“Không dùng ngân sách mà dùng cơ chế gỡ khó cho bất động sản”

Từ giữa tháng 5/2022 đến nay, hàng loạt các chính sách thắt chặt về tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp... cũng như các vướng mắc về pháp lý trong quá trình triển khai dự án chưa được tháo gỡ một cách triệt để buộc thị trường phải rơi vào trạng thái trầm lắng. 

Hệ luỵ lớn cho nền kinh tế

Thời gian gần đây, không khó để bắt gặp những tranh luận, lo lắng về việc dòng vốn hỗ trợ sẽ chảy vào túi nhóm lợi ích hay doanh nghiệp phải tự giải quyết các khó khăn do chính mình gây ra, “lời ăn lỗ chịu".... Bài học khủng hoảng ở các nước tư bản đã cho thấy, nếu Nhà nước bỏ mặc thị trường thì hệ lụy sẽ khôn lường. Vì vậy, thị trường cần sự hỗ trợ và can thiệp của nhà nước để trở lại đúng quỹ đạo.

Theo tính toán của Hiệp hội Bất động sản thương mại Mỹ, bất động sản thương mại đóng góp khoảng 5% GDP trong năm 2021 cho nền kinh tế Mỹ và hỗ trợ 8,5 triệu việc làm. Tính rộng hơn, 1.600 tỷ đô la chi phí xây dựng đóng góp 4.200 tỷ đô la hay 18% GDP và hỗ trợ 28,5 triệu việc làm, tương đương 18% tổng số việc làm ở Mỹ.

Đối với Trung Quốc, bất động sản đóng góp 6,8% GDP vào năm 2021 và gần 10% tổng số việc làm của quốc gia này. Với quy mô 18.200 tỷ nhân dân tệ (hơn 2.500 tỷ USD). Hơn hai phần ba tài sản của các hộ gia đình ở thành thị gắn liền với bất động sản.

Tuy nhiên, thị trường bất động sản Trung Quốc rơi vào khủng hoảng từ giữa năm 2021. Cú vấp với chính sách ba lằn ranh đỏ (thắt chặt quá mức và quá đột ngột việc vay nợ của các doanh nghiệp bất động sản) đã gây ra cuộc khủng hoảng tồi tệ với rất nhiều hệ lụy. Khi đó, hàng loạt doanh nghiệp đều gặp khó về dòng tiền và khả năng trả nợ. Các chính sách nhằm giải cứu thị trường bất động sản gần đây vẫn chưa mang lại hiệu quả và nhiều phân tích cho rằng, rất khó để Trung Quốc có thể trở lại quỹ đạo ngày xưa.

Ở Việt Nam, bất động sản trực tiếp đóng góp 15% tỷ trọng vào GDP của quốc gia, cùng với sức lan tỏa tới 40 ngành nghề chủ chốt của nền kinh tế như xây dựng, ngân hàng - tài chính, chứng khoán, bảo hiểm, du lịch, nông nghiệp...

Theo một nghiên cứu của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, khi ngành bất động sản tăng thêm 1.000 tỉ đồng, sẽ kích thích giá trị sản xuất của các nhóm ngành còn lại 1.192 tỉ đồng; lan tỏa tới giá trị tăng thêm 311 tỉ đồng.

Đối với việc làm, hiện tại chưa có tính toán cụ thể lực lượng lao động trong hệ sinh thái bất động sản. Số liệu thống kê chính thức vào năm 2021 gồm 4.545.000 người làm trong ngành xây dựng (đa phần là xây dựng các bất động sản) và 308.000 người làm trong ngành kinh doanh bất động sản.

Tổng hợp hai con số trên, số việc làm trong ngành xây dựng và kinh doanh bất động sản ở Việt Nam chiếm gần 10% tổng số việc làm (49 triệu vào năm 2021). Nếu tính tất cả số việc làm ở hệ sinh thái bất động sản gồm: phát triển quỹ đất; xây dựng; vận hành; cải tạo, nâng cấp và tái phát triển. Các nhà phát triển bất động sản và những đơn vị vận hành đóng vai trò then chốt trong quá trình này thì con số sẽ lớn hơn rất nhiều.

Từ giữa tháng 5/2022, thị trường bất động sản gần như không tiếp cận được nguồn vốn để phát triển. Theo Báo cáo của Bộ Xây dựng, số lượng doanh nghiệp bất động sản tuyên bố phá sản, giải thể tăng 38,7% so với cùng kỳ năm trước, ước lượng gần 1.200 doanh nghiệp. Nếu không giải quyết được khó khăn về nguồn vốn, sẽ có thêm số lượng lớn doanh nghiệp bất động sản buộc phải đóng cửa, phá sản. Tạo rủi ro và nguy cơ đổ vỡ cho hệ thống ngân hàng thương mại. Hàng loạt doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nhà máy, công xưởng của hơn 30 ngành nghề liên quan phải ngưng hoạt động, hàng triệu lao động thất nghiệp, làm gia tăng bất ổn xã hội.

Tháo gỡ pháp lý – chìa khoá khôi phục

Giải pháp nguồn vốn cho thị trường bất động sản, không phải là dùng tiền ngân sách để gỡ khó, mà là đưa ra các định hướng, cơ chế, chính sách phù hợp để khai thông thị trường, hỗ trợ nền kinh tế, hỗ trợ người lao động, người dân. Việc rà soát và tháo gỡ pháp lý nhất là cho bất động sản sẽ là chìa khóa cho sự khôi phục của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, tín dụng bất động sản - hai kênh dẫn vốn vô cùng quan trọng trong hệ thống vay của doanh nghiệp phát triển dự án.

Hiện tại, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa đổi Nghị định 65/2022/NĐ-CP theo hướng sẽ cho doanh nghiệp thêm 2 năm để giãn nợ trái phiếu, giảm áp lực đáo hạn. Tuy nhiên, Chính phủ cần sớm ban hành các điều chỉnh Nghị định 65 để hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp được thuận lợi, hiệu quả. Nên kéo dài thời hiệu thực thi Nghị định 65 đến năm 2025.

Về nguồn vốn tín dụng, cần sớm thúc đẩy việc triển khai gói tín dụng cho xây dựng dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân với lãi suất cho vay ưu đãi cả với chủ đầu tư và người mua nhà để tăng cung về nhà ở xã hội, tạo giao dịch, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh của các chủ thể liên quan trong hệ sinh thái bất động sản.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cần công khai cụ thể, minh bạch thông tin về quy hoạch, giao dịch bất động sản,... Rà soát, phân loại các dự án theo tính chất dự án và tiến độ triển khai để tháo gỡ khó khăn cho thị trường, để việc "giải cứu" hiệu quả, “đúng nơi đúng đối tượng”. Khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư, xóa bỏ định kiến về ngành bất động sản. Xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu để sớm tìm ra điểm cân bằng của cung cầu thể hiện ở giá cả bất động sản, thông qua đó quản lý giá để phù hợp với sức mua của người dân. Khi có đầy đủ cơ sở pháp lý và xác định được giá đất, dòng vốn tín dụng của ngân hàng sẽ được hỗ trợ khơi thông.

Đối với doanh nghiệp, Nhà nước hỗ trợ về cơ chế để tái cơ cấu hàng hóa, thể hiện qua việc cho phép điều chỉnh dự án hoặc một phần dự án (trong giai đoạn đang làm thủ tục đầu tư) sang phân khúc phù hợp với nhu cầu thị trường. Nếu doanh nghiệp phát triển dự án phá sản, nguồn cung đã thiếu lại còn thiếu hơn trong khi nhu cầu luôn tăng cao thì mức giá cân bằng khó mà hạ thấp. Cần trao cơ hội để doanh nghiệp tự tháo gỡ, tạo ra nguồn cung phù hợp, để người dân được mua nhà với giá phù hợp.