Thế giới nóng chưa từng có trong năm 2024

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã xác nhận việc vi phạm mức 1,5 độ C, sau khi xem xét dữ liệu từ các nhà khoa học Mỹ, Anh, Nhật Bản và EU.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres cho biết trong một tuyên bố rằng “nóng lên toàn cầu là một thực tế lạnh lùng và khó khăn”, hiện nay chúng ta “vẫn còn thời gian để tránh những thảm họa khí hậu tồi tệ nhất, nhưng các nhà lãnh đạo phải hành động - ngay bây giờ”.

Đánh giá này diễn ra trong bối cảnh sự việc cháy rừng thảm khốc tại Los Angeles, khiến 10 người thiệt mạng và gần 10.000 công trình bị phá hủy cho đến nay. Cháy rừng là một trong nhiều thảm họa mà biến đổi khí hậu đang làm gia tăng cả về tần suất và mức độ nghiêm trọng.

Dịch vụ Biến đổi Khí hậu Copernicus của Liên minh Châu Âu (C3S) cho biết biến đổi khí hậu đang đẩy nhiệt độ của hành tinh lên mức chưa từng có. Các nhà khoa học cho rằng biến đổi khí hậu có sự liên quan tới phát thải khí nhà kính, chủ yếu từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch.

Theo C3S và WMO, nhiệt độ trung bình năm 2024 của trái đất cao hơn 1,6 độ C so với giai đoạn tiền công nghiệp, và mười năm qua là mười năm nóng nhất được ghi nhận.

Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng hiện tượng mưa bão, vì một bầu khí quyển nóng hơn có thể giữ nhiều nước hơn, dẫn đến những cơn mưa lớn. Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ cho biết hơi nước trong khí quyển đã đạt mức cao kỷ lục vào năm 2024, và đây là năm có lượng mưa nhiều thứ ba được ghi nhận. Năm 2024, Bolivia và Venezuela đã chịu đựng những vụ cháy thảm khốc, trong khi lũ lụt xối xả đã tấn công Nepal, Sudan và Tây Ban Nha, và các đợt sóng ở Mexico và Ả Rập Saudi đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng. 

Trong khi biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến người dân khắp nơi trên thế giới, ý chí chính trị để giải quyết vấn đề này đã suy giảm ở một số quốc gia. Các chính phủ đã cam kết thực hiện Hiệp định Paris với mục tiêu ngăn chặn mức tăng nhiệt độ toàn cầu trung bình vượt quá 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp.

Trái ngược với Cựu Tổng thống Joe Biden - người luôn nỗ lực hướng tới năng lượng thay thế, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã gọi biến đổi khí hậu là "một trò lừa bịp", bác bỏ sự đồng thuận khoa học toàn cầu. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông đã rút Washington khỏi Hiệp định Paris, và ông đã hứa sẽ thúc đẩy sản xuất nhiên liệu hóa thạch nhiều hơn.

Các cuộc bầu cử gần đây ở châu Âu đã chuyển hướng ưu tiên chính trị sang khả năng cạnh tranh công nghiệp, với một số chính phủ Liên minh Châu Âu tìm cách làm yếu đi các chính sách khí hậu mà họ cho là gây tổn hại cho doanh nghiệp.

Matthew Jones, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học East Anglia ở Anh, cho biết các thảm họa liên quan đến khí hậu sẽ trở nên phổ biến hơn "miễn là tiến độ giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của biến đổi khí hậu vẫn chậm chạp".

Ủy viên khí hậu EU Wopke Hoekstra cho biết việc vi phạm mức 1,5 độ C vào năm ngoái cho thấy hành động khí hậu phải được ưu tiên. Ông chia sẻ: "Điều này cực kỳ phức tạp, trong một bối cảnh địa chính trị rất khó khăn, nhưng chúng ta không có lựa chọn nào khác”.

Giáo sư Chukwumerije Okereke tại Đại học Bristol ở Anh khẳng định mốc 1,5 độ C nên được coi là "một lời cảnh tỉnh thô lỗ đối với các nhân vật chính trị quan trọng để họ sắp xếp lại hành động của mình". Cơ quan Khí tượng Anh đã xác nhận việc vi phạm 1,5 độ C của năm 2024, trong khi đó Buontempo lưu ý rằng năm 2024 không vi phạm mục tiêu này vì nó đo nhiệt độ trung bình dài hạn, nhưng ông cũng cho biết rằng sự gia tăng khí nhà kính đang đặt thế giới trên con đường vượt qua mục tiêu Hiệp định Paris một cách nhanh chóng. Ông đề xuất các quốc gia đẩy mạnh cắt giảm phát thải để tránh nhiệt độ tăng lên mức thảm họa hơn nữa.

Theo C3S, nồng độ khí carbon dioxide đã đạt mức cao kỷ lục 422 phần triệu trong năm 2024.

Zeke Hausfather - nhà khoa học tại tổ chức phi lợi nhuận Berkeley Earth của Mỹ cho biết ông dự đoán năm 2025 sẽ là một trong những năm nóng nhất được ghi nhận, nhưng có khả năng không đứng đầu bảng xếp hạng mà "vẫn sẽ nằm trong top ba năm nóng nhất”.

Theo Reuters