Có nhiều trụ cột mà một quốc gia có thể dựa vào để phát triển lên, trong đó có một trụ cột rất quan trọng là ngành sản xuất nói chung. Trong một bài viết của Tiến sĩ Lê Văn Long đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị, ngành sản xuất có nhiều tác động lớn đến một quốc gia, từ thúc đẩy công nghiệp hóa, thay đổi cơ cấu kinh tế, cho đến củng cố nền tảng cạnh tranh quốc gia.
Tại Việt Nam, ngành công nghiệp ô tô là một trong những ngành đang có đà tăng trưởng rất mạnh mẽ.
Bên trong nhà máy Hyundai Thành Công (thuộc TC Group).
Mới đây nhất, một đơn vị của Việt Nam đã ký kết hợp tác với đối tác nước ngoài trong việc xây dựng một nhà máy phụ trợ ngành công nghiệp xe tại Việt Nam. Cụ thể hơn, tập đoàn Geleximco (Việt Nam) đã ký thỏa thuận hợp tác với hai công ty đối tác nước ngoài là công ty Đầu tư Công nghiệp Nguyên Tín Liễu Châu và Công ty Công nghệ Bách Tấn Quảng Tây (cùng của Trung Quốc) trong việc lập liên doanh cung cấp phụ tùng cho các nhà máy ô tô tại Việt Nam.
Theo thỏa thuận, các đơn vị này dự kiến xây dựng một nhà máy trên diện tích hơn 200ha với tổng vốn đầu tư khoảng 400 triệu USD (tương đương hơn 10.000 tỷ đồng) tại tỉnh Thái Bình. Nhà máy có thể bắt đầu xây dựng vào năm sau (2026), dự kiến bắt đầu sản xuất từ Quý IV/2027. Nhà máy khi đi vào hoạt động có thể tạo ra khoảng 3.000 việc làm.
Omoda C5 trưng bày trong tòa nhà của Geleximco.
Nhà máy cung cấp linh kiện được xem là một trong những điều quan trọng làm tăng tỷ lệ nội địa hóa một sản phẩm. Khi được xây dựng trong nước, các nhà máy có thể giảm sự phụ thuộc vào các đối tác nước ngoài, có thể làm chủ tốt hơn chuỗi cung ứng của mình, hạn chế các gián đoạn có thể có do các biến động khách quan.
Không chỉ có ảnh hưởng tích cực đến các đơn vị hạ nguồn, các đơn vị thượng nguồn trong chuỗi cung ứng / sản xuất của ngành xe tại Việt Nam cũng có thể được hưởng lợi. Khi nhà máy đi vào hoạt động, các nhà sản xuất cấp dưới có thêm động lực để phát triển.
Lễ ký kết giữa Geleximco và hai công ty đối tác nước ngoài.
Trong thời gian vài năm trở lại đây, Việt Nam đang dần trở thành một trung tâm mới của ngành sản xuất ô tô trong khu vực. Điều này có thể thấy được ở việc nhiều đơn vị đã chọn Việt Nam để xây dựng nhà máy lắp ráp / sản xuất với mục tiêu không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn hướng đến các thị trường khác trong khu vực.
Cũng với Geleximco, đơn vị này đã ký kết với Chery (một trong những tập đoàn xe lớn nhất Trung Quốc) nhằm xây dựng nhà máy lắp ráp ô tô cũng tại tỉnh Thái Bình. Nhà máy này có vốn đầu tư khoảng 20.000 tỷ đồng, có thể đạt công suất tối đa ước tính 200.000 xe/năm.
Nhà máy này lắp ráp xe mang thương hiệu Omoda và Jaecoo, phục vụ cả thị trường Việt Nam lẫn các thị trường trong khu vực Đông Nam Á.
Ngành công nghiệp xe Việt Nam vươn mình trỗi dậy
Chỉ trong năm 2024, Việt Nam chứng kiến nhiều hợp tác giữa các đơn vị của Việt Nam và đối tác nước ngoài nhằm xây dựng nhà máy tại Việt Nam; các nhà máy này không chỉ nhằm mục tiêu xây dựng nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô, mà còn cả nhà máy linh kiện, phụ tùng xe.
Một số nhà máy được công bố xây dựng trong năm 2024 có thể kể tới như nhà máy liên doanh của Geleximco và Chery, nhà máy liên doanh của Tasco (Việt Nam) và Geely (Trung Quốc).
Cuối năm 2024, VinFast cũng công bố kế hoạch xây dựng nhà máy ô tô khác tại Hà Tĩnh với công suất tối đa lên tới 400.000 chiếc/năm - con số ngang với sức tiêu thụ ô tô của toàn thị trường Việt Nam trong một năm.
Ảnh minh họa: Robot lắp ráp xe Lynk & Co (thuộc Geely) trong một nhà máy ở nước ngoài
Tính trên cả nước hiện tại, Việt Nam đang có khoảng 15 nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô đã và đang được xây dựng. Các nhà máy này nằm ở cả 3 miền, cho ra các mẫu xe từ phân khúc phổ thông đến xe hạng sang.
Các nhà máy ô tô tiêu biểu tại Việt Nam có thể kể đến như nhà máy Skoda ở Quảng Ninh, nhà máy Thaco ở Quảng Nam, và nhà máy VinFast ở Hà Tĩnh. Đây đều là các nhà máy có công suất tối đa lên tới cả trăm nghìn chiếc mỗi năm, phục vụ cả thị trường trong nước lẫn trong khu vực.
Nhà máy Skoda tại Quảng Ninh dự kiến hoàn thành xây dựng vào cuối Quý I/2025.
Không chỉ lắp ráp, sản xuất xe ô tô con, một số đơn vị mà tiêu biểu là THACO, và Kim Long cũng đã đầu tư nhà máy lắp ráp xe khách, xe tải.
Đi cùng với việc xây dựng nhà máy lắp ráp, sản xuất xe, một số đơn vị cũng đầu tư xây dựng nhà máy làm các cấu kiện quan trọng của xe ngay trong nước. Theo kế hoạch dự kiến, Kim Long sẽ đưa nhà máy động cơ tại Huế đi vào hoạt động vào đầu Quý II/2025. Tại giai đoạn 1, nhà máy này sẽ ưu tiên lắp ráp các dòng động cơ đốt trong, trong đó có loại sử dụng cho ô tô; tại giai đoạn 2, nhà máy này sẽ có thể sản xuất cả cầu, hộp số cho xe ô tô.
Bên trong xưởng động cơ điện xe VinFast.
Đến nay, Việt Nam cũng đã có một thương hiệu ô tô riêng, đó là VinFast. VinFast từ khi ra đời từ năm 2017 đã là một trong những động lực chính thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô, bao gồm cả ngành công nghiệp phụ trợ.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan từng nhận định về nỗ lực gia tăng tỷ lệ nội địa hóa của VinFast: "VinFast có hơn 7 năm nhưng đã làm được những điều hơn những hãng đã ở Việt Nam hàng chục năm rồi".
VinFast hiện đặt mục tiêu đạt tỷ lệ nội địa hóa trên 80% vào năm 2026, có thể tự sản xuất nhiều linh kiện quan trọng, trong đó có pin xe điện.
