Rác thải cứng đầu từ "mỏ vàng" 1,5 tỷ USD của Việt Nam làm nên điều bất ngờ

RÁC THẢI CỨNG ĐẦU TỪ “MỎ VÀNG” 

Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về tiêu thụ mì gói, khoảng 8,5 tỷ gói/ năm (Hiệp hội Mì ăn liền Thế giới - WINA) và sẽ tăng lên 10 tỷ gói vào năm 2030. Đây được coi là một “mỏ vàng” trong ngành FMCG Việt Nam, ước tính quy mô năm 2024 đạt 1,5 tỷ USD (khoảng 37.000 tỷ đồng) với sự tham gia của hơn 50 doanh nghiệp lớn, nhỏ. 

Đi cùng với những đóng góp vào sự phát triển kinh tế, phục vụ nhu cầu xã hội, mì gói cũng là ngành thải rác cực lớn. Vỏ gói mì ăn liền phần lớn là sự kết hợp nhựa - kim loại, được đánh giá là loại rác thải “cứng đầu”, phải mất hàng thế kỷ mới phân hủy. 

Phải làm gì để vỏ gói mì sau khi sử dụng không còn là mối đe doạ với môi trường? Một dự án mang tên “Mì tôm xanh” đã đưa ra lời giải thú vị. 

Dự án tái chế vỏ gói mì đã qua sử dụng thành những sản phẩm vừa đẹp mắt, hữu ích, vừa nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Vốn nổi tiếng khó phân hủy, vỏ gói mì được chuyển đổi thành một vật liệu bền vững, đa năng đến bất ngờ. Chúng được biến tấu thành phụ kiện thời trang (bông tai, túi xách, đai lưng…) và đồ trang trí nhà cửa (bàn, ghế, giỏ hoa,…) có phong cách độc đáo và giá trị sử dụng lâu dài trong hàng chục năm.

Mỗi sản phẩm sẽ mất thời gian khác nhau để tạo thành. Ví dụ một chiếc lót ly mất 1, 5 tiếng để hoàn thành 1 cái. Túi xách thì 12 tiếng. Một chiếc ghế mất 2 tuần. Nón thì 1 ngày… Sự độc đáo từ chất liệu đến kiểu dáng của các sản phẩm này khiến nhiều khách hàng vô cùng bất ngờ và thích thú.

Để tạo nên những sản phẩm từ vỏ mì tôm, đội ngũ của dự án ''Mì tôm xanh'' đã thực hiện 4 công đoạn: Thu gom vỏ mì từ cộng đồng - Xử lý và làm sạch - Tạo sợi đan bằng vỏ mì - Thiết kế và đan thành sản phẩm.

GIÚP NGƯỜI YẾU THẾ KIẾM TIỀN TỪ RÁC THẢI

Thay vì kết thúc số phận trong thùng rác hay lang thang ngoài môi trường hàng trăm năm mà không thể phân hủy, giờ đây những chiếc vỏ mì "vô tri" sẽ được sống một cuộc sống mới ý nghĩa hơn nhờ dự án "Mì tôm xanh".  Đi vào hoạt động từ tháng 2/2020, "Mì tôm xanh" đến nay đã có hơn 2.000 tình nguyện viên thu gom vỏ gói mì trên khắp cả nước, giúp tái chế được ít nhất 1 tấn bao bì mì gói. Dự án đã cho ra đời hàng trăm sản phẩm độc đáo và tổ chức nhiều hội thảo để truyền đạt kỹ thuật tái chế nâng cao cho nhiều đối tượng khác.

Bên cạnh việc giảm rác nhựa, sáng kiến này còn bảo tồn kỹ thuật dệt truyền thống của Việt Nam và nâng cao thu nhập cho cho cộng đồng yếu thế thông qua hệ thống tái chế khép kín. Do sử dụng nguyên liệu chính là nguồn vỏ mì được thu gom nên người lao động sẽ chỉ mất thêm chi phí cho các phụ liệu dùng để trang trí. Nhờ tính sáng tạo và độc đáo, các sản phẩm của dự án hiện đang được người tiêu dùng ưa chuộng.

Điểm đặc biệt, toàn bộ nguyên liệu thừa trong quá trình tạo sản phẩm sẽ được chuyển về cho dự án ''Rác là vàng'' và ''Dấu chân xanh'' để sản xuất vật liệu xây dựng từ nhựa tái chế. Như vậy, toàn bộ rác thải đều được xử lý tiếp thay vì bị thải ra môi trường.

“Mì tôm xanh không chỉ thúc đẩy phát triển bền vững mà còn truyền cảm hứng cho mọi người cùng suy nghĩ sáng tạo về rác thải và những tiềm năng của nó”, cô Vũ Thị Thảo, một giáo viên, Nhà sáng lập dự án chia sẻ. 

VÌ CUỘC SỐNG TỐT ĐẸP HƠN CHO MỌI NGƯỜI VIỆT NAM

Năm 2023, “Mì tôm xanh” tham dự Giải thưởng Hành động vì cộng đồng - Human Act Prize và để lại nhiều ấn tượng. Đây cũng là dự án được nêu như một ví dụ điển hình cho việc tiên phong về tác động xã hội của các dự án cộng đồng trong cuốn sách Human Legacies - Dấu ấn tiên phong do Công ty cổ phần VCCorp phối hợp với Alpha Books và Metro Writers thực hiện, Nhà xuất bản Thế giới ấn hành.

Trong ấn phẩm này, “Mì tôm xanh” được nhắc đến là “một trong rất nhiều sáng kiến của Việt Nam cho thấy sự đa dạng trong cách tiếp cận tiên phong nhằm cải thiện điều kiện môi trường, giảm chất thải và xanh hóa các chuỗi cung ứng. Những nỗ lực này phản ánh cam kết ngày càng lớn đối với các hoạt động bền vững rộng khắp các lĩnh vực của nền kinh tế và đời sống xã hội trong nước”.

Chỉ với hơn 200 trang sách, Dấu ấn tiên phong đã phân tích hàng chục mô hình tạo tác động xã hội điển hình, bền bỉ trong nhiều năm. Đó là Vinamilk, đơn vị duy nhất thắng hai giải thưởng lớn tại Human Act Prize 2023 với hai dự án Vinamilk Pathways to Dairy Net Zero 2050 và Quỹ sữa Vươn cao Việt Nam. Là L’Oréal với dự án Vì cuộc sống tốt đẹp hơn (Beauty For a Better Life), một dự án dạy nghề ý nghĩa, tạo cơ hội độc lập tài chính và vươn lên trong cuộc sống cho hàng nghìn phụ nữ ở Việt Nam và đã trở thành mô hình thế giới. Và còn nhiều dự án khác của các tổ chức, doanh nghiệp… đều với mục đích giúp người Việt có cuộc sống tốt đẹp hơn.  

Dấu ấn tiên phong là một cuốn sách ra mắt ở thời điểm thích hợp, trình bày một hệ thống những sáng kiến của các doanh nghiệp trong công cuộc nâng cao trách nhiệm cộng đồng tại Việt Nam và truyền cảm hứng mạnh mẽ cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân khác sẵn sàng bước vào con đường tạo tác động xã hội. Nói như ông Greig Craft (Chủ tịch, Nhà sáng lập Quỹ Phòng chống thương vong châu Á), “cuốn sách là một điểm sáng trong bóng tối, giúp những ai muốn tạo tác động xã hội dũng cảm đi tiếp”.