Nỗi lo của các chủ xe điện ở châu Âu và Bắc Mỹ: Mùa đông!

Khi mùa đông phủ trắng châu Âu và Bắc Mỹ, nhiều chủ xe điện bắt đầu phải đối mặt với thực tế phũ phàng: chiếc xe vốn được quảng cáo đi được 400 km chỉ còn chạy được hơn 200 km khi nhiệt độ ngoài trời xuống dưới 0°C.

Thực tế, ở hầu hết các thị trường, xe điện có thể mất tới gần một nửa phạm vi hoạt động khi thời tiết giá lạnh, do đặc tính hóa học của pin lithium-ion và nhu cầu sưởi ấm trong khoang lái. Hiện tượng này không phải mới. Các nghiên cứu từ Mỹ, Canada cho đến châu Âu đều cho thấy pin lithium-ion hoạt động kém hiệu quả trong môi trường lạnh, làm giảm tốc độ phản ứng điện hóa. Không chỉ vậy, để giữ ấm khoang xe, hệ thống điều hòa nhiệt độ thường “rút” trực tiếp từ năng lượng pin, khiến quãng đường thực tế càng sụt giảm nhanh. Một báo cáo từ Hiệp hội Ô tô Na Uy (NAF) từng khẳng định: mức giảm có thể dao động từ 20% đến gần 40% tùy mẫu xe và điều kiện thời tiết.

Một số quốc gia đang đi đầu trong việc khắc phục vấn đề này. Chẳng hạn, Trung Quốc, thị trường xe điện lớn nhất thế giới, đã áp dụng hàng loạt cải tiến công nghệ: từ hệ thống bơm nhiệt (heat pump) giúp tiết kiệm năng lượng sưởi, cho đến lớp vật liệu cách nhiệt bảo vệ pin. Một số hãng Trung Quốc như BYD và Geely đã thử nghiệm pin LFP thế hệ mới với hiệu suất ổn định hơn trong môi trường khắc nghiệt.

Trong khi đó, tại Na Uy – quốc gia có tỉ lệ xe điện cao nhất châu Âu – các hãng sản xuất phối hợp với cơ quan chức năng để xây dựng hạ tầng sạc nhanh được che chắn chống lạnh, cũng như nâng cấp phần mềm quản lý năng lượng, giúp xe tự làm ấm pin trước khi sạc hoặc trước khi khởi hành.

Ở nhiều thị trường khác, giải pháp tạm thời của người dùng chủ yếu là “thích nghi”. Từ việc lên kế hoạch hành trình chặt chẽ hơn, sạc xe qua đêm trong gara có sưởi, cho tới giảm tốc độ khi lái để tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, những giải pháp này chỉ mang tính tình thế, khó có thể áp dụng lâu dài khi xe điện dần trở thành phương tiện phổ biến.

Điều này đặt ra một nghịch lý lớn: xe điện vốn được ca ngợi là tương lai xanh của giao thông, nhưng trong điều kiện khí hậu lạnh, chúng lại mất đi tính tiện dụng vốn là yếu tố quan trọng nhất để người tiêu dùng cân nhắc. Đó cũng là lý do vì sao thị trường xe điện tại Mỹ và châu Âu, dù tăng trưởng nhanh, vẫn phải đối mặt với sự dè dặt từ nhiều người dùng ở vùng khí hậu khắc nghiệt.

Thực tế này càng cho thấy tầm quan trọng của đổi mới công nghệ pin – yếu tố sẽ định đoạt cuộc đua xe điện toàn cầu. Các hãng xe từ Tesla, Toyota đến CATL đều đang đầu tư mạnh vào pin thể rắn và pin lithium thế hệ mới, được kỳ vọng sẽ giảm thiểu tình trạng sụt quãng đường khi thời tiết lạnh. Song, để những công nghệ này thương mại hóa trên quy mô lớn cần thêm vài năm nữa.

“Họ chỉ nghĩ đến giá mua chứ không nghĩ đến môi trường hoạt động của những chiếc xe này”, một nhà nghiên cứu năng lượng tái tạo tại Viện Công nghệ Quốc gia Srinagar, một trường đại học kỹ thuật công lập, chia sẻ với Rest of World. “Nếu không có hệ thống sưởi ấm hoặc bộ sạc đáng tin cậy, chắc chắn sẽ không đi được đâu”.

Ahmad là một trong số nhiều người dùng xe điện đầu tiên phát hiện ra rằng công nghệ được bán cho họ không phù hợp với nơi đang sống. Mặc dù chính phủ Ấn Độ chi trả 40% chi phí cho chiếc xe trị giá 300.000 rupee (3.400 đô la), nhưng họ lại quên mất rằng pin lithium-ion - được thiết kế cho vùng đồng bằng ấm áp của Ấn Độ - sẽ bị đóng băng ở thung lũng Himalaya.

“Tôi cứ nghĩ điều này sẽ thay đổi cuộc đời mình”, Ahmad nói với Rest of World , tay chỉ vào chiếc xe trong sân nhà. “Nhưng hóa ra, nó chỉ khiến tôi trở thành kẻ thua cuộc”.

Bên ngoài Srinagar, không hề có một trạm sạc công cộng nào, buộc tài xế phải dựa vào ổ cắm điện gia dụng. Việc sạc pin có thể mất tới 10 tiếng — giả sử không bị mất điện, điều thường xảy ra hàng ngày vào mùa đông. Các thợ máy địa phương không được đào tạo về xe điện phải nhờ đến các hướng dẫn trên YouTube để sửa chữa, khiến xe phải nằm im hàng tuần chỉ vì những lỗi nhỏ.

Những tài xế tuyệt vọng đã lập các nhóm WhatsApp, chẳng hạn như EV Apple Transporter và Battery Help Kashmir, chia sẻ những cách giải quyết ngày càng vô lý. Một số người đã bọc pin trong chăn; những người khác đã kéo những bộ pin nặng 90 kg (hơn 200 pound) về nhà để qua đêm. Một tài xế đã để pin của mình trong phòng khách.

“Chúng tôi vừa trông giống thợ máy, vừa giống kẻ ngốc”, Ahmad nói. 

Theo: Rest of World, Business Insider