Ngày 1/9/2025, Tập đoàn đồ uống hàng đầu Nhật Bản Suntory Holdings xác nhận ông Takeshi Niinami, 66 tuổi, đã từ chức CEO kiêm Chủ tịch, giữa lúc cảnh sát đang điều tra cáo buộc ông mua thực phẩm bổ sung có khả năng chứa THC – hợp chất từ cần sa bị cấm tuyệt đối tại Nhật.
Đây không chỉ là biến động nhân sự ở một tập đoàn hơn 125 năm tuổi, mà còn là phép thử cho chuẩn mực đạo đức và văn hóa lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản.
Ảnh hưởng lớn
Ông Niinami là gương mặt quen thuộc của cộng đồng doanh nghiệp Nhật, không chỉ điều hành Suntory – thương hiệu sở hữu các nhãn hàng toàn cầu như Jim Beam, Yamazaki whisky, Boss coffee – mà còn giữ vai trò Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản (Keizai Doyukai) và thành viên Hội đồng Chính sách Kinh tế – Tài chính cố vấn cho Thủ tướng Nhật Bản.
Trước khi gia nhập Suntory năm 2014, ông là CEO chuỗi cửa hàng Lawson, trở thành người đầu tiên ngoài gia tộc sáng lập dẫn dắt tập đoàn này. Trong một thập kỷ, ông đã thúc đẩy chiến lược toàn cầu, giúp doanh thu và lợi nhuận tăng trưởng mạnh.
Bởi vậy vị doanh nhân 66 tuổi này không chỉ là một trong những nhà lãnh đạo doanh nghiệp nổi tiếng nhất Nhật Bản mà còn là gương mặt đại diện cho nền kinh tế quốc gia trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, vào ngày 22 tháng 8, hình tượng vững chắc đó bắt đầu rạn nứt khi ông Niinami thông báo với ban lãnh đạo Suntory rằng ông đang bị cảnh sát điều tra. Mặc dù ông Niinami khẳng định ông tin rằng sản phẩm đó là hợp pháp, nhưng đối với Suntory, đây là một vấn đề cực kỳ nghiêm trọng.
Theo công bố của Suntory, ngày 22/8 ông Niinami báo với ban lãnh đạo rằng cảnh sát đã mở cuộc điều tra, nghi vấn sản phẩm ông mua có chứa thành phần bị cấm. Cơ quan điều tra đã khám xét nhà riêng tại Tokyo và lấy mẫu xét nghiệm, nhưng chưa công bố kết quả vi phạm.
Ông khẳng định mua sản phẩm với niềm tin là hợp pháp, song tại Nhật, chỉ cần sở hữu THC đã có thể bị phạt tù tới 7 năm, bất kể mục đích y tế hay giải trí.
Trong một động thái nhanh chóng và dứt khoát, Suntory đã chấp nhận đơn từ chức của ông Niinami chỉ vài ngày sau đó, với lý do "cá nhân". Tuy nhiên, theo thông cáo của công ty, ban lãnh đạo đã nhận định rằng "sự thiếu nhận thức về các loại thực phẩm chức năng" của ông đã khiến ông không còn phù hợp với vai trò của một nhà lãnh đạo cấp cao. Quyết định này cho thấy Suntory sẵn sàng đặt vấn đề tuân thủ pháp luật và đạo đức lên trên cả những đóng góp to lớn mà ông Niinami đã mang lại.
Điều đáng chú ý là, Suntory chấp nhận đơn từ chức ngay cả khi chưa có kết luận điều tra. Trong họp báo, Chủ tịch Nobuhiro Torii – hậu duệ gia tộc sáng lập – nhấn mạnh "việc thiếu cảnh giác với sản phẩm bổ sung" đã khiến ông Niinami không còn phù hợp với vai trò lãnh đạo.
Đây là ví dụ điển hình của văn hóa doanh nghiệp Nhật: lãnh đạo sẵn sàng rời vị trí để bảo vệ uy tín tổ chức, bất kể bản thân có bị kết tội hay không. Hình ảnh và niềm tin của công chúng được đặt lên trên lợi ích cá nhân.
Chủ tịch Suntory, ông Nobuhiro Torii, đã bày tỏ sự tiếc nuối khi phải chia tay một nhà lãnh đạo "táo bạo, quyết đoán và có năng lực", nhưng cũng ngầm khẳng định rằng hành vi này không thể chấp nhận được. Quyết định sa thải một CEO hàng đầu vì một vấn đề dường như cá nhân như vậy là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho các doanh nghiệp khác về tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật một cách tuyệt đối, đặc biệt là trong bối cảnh pháp lý nghiêm ngặt của Nhật Bản đối với các chất cấm.
Suntory tạm thời áp dụng cơ chế một chủ tịch, do Nobutada Saji – cựu Chủ tịch và thành viên gia tộc – đảm nhận. Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh công ty tiếp tục đẩy mạnh toàn cầu hóa, đặc biệt tại thị trường Mỹ và châu Âu, nơi Suntory đang cạnh tranh gay gắt với các tập đoàn rượu – bia quốc tế.
Sự ra đi của ông Niinami có thể làm gián đoạn một số chiến lược dài hạn, nhưng đồng thời gửi tín hiệu mạnh mẽ tới cổ đông và đối tác rằng Suntory đặt yếu tố quản trị minh bạch lên hàng đầu.
Vụ việc của ông Niinami không chỉ là một câu chuyện cá nhân mà còn là một bài học sâu sắc cho toàn bộ giới kinh doanh. Nó cho thấy ngay cả những nhà lãnh đạo tài năng và quyền lực nhất cũng không nằm ngoài quy định của pháp luật và không thể lơ là trong các vấn đề cá nhân có thể ảnh hưởng đến danh tiếng và sự tín nhiệm của tổ chức.
Trong một nền kinh tế coi trọng danh dự như Nhật Bản, sự ra đi của ông Takeshi Niinami không chỉ là một câu chuyện cá nhân, mà là lời nhắc nhở rằng quyền lực và trách nhiệm luôn song hành. Với Suntory, thử thách trước mắt là duy trì đà tăng trưởng và bảo vệ hình ảnh thương hiệu hơn 125 năm tuổi trong bối cảnh thế giới ngày càng đòi hỏi sự minh bạch và liêm chính.
*Nguồn: Nikkei, CNN, Fortune, BI
