Lãi cao kỷ lục năm 2022 nhưng các doanh nghiệp ngành phân bón đã bước qua đỉnh lợi nhuận?

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong năm 2022 cả nước xuất khẩu trên 1,75 triệu tấn phân bón các loại, tương đương trị giá xuất khẩu trên 1,09 tỷ USD. Đây là con số kỷ lục từng ghi nhận đối với ngành hàng phân bón và mức tăng trưởng 96% so với cùng kỳ năm trước cũng ghi nhận cao nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Năm 2022 chứng kiến làn sóng giá phân bón thế giới tăng trưởng đột biến kéo theo kết quả kinh doanh nhiều doanh nghiệp trong ngành đạt mức cao kỷ lục kể từ khi hoạt động. Nhiều yếu tố "thiên thời, địa lợi" như xuất khẩu thuận lợi, giá phân bón tăng vọt do ảnh hưởng từ cuộc xung đột Nga - Ukraine giúp hàng loạt "tên tuổi" trong ngành báo lãi đột biến. 

Lợi nhuận năm đột biến, song đã qua thời "thịnh vượng"?

Thuận lợi trong xuất khẩu cộng với giá bán cao khiến hàng loạt "ông lớn" trong ngành như: Đạm Phú Mỹ, Đạm Cà Mau, một số thành viên trong Tập đoàn hóa chất Việt Nam như DAP-Vinachem,.. báo lãi năm 2022 tăng cao, xô đổ kỷ lục cũ. 

Tuy nhiên, nhìn rõ hơn vào bức tranh từng quý, lợi nhuận ngành phân bón đã đạt đỉnh vào quý 2 trước khi lao dốc nhanh chóng vào 2 quý cuối năm.

Cụ thể, “ông lớn” Đạm Phú Mỹ (mã DPM) ghi nhận doanh thu quý 4/2022 hạ nhiệt sau quý đầu năm bùng nổ đạt 3.900 tỷ và lợi nhuận sau thuế đạt 1.140 tỷ đồng, lần lượt giảm 23% và 32% so với cùng kỳ. Dù đi lùi trong quý 4 nhưng Đạm Phú Mỹ vẫn báo lãi ròng 5.586 tỷ đồng trong năm 2022, tăng 45% so với năm 2021. Đây cũng là mức lãi cao kỷ lục trong lịch sử niêm yết của DPM.

Tương tự Đạm Phú Mỹ, một "ông lớn" ngành phân bón khác là Đạm Cà Mau (mã DCM) cũng có một quý cuối năm kinh doanh thụt lùi nhẹ. Với lợi nhuận sau thuế đạt hơn 1.000 tỷ đồng, giảm 8% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, lũy kế cả năm, kết quả kinh doanh của DCM vẫn đạt mức cao kỷ lục, doanh thu thuần trên 15.900 tỷ đồng tăng 61% và lãi sau thuế đạt 4.281 tỷ đồng gấp 2,3 lần so với cùng kỳ. Thậm chí, con số này còn lớn hơn tổng lợi nhuận của cả 5 năm liền kề trước đó.

Với kế hoạch kinh doanh khởi sắc, cuối tháng 12, DCM đã điều chỉnh chỉ tiêu kế hoạch hoạt động sản xuất kinh doanh chính năm 2022.  Với chỉ tiêu kế hoạch mới, DCM đã hoàn thành 110% kế hoạch doanh thu và 117% kế hoạch lợi nhuận.

Một doanh nghiệp ngành phân bón khác có kết quả kinh doanh khởi sắc năm 2022 là Đạm Hà Bắc (mã DHB) với 6.441 tỷ đồng doanh thu thuần tăng 44,5% so với năm ngoái. Biên lãi gộp tăng mạnh từ 26,6% lên 44%. Đạm Hà Bắc báo lãi kỷ lục 1.779 tỷ đồng - gấp 287 lần so với số lãi hơn 6 tỷ đồng đạt được năm 2021. Số lãi khủng này giúp công ty giảm lỗ lũy kế xuống dưới 3.000 tỷ đồng, chỉ còn âm vốn chủ sở hữu hơn 252 tỷ đồng.

Dù vậy, DHB đã tạo đỉnh lợi nhuận vào quý 1/2022 trước khi kinh doanh liên tục giảm sút, quý sau thấp hơn quý trước đó. Quý cuối năm, Đạm Hà Bắc ghi nhận lãi sau thuế vỏn vẹn 85 tỷ đồng, giảm 71% so với cùng kỳ và con số này chưa bằng 1/10 so với đỉnh lợi nhuận vào quý đầu năm.

Doanh nghiệp phân bón tiếp tục phá đỉnh lợi nhuận là DAP-Vinachem (mã DDV) tuy nhiên tốc độ tăng trưởng đã chậm lại đáng kể. Cụ thể, LNST quý 4 của DAP-Vinachem (mã DDV) cũng giảm hơn 78% so với cùng kỳ chỉ đạt 7,1 tỷ đồng. Tuy nhiên nhờ hai quý đầu năm khởi sắc, lũy kế cả năm 2022 lãi sau thuế tăng gần 87%, đạt gần 357 tỷ đồng, mức kỷ lục từ khi lên sàn.

Hai doanh nghiệp “tên tuổi” khác trong nhóm là Phân bón Bình Điền (mã BFC) và Supe Phốt Phát và Hóa chất Lâm Thao (mã LAS) chung tình trạng báo lãi vượt kế hoạch song lại suy giảm lợi nhuận về các quý cuối năm.

Giá phân bón có thể lao dốc trong năm 2023

Đầu năm 2022, giá phân bón tăng cao theo đà tăng của các nguyên liệu cơ bản như khí đốt, hóa chất, than giúp các doanh nghiệp ghi nhận kết quả tích cực. 

Tuy nhiên, ngành phân bón đang phải đối diện với nhiều rủi ro khi giá hợp đồng tương lai phân Ure thế giới đang hạ nhiệt nhanh chóng sau khi đạt đỉnh vào nửa cuối tháng 4, tương ứng giảm 64% kể từ đỉnh. Giá ure sụt giảm cùng với sản lượng xuất khẩu "hạ nhiệt" kéo theo kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp cũng giảm mạnh 2 quý cuối năm. 

Trong một báo cáo về ngành phân bón, SSI Research nhận định giá ure có thể lao dốc trong năm 2023 do xuất khẩu ure từ Nga và Trung Quốc sẽ phục hồi. Đồng thời, trước lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu và sự điều chính giá của các mặt hàng nông nghiệp khiến nhu cầu ure suy yếu trong năm 2023. Trước đó, giá ure không tăng trong mùa cao điểm quý 4/2022, điều này phản ánh nhu cầu có thể tiếp tục giảm đi vào năm 2023.

Mặt khác, Chứng khoán KIS Việt Nam đánh giá quý 1/2023 sẽ là mùa thấp điểm tiêu thụ với giá bán ure nội địa trong xu hướng giảm. Khi triển vọng xuất khẩu không còn, các công ty như DPM, DCM sẽ phải tập trung chủ yếu vào thị trường nội địa và cạnh tranh gay gắt với các đối thủ khác. 

Đội ngũ phân tích KIS đánh giá ngành phân bón Việt Nam không có quá nhiều triển vọng tăng trưởng cả về giá bán và sản lượng tiêu thụ. Tuy nhiên, do căng thẳng chính trị toàn cầu, nguồn cung phân bón có thể bị thu hẹp ở một số quốc gia và đây sẽ là một “cơ duyên” nữa cho các nhà sản xuất phân bón Việt Nam, nhưng do cơ hội này có thể không quá rõ ràng, đặc biệt là trong quý 1/23, do đó các nhà đầu tư nên cẩn trọng.

Thực tế, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với suy thoái, nhiều quốc gia chú trọng an ninh lương thực đẩy mạnh dự trữ hơn, tiêu thụ nhiều hơn các mặt hàng chủ lực như lúa mì, gạo, ngũ cốc,.... Sản xuất nông nghiệp được duy trì, do đó phân bón vẫn luôn là mặt hàng được ưu tiên hàng đầu và khó có thể thay thế.