa”, Ives nói. “Các hãng đang quay trở lại với cội nguồn của mình”.

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ cũng thừa nhận rằng người tiêu dùng không thực sự mặn mà với xe điện như kỳ vọng của chính phủ.

Giám đốc tài chính của GM Paul Jacobson cho biết, nếu tuân thủ chính sách cũ, ngành ô tô Mỹ sẽ “bị bóp nghẹt trong chiếc hộp quy định”, vì họ không được phép bán xe xăng ở mức sản lượng cần thiết để duy trì quy mô thị trường.

Ngay cả khi có tín dụng thuế 7.500 USD, người tiêu dùng vẫn không mua xe điện với tốc độ mà chính phủ mong đợi. Tuy nhiên, Jacobson vẫn cho rằng nhu cầu dài hạn cho EV sẽ tiếp tục tăng, dù thiếu đi các chính sách hỗ trợ.

“Chúng ta cần để thị trường tự điều chỉnh và xác định đâu là mức cầu tự nhiên cho EV, rồi từ đó xây dựng năng lực đáp ứng”, ông nói. “Điều này sẽ mất thời gian, và chúng tôi có thể phải điều chỉnh quy mô hoạt động”.

EV vẫn hấp dẫn

Bất chấp những thách thức, xe điện vẫn là khoản đầu tư hấp dẫn vì chi phí sản xuất thấp hơn xe xăng – vốn có động cơ và hộp số phức tạp. Việc rút ngắn thời gian lắp ráp giúp EV mang lại biên lợi nhuận cao hơn.

Bên cạnh đó, giá thành pin – thành phần đắt đỏ nhất trong EV – đang giảm dần, mở đường cho các dòng xe rẻ hơn. Gần như mọi hãng xe lớn đều công bố kế hoạch phát triển công nghệ pin giá thấp.

Trong gói đầu tư 5 tỷ USD vừa công bố, Ford cho biết sẽ ra mắt mẫu xe bán tải EV giá chỉ 30.000 USD, gần một nửa so với mẫu F-150 Lightning (khoảng 55.000 USD). Dây chuyền sản xuất dòng xe này dự kiến đi vào hoạt động năm 2027.

“Chúng tôi lấy cảm hứng từ chiếc Model T – biểu tượng từng thay đổi thế giới”, Doug Field, Giám đốc thiết kế và kỹ thuật số EV của Ford phát biểu. “Hôm nay sẽ là bước ngoặt mới cho Ford Motor Company và cho toàn ngành ô tô”.

Tóm lại, sau khi chính sách hỗ trợ bị bãi bỏ, thị trường xe điện Mỹ đang bước vào giai đoạn điều chỉnh lớn. Mặc dù viễn cảnh “toàn EV” đang mờ dần, cuộc đua điện hóa vẫn tiếp tục – chỉ khác ở chỗ các hãng xe đi chậm hơn, thực tế hơn và tập trung vào chiến lược dài hơi hơn.

Theo: CNN