The Diplomat: Việt Nam có khả năng phá vỡ sự thống trị hiện tại của Trung Quốc trong thị trường xe điện?

Báo cáo gần đây của McKinsey đánh giá, Việt Nam là một trong những nơi có những tầng lớp trung lưu phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á. Cụ thể, các chuyên gia của McKinsey ước tính, đến năm 2030, sẽ có hơn 36 triệu người Việt có thể gia nhập tầng lớp tiêu dùng. Với tầng lớp trung lưu đang phát triển, cùng với sự gia tăng về khả năng tiêu dùng, tầng lớp này được dự đoán sẽ là một trong những yếu tố thúc đẩy sự mở rộng kinh tế mạnh mẽ của Việt Nam, với quy mô GDP được dự báo sẽ tăng từ 327 tỷ USD năm 2022 lên 470 tỷ USD vào năm 2025.

Ngoài yếu tố kể trên, The Diplomat cho biết, ngành công nghiệp xe điện (EV) hiện đang là một trong những ngành kinh tế đang phát triển của Việt Nam. Theo đó, lĩnh vực này  tập trung vào các yếu tố sản xuất, cơ sở hạ tầng và chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế dành riêng cho xe điện.

The Diplomat đánh giá, với vai trò ngày càng quan trọng trong cả sản xuất và tiêu thụ xe điện, Việt Nam sẽ sớm trở thành một trong những thị trường xe điện năng động nhất thế giới, có khả năng phá vỡ sự thống trị hiện tại của Trung Quốc đối với hệ sinh thái xe điện ở cả hai cấp độ.

Tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng xe điện đang ngày càng tăng

Theo Diplomat, ngành sản xuất đã đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế gần đây của Việt Nam, chiếm gần 25% tổng GDP của cả nước vào năm 2021.

Do đó, mối quan tâm đến việc sản xuất xe điện và pin điện ở Việt Nam đã và đang tăng vọt. Cụ thể, mới đây,  nhà sản xuất xe điện BYD đến từ Trung Quốc đã thông báo về kế hoạch sản xuất xe điện tại Việt Nam.

Trả lời The Diplomat, Giám đốc điều hành của Eden Global Capital, một ngân hàng đầu tư hướng tới hỗ trợ các công ty Việt Nam niêm yết tại Hoa Kỳ, ông Michael Beda cho biết: “Mục tiêu của Việt Nam trong những năm tới là nâng cao công suất của lưới điện để hỗ trợ sản xuất xanh và quá trình chuyển đổi sang xe điện”.

Bên cạnh đó, theo The Diplomat, với trữ lượng niken lớn, vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng xe điện cũng vô cùng quan trọng. Cụ thể, Công ty Blackstone Minerals của Úc đã đầu tư mạnh vào khai thác và tinh chế niken thông qua dự án Tạ Khoa ở miền Bắc Việt Nam.

Không chỉ vậy, vào tháng 2/2023, Volvo Car Malaysia đã thông báo rằng công ty sẽ bắt đầu xuất khẩu xe điện sang Việt Nam.

Ngoài các thương hiệu quốc tế, VinFast cũng đã có những bước tiến đáng kể không chỉ trong việc sản xuất xe điện mà còn trong việc chế tạo các loại pin được dùng trong xe điện. Cụ thể, vào 12/2021, công ty đã thành lập nhà máy sản xuất pin EV đầu tiên tại Việt Nam trị giá 175 triệu USD.

"Vị thế ngày càng tăng với tư cách là nhà sản xuất xe điện, tệp khách hàng tiêu dùng tiềm năng cũng như tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng pin xe điện, đã tạo ra các điều kiện thị trường hoàn hảo để Việt Nam phá vỡ thế áp đảo hiện tại của Trung Quốc trên thị trường này", The Diploma nhấn mạnh.

Khả năng mở rộng sản xuất xe điện ở Việt Nam

Vào tháng 12/2022, Việt Nam là một trong ba quốc gia đầu tiên tham gia Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng, một cơ chế tài chính bao gồm các quốc gia phát triển hỗ trợ các quốc gia như Việt Nam trong việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững hơn.

Chính phủ Việt Nam cũng đã thực hiện nhiều nỗ lực nhằm hướng đến mục tiêu giảm phát thải như  ban hành Nghị định 10/2022 vào 3/2022 về việc miễn phí đăng ký cho xe điện trong 3 năm đầu sử dụng và giảm 50% phí trong hai năm sau đó. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng thông qua Quyết định 1095 vào tháng 6/2021 nhằm xây dựng chương trình quốc gia phát triển phương tiện giao thông công cộng dành riêng cho xe điện từ năm 2022-2023.

Theo The Diplomat, các doanh nghiệp trong nước và quốc tế đều đang tìm cách gia tăng sức mua từ nhóm khách hàng thuộc tầng lớp trung lưu đang ngày càng tăng ở Việt Nam.

Trong một cuộc khảo sát được thực hiện vào giữa năm 2022, 64% số người Việt tham gia khảo sát cho rằng chi phí nhiên liệu thấp hơn là một yếu tố quan trọng trong việc mua xe điện.

Nhận thức được vấn đề này, vào tháng 3/2023, Chính phủ đã đề nghị các bộ ngành liên quan xây dựng kế hoạch cắt giảm 50% lệ phí trước bạ đối với các phương tiện sản xuất trong nước.

"Với những yếu tố này, kết hợp với sự hỗ trợ ngày càng tăng của Chính phủ đối với quyền sở hữu ô tô, xe điện có thể sẽ là lựa chọn ưu tiên cho tầng lớp trung lưu đang phát triển của Việt Nam", The Diplomat đánh giá.

Ngoài ra, VinFast đang tích cực phát triển năng lực sản xuất xe điện cũng như thiết lập cơ sở hạ tầng sạc xe điện tại Việt Nam.

Tuy nhiên, The Diplomat đánh giá, mặc dù thị trường xe điện của Việt Nam dường như đã sẵn sàng cho sự cất cánh, nhưng Việt Nam có thể sẽ gặp khó khăn trong việc hỗ trợ khi nhu cầu về năng lượng cho xe điện ngày một lớn hơn.

"Tuy nhiên, với vị trí quan trọng của đất nước trong chuỗi cung ứng xe điện, sự hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ và các yếu tố trong nước khác đều góp phần giúp Việt Nam có khả năng mở rộng năng lực sản xuất xe điện và giúp đa dạng hóa hệ sinh thái xe điện quốc tế hiện có"- The Diplomat cho hay.

"Dù nhiều thách thức, Việt Nam có khả năng tạo ra tác động đáng kể trong hệ sinh thái EV của thế giới với tư cách là nhà sản xuất và người tiêu dùng, thậm chí ở mức độ đảm bảo rằng chuỗi cung ứng EV trở nên ít phụ thuộc hơn vào các nhà sản xuất Trung Quốc", The Diplomat nhấn mạnh