Tesla, Ford đau đầu vì tồn nhiều xe điện hạng sang

Xe điện được xem là tương lai tất yếu của ngành ô tô toàn cầu, nhưng một trong những phân khúc được kỳ vọng nhất – xe điện hạng sang và xe điện cỡ lớn – lại đang chứng kiến sự chững lại rõ rệt. 

Tại Mỹ, doanh số của những mẫu cao cấp như Ford F-150 Lightning, Rivian R1T hay Tesla Cybertruck đều giảm tốc, khiến các hãng buộc phải điều chỉnh chiến lược, giảm sản lượng và dịch chuyển sang phân khúc giá rẻ hơn. Ford gần đây đã phải cắt ca, giảm tốc độ sản xuất Lightning do tồn kho tăng, doanh số không đạt dự báo, và thị trường đang tỏ ra thận trọng hơn với các mẫu EV có giá từ 60.000–100.000 USD.

Điều đang diễn ra phản ánh một thực tế quan trọng: người tiêu dùng Mỹ, đặc biệt nhóm mua xe bán tải – vốn trung thành với động cơ đốt trong – chưa sẵn sàng chi nhiều tiền cho một chiếc xe điện mà họ cho là chưa chứng minh được độ tin cậy trong điều kiện sử dụng thực tế. Báo cáo của The New York Times cho thấy nhiều chủ xe tiềm năng vẫn lo ngại về khả năng kéo tải, độ ổn định khi đi đường dài và đặc biệt là hiệu suất khi thời tiết lạnh – yếu tố khiến xe điện tiêu tốn pin nhanh hơn. Những lo ngại này càng lớn hơn đối với các mẫu xe cỡ lớn vốn được sử dụng để kéo moóc, chở hàng hoặc di chuyển ở các vùng ngoại ô ít trạm sạc.

Việc các ưu đãi thuế liên bang kết thúc trong năm 2025 đã khiến giá xe điện đội lên đáng kể, làm giảm hấp dẫn của các mẫu cao cấp. Cùng lúc, khách hàng có xu hướng chuyển sang xe hybrid – lựa chọn tiết kiệm nhiên liệu nhưng không đòi hỏi thay đổi thói quen sử dụng. Ford, Toyota, Hyundai và Honda đều ghi nhận doanh số hybrid tăng mạnh hai con số, trong khi EV cỡ lớn lại đi ngang hoặc giảm. Điều này buộc Ford phải thẳng thắn thừa nhận rằng tốc độ chuyển dịch sang xe điện “sẽ không nhanh như dự đoán”.

Tim Hovik, người có đại lý xe San Tan Ford tại Gilbert, Arizona, từng bán được hàng chục chiếc Lightning mỗi tháng, cho biết: “Khi trợ cấp không còn nữa, doanh số bán xe giá cao thực sự bắt đầu chậm lại”.

Sự chững lại của phân khúc EV hạng sang cũng cho thấy bài toán kinh tế chưa thể giải quyết. Các mẫu như F-150 Lightning sử dụng bộ pin lớn, chi phí sản xuất cao, giá bán đẩy lên mức mà đa số người tiêu dùng khó tiếp cận, trong khi biên lợi nhuận của hãng lại không cao vì phải trợ giá mạnh. Báo cáo của The Wall Street Journal từng cho biết Ford đang lỗ hàng chục ngàn USD trên mỗi chiếc xe điện bán ra trong năm 2024–2025. Với áp lực này, việc hãng phải xem xét cắt giảm sản xuất, tái cấu trúc dòng EV là điều không tránh khỏi.

Một yếu tố khác khiến phân khúc EV cao cấp lao đao là sự thay đổi kỳ vọng của thị trường. Trong giai đoạn 2020–2022, khi xe điện bùng nổ, người tiêu dùng tranh nhau đặt trước các mẫu mới, tạo cảm giác cầu tăng mạnh. Nhưng đến 2024–2025, nhóm khách hàng “đầu tiên” đã mua xe xong, còn nhóm khách hàng tiếp theo lại đòi hỏi nhiều hơn: giá rẻ hơn, sạc nhanh hơn, pin ổn định hơn, hạ tầng đầy đủ hơn. Khi những điều kiện đó chưa đồng bộ, doanh số lập tức phản ánh sự do dự.

Oliver Blume, giám đốc điều hành của Volkswagen và Porsche, cho biết trong một cuộc họp vào tháng 9: “Chúng tôi đã thấy nhu cầu về xe điện chạy bằng pin độc quyền giảm rõ rệt và chúng tôi đang tính đến điều đó”.

Tesla Cybertruck cũng là ví dụ. Dù tạo chú ý lớn và có lượng đặt hàng khổng lồ, Reuters ghi nhận rằng lượng xe giao thực tế thấp hơn nhiều kỳ vọng, và thị trường xe tải điện cỡ lớn đang “khó hơn bất kỳ hãng nào tưởng tượng”. Rivian, một hãng thuần xe điện, cũng tuyên bố giảm triển vọng tăng trưởng vì người tiêu dùng Mỹ chưa sẵn sàng chi thêm hàng chục nghìn USD cho EV cao cấp trong bối cảnh lãi suất cao, giá xe mới ở mức kỷ lục.

Hệ quả của tất cả những biến động này là cuộc đua xe điện đang bước vào giai đoạn thực tế hơn, ít ồn ào hơn. Các hãng xe buộc phải đưa ra sản phẩm phù hợp với đa số người mua thay vì chạy theo những mẫu đắt đỏ mang tính phô diễn công nghệ. 

“Nhiều người nghĩ rằng phân khúc xe điện hạng sang, cao cấp sẽ bền vững và tiếp tục phát triển”, Jessica Caldwell, phó chủ tịch phụ trách phân tích thị trường tại Edmunds, một công ty nghiên cứu thị trường, cho biết. “Nhưng với tất cả những thay đổi đã diễn ra trong ngành, nó không lớn như chúng tôi nghĩ”.

Dù vậy, điều này không đồng nghĩa với sự thoái trào của xe điện. Thay vào đó, thị trường đang điều chỉnh. Xe điện giá rẻ, pin nhỏ, thiết kế tối ưu cho đô thị sẽ là hướng đi mà nhiều hãng tập trung hơn trong 2–3 năm tới. Phân khúc hạng sang – từng là tâm điểm truyền thông của làn sóng EV – có lẽ sẽ phải nhường vai chính cho những mẫu xe phổ thông thực dụng hơn, “vừa túi tiền” hơn.

Theo: The NY Times, Reuters