“Thời buổi kinh tế khó khăn, có việc làm, có thu nhập ổn định là may rồi”.
Có lẽ đây là suy nghĩ chung của phần lớn mọi người, đặc biệt là trong bối cảnh làn sóng sa thải còn chưa lắng xuống như hiện nay. Rõ ràng, còn việc, còn thu nhập vẫn tốt hơn là rơi vào cảnh thất nghiệp, hàng ngày đi “rải CV” nhưng ròng rã mấy tháng trời chẳng có chỗ nào nhận.
Việc tưởng chừng là hiển nhiên này lại có vẻ không đúng với một bộ phận Gen Z - Những người mới tốt nghiệp Đại học hoặc mới đi làm được 1-2 năm. Họ thà thất nghiệp chứ nhất quyết không chấp nhận mức lương dưới 10 triệu đồng/tháng?
Tranh cãi bùng nổ với mức lương 8 triệu: Kinh nghiệm ít, kỹ năng “non” thì chỉ vậy thôi?
Mới đây trên nền tảng Threads, một bạn trẻ đã kể lại câu chuyện với mức lương được đề xuất là 8 triệu đồng/tháng. Theo lời “bảnh” này, 8 triệu trên đã bao gồm phụ cấp và chưa trừ tiền bảo hiểm, đồng thời, có tăng ca cũng không được tính thêm tiền. Nếu chấp nhận công việc này, mức lương thực nhận chắc chắn sẽ không được tròn trĩnh 8 triệu.
Hiện tại, chia sẻ của “bảnh” này đang thu hút sự quan tâm của CĐM. Một bên ra sức can ngăn, khuyên “bảnh” không nên nhận việc vì rõ ràng công việc này bào sức quá. Một bên lại ra sức phân tích, cho rằng 8 triệu là mức lương khởi điểm phù hợp với người ít kinh nghiệm và với bối cảnh thị trường việc làm, cũng như nền kinh tế hiện nay.
Cái lý của Gen Z khi “chê lương 8 triệu”
Mang câu hỏi “bạn nghĩ sao với mức lương fulltime 8 triệu” đi hỏi những bạn trẻ quanh mình, câu trả lời mà chúng tôi nhận được hoàn toàn là những cái lắc đầu.
Tuyết Mai (sinh năm 1999), hiện đã có 3 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực truyền thông cho biết: “Cách đây gần 2 năm, hồi mình mới ra trường và chưa có nhiều kinh nghiệm làm việc, mức lương net (lương thực nhận) của mình là 7,9 triệu đồng sau khi đã trừ bảo hiểm, còn lương gross (tổng thu nhập trên giấy tờ) là 8,4 triệu đồng. Như thế là mình đã thấy hơi thấp rồi nhưng vì chưa có nhiều kinh nghiệm nên vẫn chấp nhận do mình không chịu đi làm đúng ngành đúng nghề từ sớm. Chứ nhiều bạn bằng tuổi mình mà đã có 4-5 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực truyền thông thì chê lương 8 triệu là dễ hiểu mà”.
Đồng tình với quan điểm của Tuyết Mai là Minh Châu (sinh năm 2000). Cô bạn này phân tích như sau: “Từ hồi còn là sinh viên, mình đi gia sư đã kiếm được 4-5 triệu/tháng mà chỉ cần dạy 3 buổi/tuần, mỗi buổi 2 tiếng. Tiếng Anh mình có bằng Ielts 7.5 - không phải quá xuất sắc nhưng cũng là ổn. Ngoài ra mình còn có kinh nghiệm 2 năm làm affiliate, tự chăm sóc và vận hành 3 kênh social cá nhân là TikTok/Fanpage/Instagram.
Từ năm 2022 đến giờ, thu nhập trung bình của mình từ việc đi dạy gia sư và làm nội dung trên social, kết hợp với làm affiliate đã hơn 8 triệu/tháng rồi. Mà đấy là mình chỉ làm khoảng 5-6 tiếng/ngày thôi. Thế nên đi làm full-time 8 tiếng, chưa kể còn có lúc phải OT mà lương 8 triệu, cá nhân mình nghĩ như thế là không hợp lý”.
Cả Minh Châu và Tuyết Mai đều đồng tình rằng mức lương khởi điểm 8 triệu có thể phù hợp với người chưa có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực họ đang theo đuổi, nhưng nếu đã có kinh nghiệm và đã tự kiếm được chừng đó tiền từ những công việc bán thời gian, thì chẳng có lý do gì để Gen Z chấp nhận mức lương khởi điểm 8 triệu.
Nhưng thị trường việc làm trong 2 năm trở lại đây có vẻ cũng không mấy sôi động. Tiếp tục đặt ra tình huống nếu không thể tìm được công việc với mức lương như kỳ vọng, bạn sẽ làm gì? Câu trả lời mà Minh Châu và Tuyết Mai đưa ra khá giống nhau.
“Lương 8 triệu thì đừng bắt nhân viên OT, đừng gọi, đừng nhắn tin giao việc sau giờ hành chính, thì chúng mình sẽ làm. Vì 8 triệu không đủ sống nên buổi tối, chúng mình phải làm thêm việc khác” - Minh Châu và Tuyết Mai chia sẻ, khẳng định khó có thể “một lòng một dạ” với công ty nếu mức lương được nhận là 8 triệu đồng.
Nhà tuyển dụng, người làm sếp cũng có cái lý riêng?
Liên hệ với Chí Thành - Chủ doanh nghiệp nhỏ với quy mô 25 nhân sự để hỏi về thực trạng nhân sự Gen Z yêu cầu mức lương khởi điểm cao, câu trả lời mà chúng tôi nhận được có phần thẳng thắn và “phũ phàng”.
“Mình nghĩ là vắng mợ thì chợ vẫn đông. Khi tuyển dụng, mình cho đối tượng hoàn toàn chưa có kinh nghiệm và có 1-2 năm kinh nghiệm vào 1 nhóm với range lương như nhau, thường là 7-9 triệu đồng/tháng.
Các bạn có 1-2 năm kinh nghiệm thường vin vào đó để deal mức lương cao hơn mà không nghĩ tới việc kinh nghiệm làm việc ở công ty A có thể sẽ không hoàn toàn phù hợp với kinh nghiệm ở công ty B, dù 2 công ty cùng trong 1 lĩnh vực. Kết quả vẫn là công ty phải đào tạo lại từ đầu vì nhân sự mới vào, có 1-2 năm kinh nghiệm thì cũng rất khó để doanh nghiệp hoàn toàn tin tưởng giao việc mà bỏ qua thời gian đào tạo.
Đào tạo rồi, qua thời gian thử việc rồi mà bạn làm được việc, làm đủ hoặc vượt hiệu suất thì hoàn toàn có cơ sở để đề xuất tăng lương. Lương khởi điểm 8 triệu đâu có nghĩa là cả đời lương 8 triệu đâu” - Chí Thành phân tích và nhấn mạnh rằng chưa đi làm đã lo bị “bóc lột” là suy nghĩ có phần phiến diện, không nên.
Không làm chủ doanh nghiệp, cũng không phải là người có quyền quyết định mức lương của nhân sự mới, nhưng Nhật Minh - hiện đang là Senior Tax Consultant cho một công ty Kiểm toán vốn nước ngoài cũng có quan điểm khá giống với Chí Thành.
“Mình nghĩ là cũng còn tùy ngành nghề mà mức lương khởi điểm của nhóm nhân sự chưa có/có ít kinh nghiệm sẽ khác nhau. Trong ngành Kiểm toán nói riêng và ngành Tài chính nói chung, 1-2 năm kinh nghiệm vẫn là giai đoạn “học hỏi” thôi vì đó vẫn là giai đoạn bạn vừa làm, vừa phải đi học thêm để nâng cao kiến thức lẫn kỹ năng nghiệp vụ”.
Nhật Minh chia sẻ và tiết lộ thêm rằng theo quan điểm và kinh nghiệm làm việc của anh, Gen Z nên quan tâm tới 3 yếu tố khác ngoài tiền lương: Chế độ đãi ngộ, lộ trình thăng tiến và người Mentor trực tiếp dẫn dắt mình.
“Chế độ đãi ngộ rõ ràng đảm bảo bạn không bị bóc lột, khi đi phỏng vấn nên hỏi kỹ việc này. Lộ trình thăng tiến đảm bảo bạn không mãi dậm chân tại chỗ ở mức lương khởi điểm. Còn người mentor trực tiếp dẫn dắt bạn chính là người giúp bạn trau dồi kinh nghiệm lẫn kiến thức trong quá trình làm việc.
Tìm được mentor tốt đôi khi còn giá trị hơn cả một mức lương khởi điểm tốt, vì mức lương là tùy thuộc vào năng lực của bạn. Bạn giỏi lên thì lương cũng tăng lên, mà người giúp bạn phát triển năng lực chính là người trực tiếp hướng dẫn bạn đấy” - Nhật Minh chia sẻ.
