Thị trường bật tăng sau chuỗi điều chỉnh, nhà đầu tư nên mừng hay lo?

Sau chuỗi VN-Index giảm hơn 10% từ đỉnh, nhà đầu tư luôn mong chờ “ánh sáng cuối đường hầm”. Chỉ cần một phiên VN-Index bật tăng mạnh, sắc xanh phủ đầy bảng điện, cảm xúc lập tức chuyển từ sợ hãi sang phấn khích.

Nhưng không phải mọi “màu xanh” đều báo hiệu thị trường đã tạo đáy. Nhiều lần trong quá khứ, những phiên hồi phục tưởng chừng vững chắc lại chỉ là “sóng hồi kỹ thuật” – giai đoạn mà giá cổ phiếu tăng tạm thời, trước khi thị trường tiếp tục điều chỉnh.

Hồi kỹ thuật là gì – và vì sao dễ khiến nhà đầu tư mắc bẫy

Trong các nhịp giảm mạnh, sau khi lực bán cạn kiệt, thị trường thường xuất hiện những phiên bật tăng ngắn hạn. Đó là kết quả của hoạt động mua bù vị thế, giải ngân bắt đáy hoặc dòng tiền đầu cơ ngắn hạn. Khi giá rơi quá nhanh, nhiều nhà đầu tư kỹ thuật sẽ tranh thủ mua vào ở vùng hỗ trợ, kỳ vọng kiếm lợi nhuận nhanh trong 1–2 phiên.

Những đợt hồi phục này thường đi kèm thanh khoản tăng nhẹ và mức tăng khá mạnh trong ngày – đủ để tạo cảm giác “thị trường đang trở lại”. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ, dòng tiền chưa đủ bền, chỉ số thường không vượt được ngưỡng kháng cự mạnh, và sau đó quay đầu giảm trở lại.

Một ví dụ điển hình là giai đoạn cuối năm 2022, khi VN-Index giảm từ 1.500 về 900 điểm. Trong đà giảm đó, thị trường từng có nhiều nhịp “xanh mạnh” 50 điểm thậm chí cả trăm điểm, nhưng hầu hết đều là hồi kỹ thuật ngắn hạn. Nhà đầu tư mua đuổi theo cảm xúc thường phải trả giá bằng việc “đu đỉnh trong uptrend giả”.

Dấu hiệu nhận biết “màu xanh ảo”

Một đợt hồi kỹ thuật thường có ba đặc điểm nổi bật:

Thứ nhất, thanh khoản không cải thiện đáng kể, chỉ tăng nhẹ so với phiên giảm trước đó. Dòng tiền chủ yếu đến từ nhà đầu tư cá nhân bắt đáy, trong khi khối ngoại hoặc tổ chức vẫn đứng ngoài quan sát.

Thứ hai, mức tăng tập trung ở nhóm cổ phiếu đầu cơ, vốn hóa nhỏ, thay vì nhóm dẫn dắt như ngân hàng, chứng khoán hay tiêu dùng. Khi “cổ phiếu rác” tăng trần còn cổ phiếu trụ đi ngang, thị trường chưa thể coi là đã hồi phục bền.

Và cuối cùng, sự hưng phấn thái quá thường xuất hiện ở đầu sóng hồi. Nhà đầu tư liên tục chia sẻ tin “đáy đã qua”, trong khi các chỉ số kỹ thuật (RSI, MACD) chưa cho tín hiệu xác nhận xu hướng tăng dài hạn.

Nhà đầu tư nên làm gì trong giai đoạn này

Khi thị trường có dấu hiệu hồi phục sau chuỗi giảm sâu, thay vì vội vàng “bắt đáy”, hãy để thị trường chứng minh sức mạnh của nó trước.

Một chiến lược phổ biến là chờ chỉ số vượt kháng cự ngắn hạn kèm thanh khoản cải thiện rõ rệt.

Trong lúc chờ tín hiệu, nhà đầu tư nên quan sát nhóm cổ phiếu mạnh hơn thị trường – những mã giảm ít trong giai đoạn điều chỉnh và bật tăng sớm khi xuất hiện sắc xanh. Đây thường là “cổ phiếu dẫn sóng” của nhịp hồi tiếp theo.

Ngoài ra, nên tránh mua đuổi trong các phiên tăng mạnh đầu tiên. Mức tăng 3–4% trong ngày dễ khiến cảm xúc chi phối, trong khi rủi ro điều chỉnh lại rất cao nếu phiên sau thanh khoản không duy trì.

Giữ tỷ trọng cổ phiếu ở mức vừa phải (khoảng 30–40%) để thăm dò. Nếu thị trường thực sự đảo chiều, bạn vẫn còn cơ hội tăng tỷ trọng sau khi xu hướng rõ ràng hơn. Còn nếu đó chỉ là “màu xanh ảo”, khoản vốn dự phòng sẽ giúp bạn tránh thiệt hại nặng nề.

Khi nào “màu xanh” mới là thật?

Một đợt phục hồi bền vững cần ba yếu tố:

(1) chỉ số vượt kháng cự kèm khối lượng giao dịch tăng đều qua nhiều phiên,

(2) nhóm cổ phiếu dẫn dắt (ngân hàng, chứng khoán, thép, tiêu dùng) cùng phục hồi,

và (3) tâm lý nhà đầu tư chuyển từ bi quan sang thận trọng chứ chưa hẳn lạc quan. Khi đó, thị trường mới thực sự “tích lũy xong” và bước vào chu kỳ tăng mới.

Nhà đầu tư thành công không đoán đáy, họ quan sát, chờ xác nhận và hành động có kỷ luật. Bởi trên thị trường chứng khoán, cái giá phải trả cho sự nóng vội luôn cao hơn nhiều so với chi phí của sự kiên nhẫn.