1 tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã giáng đòn mạnh lên Ấn Độ khi tuyên bố tăng gấp đôi mức thuế nhập khẩu từ 25% lên 50%, cáo buộc nước này “tiếp tay” cho Nga bằng việc tiếp tục mua lượng lớn dầu thô từ Nga.
Theo tờ The Business Standard, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Nga vào Ấn Độ đã tăng vọt, từ 8,25 tỷ USD năm 2021 lên tới 65,7 tỷ USD trong năm 2024. Trái ngược với xu hướng này, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã cắt giảm hơn 80% lượng nhập khẩu từ Nga nhằm bóp nghẹt cỗ máy chiến tranh của Moscow.
Động thái cứng rắn từ phía Washington dường như đã khiến Ấn Độ phải nhanh chóng điều chỉnh chiến lược nhập khẩu năng lượng của mình. Trong những tuần gần đây, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã tích cực tìm đến các nhà cung cấp thay thế tại châu Phi, Trung Đông và cả Mỹ. Cụ thể, các đơn hàng gần đây bao gồm 2 triệu thùng dầu từ Nigeria giao trong tháng 9 và 10, 1 triệu thùng dầu Girassol từ Angola, 3 triệu thùng dầu Murban từ Abu Dhabi và 1 triệu thùng dầu Mars từ Mỹ.
Đáng chú ý, Ấn Độ đang quay trở lại thị trường giao ngay sau thời gian dài chỉ tập trung vào hợp đồng dài hạn với Nga. Theo báo Punch, doanh nghiệp nhà nước Bharat Petroleum Corporation Limited (BPCL) đã tham gia các thương vụ mua bán giao ngay và đang đàm phán các hợp đồng giao hàng trong tháng 9.
Trong khi đó, quan hệ thương mại dầu khí giữa Ấn Độ và Nigeria đang mở ra nhiều triển vọng dài hạn, nhờ vào ưu điểm hàm lượng lưu huỳnh thấp của dầu Nigeria - yếu tố lý tưởng cho hệ thống lọc dầu của Ấn Độ.
Dẫu vậy, sự xuất hiện của nhà máy lọc dầu lớn nhất châu Phi - Dangote Refinery, có thể khiến Ấn Độ phải cạnh tranh gay gắt hơn để có được dầu từ quốc gia Tây Phi này. Nhà máy Dangote có công suất lên đến 650.000 thùng/ngày, lớn hơn cả nhiều nhà máy tại châu Âu. Mặc dù mới hoạt động từ năm 2024 sau nhiều lần trì hoãn, nhà máy này đã giúp Nigeria chuyển mình từ nước xuất khẩu dầu thô thành nước xuất khẩu sản phẩm dầu tinh chế.
Theo Devakumar Edwin, phó Chủ tịch Tập đoàn Dangote, nhà máy này sẽ mua 100% dầu thô từ nguồn cung nội địa vào cuối năm nay - một thay đổi lớn so với trước đây khi chủ yếu mua từ Mỹ, Brazil, Guinea Xích đạo, Angola và Ghana. Hiện tại, Dangote Refinery đang xử lý khoảng 550.000 thùng/ngày, tương đương 84,6% công suất thiết kế.
Không chỉ tìm kiếm nguồn dầu thay thế, Ấn Độ còn nỗ lực giảm phụ thuộc vào Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm. Sau khi Bắc Kinh thắt chặt xuất khẩu đất hiếm trong năm 2024, Ấn Độ đã nhanh chóng ký kết các thỏa thuận hợp tác song phương với nhiều quốc gia giàu tài nguyên như Úc, Argentina, Zambia, Peru, Zimbabwe, Mozambique, Malawi và Côte D'Ivoire. Ngoài ra, Ấn Độ còn thiết lập quan hệ với các tổ chức quốc tế như Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).
Dù vậy, Ấn Độ vẫn giữ lập trường cứng rắn trong vấn đề dầu Nga. Một số nguồn tin cho biết với Reuters rằng các hợp đồng dài hạn hiện có không thể dừng ngay lập tức. Một nguồn khác cho rằng dầu Nga đã giúp Ấn Độ tiết kiệm hàng tỷ USD mỗi năm nhờ mức giá rẻ, qua đó góp phần tránh được biến động giá toàn cầu.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhấn mạnh rằng New Delhi vẫn duy trì “mối quan hệ bền chặt và đã được kiểm chứng qua thời gian” với Moscow, đồng thời tuyên bố rằng các quyết định năng lượng của Ấn Độ sẽ được cân nhắc dựa trên những gì thị trường cung cấp và bối cảnh toàn cầu.