Thăm nước 1,3 triệu dân, làm “việc khó” chỉ với 3 cú nhấp chuột, Thủ tướng đề nghị giúp thúc đẩy 1 thứ ở VN

Đó là Cộng hòa Estonia, quốc gia nhỏ nhất ở châu Âu, với dân số khoảng 1,3 triệu người.

Sáng qua (6/6, theo giờ địa phương), trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Estonia, tại Thủ đô Tallinn, Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn công tác đã thăm và làm việc tại Trung tâm e-Estonia (e-Estonia Briefing Centre), biểu tượng của chính phủ số hàng đầu thế giới.

Estonia trở thành hình mẫu tiêu biểu về chuyển đổi số quốc gia

Sau khi tuyên bố độc lập năm 1991, Estonia, một quốc gia nhỏ bé ven biển Baltic với dân số chỉ khoảng 1,3 triệu người đã trở thành hình mẫu tiêu biểu toàn cầu về chuyển đổi số quốc gia.

Trong bối cảnh đối mặt với nhiều thách thức về thể chế, tài chính và hạ tầng, lại thiếu nguồn lực và mong muốn rút ngắn khoảng cách phát triển với các nước Tây Âu, quốc gia này đã lựa chọn số hóa toàn diện là con đường phát triển chiến lược. Với phương châm "digital by default" – mọi dịch vụ công nên mặc định là kỹ thuật số, Estonia đã từng bước xây dựng một xã hội số hoàn chỉnh.

Trong hành trình đặc biệt này, e-Estonia được thành lập vào năm 2009 và đóng vai trò như một trung tâm trưng bày công nghệ thông minh. Nơi đây là cửa sổ giới thiệu sinh động về thành tựu và tầm nhìn số hóa của Estonia với cộng đồng quốc tế; đồng thời cũng nơi diễn ra các cuộc đối thoại, tham vấn, chia sẻ kinh nghiệm và kết nối đối tác về chính phủ điện tử, hạ tầng số, an ninh mạng và đổi mới sáng tạo. Từ khi xây dựng đến nay, trung tâm này góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia Estonia như một "cường quốc số thông minh", từ đó thu hút đầu tư, hợp tác và nhân tài toàn cầu.

Vai trò của Trung tâm e-Estonia trước tiên là giới thiệu mô hình chính phủ số của Estonia với khách quốc tế; thúc đẩy ngoại giao số và thương hiệu quốc gia. Thứ hai, tạo nền tảng hợp tác giữa khu vực công và tư, giữa Estonia và các đối tác toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ số. Thứ ba, kết nối các công ty công nghệ Estonia với thị trường quốc tế.

Bà Petra Holm, Giám đốc chuyển đổi số của Trung tâm e-Estonia chia sẻ, Estonia có một bộ kê khai mà chỉ cần 3 phút với 3 cú nhấp chuột để hoàn thành. Vì vậy, người Estonia rất thích kê khai thuế, coi đây là một môn "thể thao quốc gia" và mọi người thi đua để làm.

Tuy nhiên, thực tế, chính quyền nước này đã từng mất nhiều thời gian để thuyết phục người dân, đồng thời hết sức nỗ lực để người dân cảm thấy thoải mái và bảo đảm an ninh, an toàn khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến, chẳng hạn như thông qua các chương trình đào tạo, bởi khi bắt đầu quá trình chuyển đổi số, đa số người dân Estonia còn chưa biết đánh máy.

"Bà tôi khi 80 tuổi vẫn học các kỹ năng số", bà Petra Holm chia sẻ.

Tiện ích dành cho 1,3 triệu dân và 100 triệu dân không có sự khác biệt lớn

Sau khi thăm quan e-Estonia, Thủ tướng và các thành viên đoàn công tác đã đặt nhiều câu hỏi với phía Estonia. Trong đó, Thủ tướng cho rằng các điều kiện để chuyển đổi số với đất nước 1,3 triệu dân sẽ khác với quốc gia 100 triệu dân như Việt Nam, phía Estonia có lời khuyên gì để Việt Nam tiến kịp Estonia trong chuyển đổi số.

Trả lời Thủ tướng, đại diện của Trung tâm e-Estonia cho rằng các ứng dụng, công cụ, tiện ích dành cho 1,3 triệu dân và 100 triệu dân không có sự khác biệt lớn. Vấn đề là có cơ sở hạ tầng tốt và an toàn, hệ thống dữ liệu phi tập trung và các ứng dụng dễ dàng, thân thiện với người sử dụng.

Đánh giá cao tầm nhìn, định hướng và những thành tựu chuyển đổi số của Estonia, người đứng đầu Chính phủ đề nghị và Trung tâm e-Estonia cho biết sẵn sàng cử đoàn công tác sang Việt Nam để chia sẻ kinh nghiệm, tiếp tục thúc đẩy hợp tác giữa hai nước trong vấn đề chuyển đổi số.

Hơn 150 quốc gia đã đến học hỏi mô hình của Estonia

Trên thực tế, việc trưng bày tại Trung tâm e-Estonia tập trung vào các thành tố cốt lõi trong mô hình số của Estonia, với những chủ đề chính, bao gồm hạ tầng số, định danh điện tử (e-ID), dịch vụ công trực tuyến, an ninh mạng, công dân kỹ thuật số toàn cầu (e-Residency), chuyển đổi số trong giáo dục, y tế, tư pháp…

Trong số đó, hạ tầng số (X-Road) được coi là xương sống của chính phủ số Estonia. Đây cũng là một nền tảng tích hợp phi tập trung, cho phép hơn 1.000 cơ quan nhà nước và tổ chức tư nhân trao đổi dữ liệu một cách an toàn và hiệu quả. Theo đó, mọi thông tin đều được mã hóa và ghi nhận truy xuất. X-Road là lý do vì sao một quốc gia nhỏ bé như Estonia có thể cung cấp gần như 100% dịch vụ công trực tuyến mà không cần đến cơ quan nhà nước.

Tính đến nay, các đoàn đại biểu chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế từ hơn 150 quốc gia đã đến để học hỏi mô hình e-Estonia. Trung tâm cũng đã đón tiếp hàng ngàn lãnh đạo cấp cao, trong đó có Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, tổng thống nhiều nước, các bộ trưởng, và các CEO tập đoàn công nghệ.

Thực tế nhiều quốc gia đã học hỏi hoặc triển khai các yếu tố trong hệ sinh thái số của Estonia, chẳng hạn như Phần Lan, Iceland đã cùng tham gia X-Road; Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore gửi đoàn cấp cao học tập mô hình Estonia; Liên minh châu Phi và các nước đang phát triển tìm hiểu e-ID, e-Residency và chính phủ mở.

Dự kiến, Trung tâm e-Estonia sẽ tiếp tục đóng vai trò là đầu mối giao tiếp quốc tế về chuyển đổi số, đồng thời nâng cao hợp tác với các tổ chức đa phương, như OECD, EU, UNDP…

Đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số nhằm quản trị tốt quốc gia; quản lý nhà nước hiệu lực, hiệu quả; đồng thời tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp… vừa là nội dung rất quan trọng trong Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030. Đây cũng vừa là xu hướng tất yếu, khách quan đối với mọi quốc gia trên thế giới và Việt Nam.

Ngày 09/3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có Công điện số 22/CĐ-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm về cắt giảm thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu các Bộ, cơ quan, địa phương tập trung rà soát kỹ lưỡng, cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân, bảo đảm giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí kinh doanh (chi phí tuân thủ); bãi bỏ 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; thực hiện các thủ tục liên quan đến doanh nghiệp trên môi trường điện tử, bảo đảm thông suốt, liền mạch, hiệu quả.