Truy quét hàng giả và siết chặt quản lý thuế: "Cơ hội vàng" cho các chuỗi bán lẻ dược phẩm Long Châu, Pharmacity và An Khang

Thống kê của Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, thị trường thuốc Việt Nam có giá trị khoảng 7 tỷ USD và bình quân tiêu thụ thuốc đạt mức 70 USD/đầu người, tăng gấp 10 lần so với năm 2000. Theo thống kê từ Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), hiện thị trường có khoảng 50.000 nhà thuốc. Còn theo ABS, trong 4 năm tới thị trường bán lẻ dược phẩm ở Việt Nam được dự báo có tốc độ tăng trưởng kép vào khoảng 15,8%/năm.

Các yếu tố dân số, thu nhập bình quân cũng như sự gia tăng nhu cầu về dược phẩm và thực phẩm chức năng, đặc biệt sau đại dịch Covid-19 đã tạo động lực cho các chuỗi nhà thuốc nội địa mở rộng nhanh chóng. Từ một lĩnh vực truyền thống manh mún, hoạt động bán lẻ thuốc đang từng bước chuyển mình theo hướng hiện đại hóa và chuỗi hóa.

Ba “ông lớn” bán lẻ trong đường đua nhà thuốc: Long Châu tăng tốc, Pharmacity và An Khang lùi bước tái cấu trúc

Dữ liệu thống kê cho thấy tốc độ mở mới “chóng mặt” của các chuỗi bán lẻ dược phẩm hiện đại tại thị trường Việt Nam. Nổi bật nhất là nhà thuốc Long Châu – trực thuộc Tập đoàn FPT Retail (FRT) – khi trở thành cái tên dẫn đầu thị trường cả về số lượng cửa hàng lẫn tốc độ tăng trưởng. Từ vỏn vẹn 8 cửa hàng năm 2017, Long Châu đã bứt phá lên 2.117 cửa hàng tính đến tháng 6/2025, tăng gấp hơn 260 lần chỉ sau 8 năm. Không chỉ mở rộng về quy mô, Long Châu còn ghi nhận kết quả kinh doanh đầy ấn tượng, đóng góp ngày càng lớn vào doanh thu hợp nhất của FRT. Riêng trong năm 2024, chuỗi này ghi nhận doanh thu tăng trưởng ở mức 59% so với năm 2023, đạt 25.320 tỷ đồng và chiếm 63% doanh thu toàn doanh nghiệp.

Với năm 2025, chuỗi nhà thuốc tiếp tục được xem là động lực tăng trưởng chính với mục tiêu doanh thu 32.400 tỷ, tăng khoảng 28% so với năm trước. So với quy mô thị trường thuốc Việt Nam vào khoảng 200.000 tỷ, ước tính chuỗi chiếm gần 20% thị phần ngành.

Pharmacity là chuỗi nhà thuốc hiện đại lớn tại Việt Nam, từng có thời điểm vươn lên mạnh mẽ với hơn 1.100 cửa hàng trên toàn quốc vào tháng 9/2022. Tuy nhiên, sau giai đoạn tăng trưởng nóng, chuỗi này bắt đầu bước vào quá trình tái cấu trúc nhằm siết lại hiệu quả vận hành. Số lượng cửa hàng được tinh gọn về mức gần 950 điểm, tập trung tại các khu vực trung tâm có hiệu suất cao.

Ở một diễn biến khác, chuỗi nhà thuốc An Khang, thuộc sở hữu của Thế Giới Di Động (MWG) từng có những bước đi thần tốc khi đạt tới 527 cửa hàng chỉ sau thời gian ngắn, thậm chí ban lãnh đạo từng đặt mục tiêu đầy tham vọng là mở rộng chuỗi nhà thuốc lên 2.000 cửa hàng trên toàn quốc vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, sức ép cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ cộng thêm chi phí vận hành lớn đã khiến kế hoạch buộc phải điều chỉnh. An Khang chủ động thu mình để tái cấu trúc toàn diện, quy mô giảm về mức 326 cửa hàng – chủ yếu tập trung tại TP.HCM và một số tỉnh phía Nam. Trong suốt 2 năm trở lại, chuỗi duy trì số lượng cửa hàng là 326 với chiến lược thận trọng, tối ưu vận hành, cải tiến hệ thống công nghệ và đợi thời điểm thích hợp để tái mở rộng.

Thêm “cơ hội vàng” cho những chuỗi nhà thuốc hiện đại

Dư địa tăng trưởng của các chuỗi bán lẻ dược phẩm hiện đại vẫn còn rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng đề cao chất lượng và tính minh bạch. Trước đây, việc mua thuốc hay thực phẩm chức năng tại các nhà thuốc truyền thống diễn ra khá dễ dàng, thậm chí có phần lỏng lẻo về kiểm soát. Tuy nhiên, hiện nay thị trường đang được siết chặt từ khâu sản xuất đến phân phối. Cơ quan quản lý đã tích cực vào cuộc với loạt biện pháp mạnh tay như tăng cường thu thuế, truy quét hàng giả, hàng kém chất lượng… nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và xây dựng một hành lang pháp lý minh bạch, công bằng cho các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định.

Các chuỗi nhà thuốc hiện đại như Long Châu, An Khang hay Pharmacity tuân thủ nhiều loại thuế, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng (VAT) và các khoản thuế liên quan đến nhập khẩu dược phẩm. Xuất xứ nguồn gốc cũng phải đảm bảo theo đúng các quy định của Nhà nước nhằm đảm bảo cam kết cung cấp sản phẩm chính hãng và dịch vụ chuyên nghiệp đến khác hàng. Các sản phẩm thuốc thường được nhập trực tiếp từ các hãng dược phẩm, có nguồn gốc, hoá đơn chứng từ rõ ràng.

Ngược lại, không ít nhà thuốc truyền thống đang gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy định mới về thuế và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Thực tế cho thấy, không ít cơ sở chưa thực hiện đầy đủ việc lưu trữ hóa đơn, chứng từ liên quan đến các lô thuốc, đồng thời cũng chưa niêm yết giá bán theo đúng quy định pháp luật. Điều này không chỉ khiến họ gặp rủi ro pháp lý, mà còn làm giảm mức độ tin cậy trong mắt người tiêu dùng. Trong bối cảnh thị trường ngày càng minh bạch và cạnh tranh gay gắt, việc thiếu chuyên nghiệp trong vận hành có thể khiến các nhà thuốc truyền thống dần bị loại khỏi cuộc chơi.

Theo quan điểm của ông Đoàn Văn Hiểu Em - CEO của chuỗi An Khang, bối cảnh trên chính là “cơ hội vàng” thứ 2 cho ngành bán lẻ dược phẩm. Theo người điều hành của An Khang, trong giai đoạn 2018–2021, khi thị trường tiêu dùng cực kỳ sôi động và người dân chi tiêu mạnh cho y tế hậu đại dịch, chuỗi nhà thuốc này đã có cơ hội bứt phá mạnh nhưng lại chưa được thực sự tập trung. Nguyên nhân do doanh nghiệp khi đó ưu tiên việc duy trì và bảo toàn hoạt động các mảng kinh doanh cốt lõi thay vì mở rộng lĩnh vực mới là dược phẩm.

Ông Hiểu Em nhấn mạnh tình hình hiện tại đã thay đổi và cơ hội vàng thứ 2 đang xuất hiện. Các chuỗi bán lẻ dược phẩm có kiểm soát chất lượng tốt, có hệ thống rõ ràng như An Khang sẽ được người tiêu dùng tìm đến nhiều hơn. Theo vị lãnh đạo này, trong vòng 2 năm qua An Khang đã gần như "án binh bất động" để tái cấu trúc, tối ưu hoá để chờ một cơ hội và thời điểm này đã đến.

Đồng quan điểm, Chứng khoán SSI trong báo cáo gần nhất cho rằng tác động ngắn hạn từ chiến dịch chống hàng giả, hàng nhái cũng như việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh có doanh số trên 1 tỷ đồng sẽ thúc đẩy nhanh quá trình dịch chuyển từ kênh thương mại truyền thống sang thương mại hiện đại. Các chuỗi nhà thuốc và siêu thị hiện đại được cho sẽ hưởng lợi chính.

Bên cạnh đó, các chính sách liên quan tới sàn thương mại điện tử cũng tạo môi trường lành mạnh cho doanh nghiệp chính thống. Theo Luật sửa đổi số 56/2024/QH15, từ ngày 1/4/2025 các sàn giao dịch TMĐT sẽ phải khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh hoạt động trên nền tảng của mình. Như vậy, các shop kinh doanh hàng xách tay, hàng không kê khai thuế đầy đủ trên sàn thương mại điện tử sẽ phải đóng thuế cao hơn, qua đó thu hẹp chênh lệch giá so với các doanh nghiệp đóng thuế đầy đủ.

Với những điều kiện trên, SSI Research đánh giá các doanh nghiệp bán lẻ hiện đại sẽ được cạnh tranh một cách công bằng hơn và đỡ phải cạnh tranh gay gắt về giá hơn. Các doanh nghiệp có thể hưởng lợi nhờ những thay đổi trên bao gồm Thế giới Di động (MWG), FPT Retail (FRT), Digiworld (DGW) và chuỗi Winmart của Masan (MSN).