Kean Wei Kong buông tay khỏi vô lăng trong khi chiếc xe lao nhanh trên đường cao tốc. Chiếc Proton S70 do Malaysia sản xuất này hoạt động dưới cơ chế tự động, bon bon hòa vào dòng xe tiến vào Kuala Lumpur.
Công ty của Kean, Kommu, là một trong 4.000 công ty khởi nghiệp Malaysia được kỳ vọng sẽ tạo nên trụ cột chính của cơn sốt công nghệ mới. Ngay khi quốc gia này thoát khỏi kỷ nguyên bất ổn chính trị, những người sáng lập như Kean cảm thấy rất hào hứng.
“Thế hệ trẻ đang tiến lên”, nhà sáng lập công nghệ Kean Wei Kong nói. “Chúng tôi đang trong giai đoạn đổi mới rồi”.
Ra đời sau nhiều năm tinh chỉnh mã nguồn mở, phần mềm của Kean kiểm soát khả năng lái và tăng tốc hạn chế. Anh và các cộng sự đã thiết kế riêng sản phẩm của mình cho các thương hiệu ô tô quốc gia Malaysia.
Chỉ với 800 USD, chủ sở hữu chiếc xe hatchback giá 10.000 USD có thể cắm camera hành trình của Kean với chế độ tự lái một phần. Kean không chắc liệu sản phẩm của mình có hợp pháp hay không, dù thừa nhận chưa gặp phải bất kỳ rắc rối nào về mặt pháp lý.
“Nó giống như một vùng xám. Malaysia vẫn chưa phải là một quốc gia được quản lý chặt chẽ”, ông nói. “Đó là lý do tại sao có nhiều cơ hội cho các công ty khởi nghiệp như chúng tôi”.
Trong 6 năm, Malaysia thay đổi 5 đời thủ tướng. Khi bụi lắng xuống, quốc gia này tưởng như đang ở ngưỡng cửa của một chương mới: một kỷ nguyên tự thúc đẩy toàn diện nhằm phát triển phiên bản Thung lũng Silicon mới của Đông Nam Á. Thủ tướng mô tả nỗ lực mới của Malaysia là sự cố gắng rõ rệt, đồng thời thừa nhận rằng nước này đã bỏ lỡ nhiều cơ hội đầu tư trước đây.
Malaysia nắm giữ trữ lượng đất và nước khổng lồ, phù hợp với các cơ sở như trung tâm dữ liệu do Intel, Nvidia và ByteDance điều hành. Căng thẳng Mỹ-Trung và chiến tranh Ukraine đã mang đến một làn sóng các nhà đầu tư tìm cách gửi tiền vào các thiên đường mới như Malaysia.
Tan Eng Tong, cố vấn khởi nghiệp điều hành một trung tâm giáo dục cho nhân viên công nghệ tại Malaysia, cho biết siêu dự án công nghệ cuối cùng của Malaysia vào những năm 1990 là kết quả của một bộ máy cố gắng thúc đẩy cuộc cách mạng. Thủ tướng khi đó là Mahathir Mohamad đã giải phóng mặt bằng cho các công ty toàn cầu định cư, mơ ước biến Kuala Lumpur thành một cường quốc CNTT.
Hiện tại, ngành công nghiệp bán dẫn, chủ yếu diễn ra tại tiểu bang Penang, đã có sự xuất hiện của Intel và Texas Instruments. Các quan chức đã công bố một kế hoạch mang lại 100 tỷ USD đầu tư bổ sung cho ngành này.
Mục tiêu của Malaysia là tạo ra 5.000 công ty khởi nghiệp trong nước và 5 kỳ lân vào năm 2025. Norman Matthieu Vanhaecke, Tổng giám đốc điều hành người Bỉ-Malaysia của Cradle Fund, cơ quan chính phủ hỗ trợ các công ty giai đoạn đầu, cho biết hiện nay nước này có khoảng 4.000 công ty khởi nghiệp. Phần lớn nằm ở thủ đô và tiểu bang xung quanh.
Theo Vanhaecke, mục tiêu thực sự trong tương lai gần của Malaysia là có tên trên bản đồ công nghệ, đồng thời đưa Kuala Lumpur gia nhập danh sách toàn cầu cùng Tokyo, Seoul và Singapore. Singapore và Indonesia chiếm phần lớn hoạt động đầu tư mạo hiểm ở Đông Nam Á. Theo dữ liệu từ cơ sở dữ liệu đầu tư PitchBook, năm 2023, hai nước này đã ký được lần lượt 651 và 165 hợp đồng.
Malaysia ghi nhận 71 giao dịch trong năm đó và tổng giá trị hàng năm của các giao dịch này chưa bao giờ đạt tới 1 tỷ USD, theo PitchBook. Để so sánh, tổng giá trị các giao dịch tại Singapore đã vượt quá 9 tỷ USD/năm trong 3 năm liên tiếp.
Tổng công ty Kinh tế số Malaysia, một cơ quan chính phủ có nhiệm vụ thu hút đầu tư công nghệ, đang cố gắng cung cấp cho các công ty khởi nghiệp nước ngoài một “vùng hạ cánh mềm”. Cơ quan này cho biết kể từ năm 2016, họ đã hợp tác với 23 địa điểm phục vụ khoảng 600 công ty khởi nghiệp. Các công ty này được hứa hẹn chi phí kinh doanh thấp và có khả năng tiếp cận nguồn vốn từ chính phủ và khu vực tư nhân.
Chuyên gia Noor Amy Ismail cho biết bà đã nghiên cứu chiến dịch công nghệ năm 2014 của Hàn Quốc để đưa ra khuyến nghị cho Malaysia. Bà khuyên các quỹ của chính phủ nên tạo dần tiền đề, sau đó giảm dần khi các nhà đầu tư tư nhân đổ vốn.
“Đó chính là mục tiêu mà lộ trình đầu tư mạo hiểm của chúng tôi đang cố gắng giải quyết, để có thêm nhiều nhà đầu tư doanh nghiệp tham gia hỗ trợ”, bà nói.
Một nhà sáng lập tên Jimmy How cho biết 10 năm trước, các giám đốc điều hành nhà nước ngại rủi ro hơn nhiều.
“Hồi đó, những quỹ đầu tư quốc gia như Khazanah thậm chí còn không thèm để mắt đến những công ty khởi nghiệp như chúng tôi”, How nói. Được biết, Khazanah đã chi 1,3 tỷ USD trong năm 2023 cho các công ty khởi nghiệp.
Gokula Krishnan, người sáng lập Vircle, một ứng dụng giáo dục tài chính dành cho trẻ em, cho biết công ty của ông đã nhận được khoản đầu tư hạt giống từ Khazanah vào năm 2023. Khoản đầu tư này đã thuyết phục ông ở lại Malaysia thay vì sang Singapore.
“Nhân tài tương đối rẻ. Không gian văn phòng có sẵn. Chi phí sinh hoạt siêu rẻ, thậm chí so với Indonesia”, Gokula Krishnan, người sáng lập Vircle, nói về Malaysia. “Tôi không thấy bất kỳ quốc gia nào khác ở Đông Nam Á có sự kết hợp này”.
Malaysia đã nổi lên, hay đúng hơn là tái nổi lên, như một điểm đến cho giới đầu tư chip khi các công ty như Intel và Infineon Technologies tìm cách đa dạng hóa hoạt động sản xuất. Kể từ khi Intel mở cửa nhà máy lắp ráp nước ngoài đầu tiên tại Penang vào năm 1972, Malaysia đã đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp chip toàn cầu. Hiện tại, đây là nhà xuất khẩu chất bán dẫn lớn thứ sáu thế giới, đồng thời là nước đóng góp lớn nhất cho nhập khẩu chất bán dẫn của Mỹ với mức tăng trưởng hơn 20% giá trị hàng năm, nhiều hơn Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Tiếc là, Malaysia vẫn bị Hàn Quốc và Đài Loan làm cho lu mờ trong các lĩnh vực sản xuất chip công nghệ tiên tiến. Không giành được vị thế tuyến đầu chính là cơ hội bị bỏ lỡ đối với Malaysia. Chan của Ngân hàng Đầu tư Affin Hwang cho biết: “Việc khai thác vào thị trường front-end rất quan trọng để thúc đẩy giai đoạn tăng trưởng chất bán dẫn tiếp theo của Malaysia”.
Tuy nhiên, chi phí cho các nhà máy chế tạo nhiều vô kể. Với mức chi tiêu vượt xa hầu hết các công ty địa phương, Wong Siew Hai, chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia, coi hoạt động kinh doanh thiết kế chip nhẹ hơn là “lĩnh vực then chốt”. “Hiện nay có nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm tập trung vào Malaysia. Chúng tôi khuyến khích những tài năng như vậy”, Wong nói.
Fong Swee Kiang thành lập công ty thiết kế bán dẫn SkyeChip vào năm 2019, ngay sau khi rời nhà phát triển chip Broadcom. Ông từng đảm đương phân khúc hoạt động toàn cầu tại công ty Mỹ, đồng thời trụ vững ở tuyến đầu khi cuộc chiến chip Mỹ-Trung nổ ra vào năm 2018.
Theo Fong, ngày nay, SkyeChip thiết kế chip AI cho các trung tâm dữ liệu, ô tô và các thiết bị kết nối. Ông tự hào mình có hàng tá bằng sáng chế của riêng dù không phủ nhận Malaysia đang tồn tại vấn đề thiếu kỹ sư chip có trình độ.
“Một trong những thứ quan trọng mà chúng tôi cần xem xét là làm thế nào để phát triển nhân tài ở Malaysia cũng như thu hút nhân tài từ nước ngoài”, Kalai Selvan Subramaniam, Giám đốc điều hành của công ty thiết kế chip Infinecs Systems của Malaysia, cho biết.
Thu hút và giữ chân nhân tài không phải là thách thức duy nhất đối với ngành công nghiệp chip đang phát triển của Malaysia. Đầu tư đang bùng nổ ở Penang, song khu vực này vẫn phụ thuộc nhiều vào các công ty đa quốc gia nước ngoài. Theo dữ liệu của chính phủ, bang này đã thu hút 60,1 tỷ ringgit (12,65 tỷ USD) đầu tư trực tiếp nước ngoài vào năm 2023, trong khi đầu tư trong nước chỉ dao động ở mức khoảng 3 tỷ ringgit trong những năm qua, nhỏ hơn đáng kể so với mức FDI.
“FDI là một điều tốt, nhưng nó cũng có một số nhược điểm”, Giám đốc điều hành Experior Eugene Khoo, một cựu đồng nghiệp Intel khác của những người sáng lập Oppstar và SkyeChip, cho biết.
Theo Loo Lee Lian, Giám đốc điều hành của InvestPenang, FDI chỉ là một trong những lĩnh vực trọng tâm và nhà nước sẽ thúc đẩy các công ty nước ngoài nội địa hóa chuỗi cung ứng. Bộ trưởng Thương mại Malaysia Zafrul Aziz cho biết chính phủ đang tìm cách khuyến khích các hoạt động như vậy.
“Nuôi dưỡng một nền văn hóa khởi nghiệp sôi động là rất quan trọng”, ông nói với Nikkei Asia.
Theo: Nikkei Asia
