Sang Việt Nam mời tài xế cà phê sáng, uống bia tâm sự cùng người lạ ở Philippines, CEO 42 tuổi thành công đưa ý tưởng kinh doanh ‘bị gạt sang bên lề’ thành siêu ứng dụng, thống lĩnh ASEAN

Anthony Tan vốn đã ở “vạch đích” khi bắt đầu khởi nghiệp.

Ông là con út trong gia đình giàu có nhất nhì Malaysia. Người cha Tan Heng Chew là chủ tịch nhà phân phối ô tô đa quốc gia Tan Chong Motor. Công ty do này do ông nội của Tan thành lập vào những năm 1950, được niêm yết công khai trên Sàn Giao dịch Chứng khoán Kuala Lumpur.

Hiện tại, ông Tan là người đồng sáng lập và là CEO của gã khổng lồ gọi xe đa quốc gia và siêu ứng dụng Grab. Sau khi lên sàn tại Mỹ vào tháng 12 năm 2021, công ty đã có doanh thu hơn 2 tỷ USD vào năm 2023.

Ngày nay, ngoài dịch vụ gọi xe, Grab còn cung cấp dịch vụ giao đồ ăn cũng như các dịch vụ tài chính như thanh toán, cho vay và ngân hàng kỹ thuật số. Tính đến năm 2023, Grab cũng phục vụ hơn 35 triệu khách hàng và cung cấp 13 triệu việc làm hợp đồng tại 8 quốc gia Đông Nam Á.

“Tôi nhớ khi tôi gặp (cựu Tổng thống Ferdinand) Marcos ở Philippines, và ông ấy đã nhắc rằng hội đồng quản trị (Grab) và tôi... thực sự đã thay đổi số liệu thất nghiệp trên toàn quốc. Đó là điều khiến chúng tôi thực sự hạnh phúc", CEO Tan nói.

Ý tưởng khởi nghiệp từng bị gạt sang bên lề

Năm 2009, Tan bắt đầu học tại Trường Kinh doanh Harvard. Tại đây, ông gặp gỡ người đồng sáng lập Hooi Ling Tan. Cả hai đều lớn lên ở Malaysia và họ đã trở thành bạn tốt sau khi học chung một lớp kinh doanh.

Một ngày nọ, họ nói chuyện về hệ thống taxi của Malaysia. Thời điểm năm 2011 khi ấy, hệ thống này đặc biệt thiếu an toàn, nhất là đối với phụ nữ. Từ đó, một ý tưởng đã nảy sinh và họ quyết định thực hiện thử thách.

CEO Tan nói: “Chúng tôi muốn chuẩn hoá hệ thống gọi xe để phụ nữ có thể đi đến bất cứ nơi nào họ muốn một cách an toàn…Chúng tôi muốn phục vụ Đông Nam Á”.

Họ phác thảo một kế hoạch kinh doanh và gửi đến một cuộc thi khởi nghiệp tại trường đại học. Cả hai giành được giải nhì với khoản tiền thưởng 25.000 USD làm vốn khởi nghiệp cho Grab sau này.

Ngày nay, Grab được SoftBank hậu thuẫn và công ty có vốn hóa thị trường hơn 14 tỷ USD.

Tuy nhiên, hành trình Tan và bạn đồng hành khởi nghiệp Grab không hề dễ dàng.

Lớn lên trong một gia đình có nền tảng kinh doanh, Tan được kỳ vọng sẽ trở về làm việc cho công ty nhà sau khi học xong. Vì vậy, khi Tan đến gặp cha để trình bày ý tưởng về Grab, kế hoạch kinh doanh của ông đã bị gạt sang lề.

“Cha tôi đã nói: ‘Này, cha không nghĩ là nó sẽ thành công đâu’, vì vậy đừng làm phiền cha về chuyện này nữa”, Tan kể.

Nhưng chính khoảnh khắc đó đã thúc đẩy ông quyết tâm tạo ra thứ có thể thực sự giải quyết được các vấn đề xã hội.

Vẫn kế hoạch kinh doanh đó, Tan chỉnh sửa lại cẩn thận và đến nói chuyện với mẹ mình. Cuối cùng, ông đã thuyết phục được mẹ trở thành nhà đầu tư cá nhân đầu tiên của Grab. Với số tiền từ cuộc thi, của mẹ và dốc toàn bộ tiền trong tài khoản cá nhân, Tan chính thức thành lập công ty vào tháng 6 năm 2012 với tên gọi ban đầu là "MyTeksi".

Lang thang khắp Đông Nam Á để thấu hiểu từng khách hàng

Những năm đầu kinh doanh là một chuỗi thử thách đối với founder Anthony Tan. Nhiệm vụ của hai người đồng sáng lập là xây dựng cơ sở hạ tầng mới cho hệ thống taxi của Malaysia. Nhưng tiền là một rào cản lớn.

Văn phòng ban đầu là một căn phòng nhỏ ở Kuala Lumpur, Malaysia. Giữa thời tiết nóng ẩm quanh năm, căn phòng không có lấy hệ thống thông gió, điều hoà thậm chí cả WiFi. “Chúng tôi phải kết nối bằng mạng điện thoại di động”, Tan nói.

Cả hai cũng gặp khó khăn trong việc kết nối tài xế với nền tảng khi không có đủ tiền. Vì thế, họ sáng tạo ra cách thức mới.

Để mời các tài xế tham gia vào nền tảng của mình, Tan đã đi khắp Đông Nam Á, cố gắng thuyết phục từng tài xế dùng thử Grab.

Ông Tan nhận thấy rằng mỗi buổi sáng ở Thành phố Hồ Chí Minh, các tài xế đều có thói quen ngồi uống cà phê. Vì vây, ông xuất hiện vào khoảng 4h sáng để phát cà phê miễn phí cho các tài xế taxi. Đó cũng là lúc ông nắm bắt cơ hội mời họ tham gia Grab.

“Ở Manila của Philippines, tôi đã đến gặp các đội xe taxi lúc họ thay ca vào khoảng 4h sáng… Tôi dành thời gian ngồi uống bia với họ để lắng nghe họ chia sẻ về nỗi vất vả, khúc mắc và lý do tại sao họ cần thêm thu nhập”, vị CEO kể.

Trong giai đoạn tăng trưởng và mở rộng quy mô, mỗi tuần, ông Tan đi từ hai đến ba thành phố. Ông đã làm việc 15, 18, đôi khi là 20 tiếng một ngày, bất kể nghỉ lễ hay cuối tuần.

Đưa Đông Nam Á tiến về tương lai

Năm 2018, sau một cuộc tranh đấu dài và tốn kém, Uber đã đồng ý bán mảng kinh doanh tại Đông Nam Á cho Grab để đổi lấy 27,5% cổ phần trong công ty này. Trong thoả thuận, CEO của Uber là Dara Khosrowshahi tham gia vào ban giám đốc của Grab. Thương vụ này đã thiết lập sự thống trị của Grab trong khu vực.

Từ ước mơ khắc phục vấn đề an toàn trong hệ thống taxi của Malaysia, Grab đã trở thành siêu ứng dụng thống lĩnh Đông Nam Á. Song, công ty cũng phải đối mặt với các cáo buộc chống độc quyền.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng Grab đã định hình chính cơ sở hạ tầng của Đông Nam Á.

Công ty đã trao quyền cho nhiều người lao động tham gia vào các chương trình như tài chính vi mô, để họ có đủ khả năng mua một chiếc điện thoại thông minh và bắt đầu kiếm tiền với tư cách là tài xế.

"Đó là điều tạo nên sự khác biệt của chúng tôi, phải không? Chúng tôi hiểu được vấn đề của họ là gì", ông nói.

Ông chia sẻ thêm: “Mọi người có thể nói: ‘Này, Anthony, anh chỉ phục vụ một thị trường ngách thôi’. Vâng, đó là một thị trường ngách lớn, một thị trường rất kém và chưa được phục vụ đầy đủ”.

Theo founder Tan, điều tạo nên sự khác biệt giữa Grab và các đối thủ là thực sự giúp đỡ người lao động và phục vụ khách hàng theo cách mà không ai khác có thể làm.

Theo CNBC