Nhà băng hàng đầu Trung Quốc bất ngờ áp hạn chế với các ngân hàng Nga, Bắc Kinh liệu có 'xoay trục'?

Căn cứ theo các biện pháp trừng phạt hiện hành, các ngân hàng tại các quốc gia hưởng ứng lệnh trừng phạt bị cấm giao dịch trực tiếp với các thực thể Nga bị trừng phạt, nhưng các ngân hàng và công ty ở các quốc gia bên thứ ba như Trung Quốc không bị cấm kinh doanh với người Nga một cách rõ ràng.

Phương Tây cho đến nay vẫn từ chối áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp, vốn sẽ có thể cấm các giao dịch giữa các thực thể Nga bị trừng phạt và các thực thể có trụ sở tại các quốc gia không thuộc phương Tây.

Nga đổ lỗi cho phương Tây

Pavel Semyonov - Chủ tịch hội đồng quản trị của ngân hàng Nga Modulbank - cáo buộc: "Quyết định không phải do Trung Quốc đưa ra, mà là do EU và Mỹ. Đó là cách họ đang cố gắng gia tăng áp lực trừng phạt bằng cách bóp nghẹt các kênh thay thế bằng đồng nhân dân tệ."

Theo DW, vào tháng 4, Brussels đã đề xuất các biện pháp trừng phạt đối với các công ty Trung Quốc vì đã hỗ trợ chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga lần đầu tiên kể từ khi xung đột bắt đầu. Một số công ty Trung Quốc trong danh sách của EU, chẳng hạn như nhà sản xuất thiết bị điện tử King-Pai Technology, đã bị Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt.

Vào đầu tháng 6, Bắc Kinh cho biết sẽ theo sát các cuộc thảo luận của EU về gói trừng phạt thứ 11 nhằm vào Nga sau khi Ủy ban châu Âu (EC) lần đầu tiên đề xuất các giới hạn về thương mại với các nước thứ ba được coi là đã bỏ qua các cấm vận hiện có.

Ngân hàng Trung Quốc đã bắt đầu chấm dứt các giao dịch của Nga bằng đô la Mỹ. Ảnh: Getty Images

Trung Quốc ngày càng cảnh giác

"Tôi lưu ý rằng Ngân hàng Trung Quốc (Bank of China) không nói không với các tài khoản của Nga mà chỉ hạn chế một số giao dịch khi có các ngân hàng phương Tây tham gia", Eric Hontz - Giám đốc Trung tâm đầu tư có trách nhiệm ở Washington (Mỹ) - nói với phóng viên DW.

Bank of China hiện là nhà băng có quy mô lớn thứ 4 của Trung Quốc và cũng là của thế giới, theo S&P Global Market Intelligence.

Robert Person - Phó Giáo sư về quan hệ quốc tế tại Học viện Quân sự Mỹ - tin rằng đó cũng là một động thái phòng ngừa.

“Điều đó cho thấy Trung Quốc lo ngại về mối đe dọa có thể xuất hiện của các lệnh trừng phạt thứ cấp”, ông nói.

Tuy nhiên, những chuyên gia khác cảm nhận được một động cơ chiến lược sâu sắc hơn.

Bill Browder - Giám đốc điều hành kiêm nhà đồng sáng lập của quỹ đầu tư và công ty quản lý tài sản chuyên về thị trường Nga Hermitage Capital - bình luận rằng động thái từ nhà băng Trung Quốc báo hiệu "một xu hướng đáng lo ngại" đối với Nga, cùng với khả năng Moscow "mất đi một trong những người ủng hộ lớn nhất".

Cựu nhà ngoại giao EU Albrecht Rothacher cho rằng, Bắc Kinh đang bắt đầu nhận ra rằng cuộc chiến không mang lại lợi ích tốt nhất cho họ, "với sự đình trệ kinh tế ở châu Âu và sức mua giảm ở Nga".

Ông Rothacher nói với DW: “Xét cho cùng, hoạt động kinh doanh của Trung Quốc với Mỹ, EU và Vương quốc Anh quan trọng hơn rất nhiều so với hoạt động kinh doanh với Nga, ngoại trừ các lô hàng dầu, khí đốt, gỗ và khoáng sản.”

Tuyến đường khác cho các doanh nghiệp Nga

Các chuyên gia tin rằng, các thực thể Nga bị trừng phạt có thể cố gắng thực hiện các giao dịch thông qua các ngân hàng ở các quốc gia khác sẵn sàng chấp nhận rủi ro.

Ông Rothacher nói: “Linh cảm của tôi là những đối tác hàng đầu Trung Quốc muốn để lại hoạt động kinh doanh tại Nga cho các công ty và ngân hàng xếp hạng hai và ba, đây là những đối tượng có thể nằm ngoài tầm ngắm của sự giám sát trừng phạt.”

Ông Rothacher nói thêm rằng, họ có thể sẽ thông qua các ngân hàng nhỏ khác của Trung Quốc, hoặc các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Ấn Độ, hoặc thậm chí là Raiffeisen International của Áo, điều này sẽ khiến các giao dịch trở nên tốn kém và phức tạp hơn.

Ông Bill Browder đã bổ sung các nhà băng của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi và Brazil vào danh sách.

Những chuyên gia khác đồng ý rằng, việc né tránh các biện pháp trừng phạt Nga đang được triển khai tốt.

"Ví dụ, chúng tôi thấy dòng chảy thương mại và tài chính giữa Nga và Trung Á đang tăng lên đáng kể. Các ngân hàng Trung Quốc cũng có chi nhánh ở Trung Á", Eric Hontz - Giám đốc Trung tâm đầu tư có trách nhiệm ở Washington - nói.

Bị hạn chế bởi lợi ích chiến lược của Bắc Kinh

"Các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Nga đã phát đi tín hiệu về mối quan hệ đối tác kinh tế và chiến lược ngày càng sâu sắc, nhưng thực tế không phải lúc nào cũng vậy", Maia Nikoladze - Trợ lý giám đốc của Sáng kiến Thủ công Kinh tế - viết trong một báo cáo gần đây của Hội đồng Đại Tây Dương.

Bà Nikoladze lưu ý rằng, mối quan hệ kinh tế của Trung Quốc và Nga bị hạn chế bởi các lợi ích chiến lược của Bắc Kinh.

Theo kênh DW, điều này được chứng minh trong một loạt các động thái. UnionPay - một hệ thống thanh toán của Trung Quốc từng là "cứu tinh" cho người Nga sau khi Visa và MasterCard ra đi vào tháng 3/2022 - đã cắt giảm giao dịch với các ngân hàng bị trừng phạt ở Nga.

Trong khi đó, ngân hàng hàng đầu Trung Quốc ICBC và hai tổ chức phát triển do Trung Quốc dẫn dắt - Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) và Ngân hàng Phát triển Cơ sở Hạ tầng Châu Á (AIIB) - đã cắt quyền tiếp cận của Nga đối với nguồn tài chính của các ngân hàng này vào năm 2022.

Trung Quốc cũng đã hạn chế sự phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng của Nga và đã hạn chế dòng công nghệ tiên tiến đến Nga.

"Ngay cả khi Trung Quốc giảm thiểu tác động của cấm vận đối với Nga, các hành động của Bắc Kinh luôn bị hạn chế bởi lợi ích chiến lược của họ và nỗi sợ kích hoạt các lệnh trừng phạt thứ cấp từ Mỹ", bà Nikoladze nói với DW.