Khi xuất khẩu giảm, Trung Quốc tìm ra hướng đi mới, Việt Nam trở thành điểm đến quan trọng

Tờ Caixin Global cho biết cảng Thanh Đảo ở miền Đông Trung Quốc đã mở 38 tuyến mới trong năm qua, chủ yếu đến các quốc gia mới nổi dọc theo tuyến đường trong sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Các tuyến đường mới đã giúp đưa Thanh Đảo trở thành cảng container lớn thứ ba của Trung Quốc sau Thượng Hải và Chu Sơn (Zhoushan), xử lý gần 7 triệu TEUs trong quý đầu tiên - tăng 16,6% so với một năm trước đó.

Một tỷ lệ lớn các container được xử lý tại Thanh Đảo mang theo nguyên liệu trung gian, là bán thành phẩm được sử dụng trong quá trình sản xuất hàng hóa cuối cùng và các hạng mục vốn bao gồm máy móc và công cụ được sử dụng để sản xuất sản phẩm tiêu dùng.

Ngược lại, lượng container qua Thượng Hải, nơi chủ yếu xử lý hàng tiêu dùng xuất khẩu sang Bắc Mỹ và Châu Âu, đã giảm 6,4% trong quý đầu tiên.

Hiệu suất khác nhau của các cảng Trung Quốc phản ánh sự thay đổi trong thương mại đối với nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới. Ngày càng tăng các chuyến hàng cho các thị trường mới nổi như các quốc gia trong Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Trung Đông và Mỹ Latin, và tỷ lệ xuất khẩu ngày càng tăng bao gồm hàng hóa trung gian và tư liệu sản xuất.

Nhu cầu mạnh mẽ từ ASEAN, Mỹ Latinh, Châu Phi

Khối ASEAN chiếm 15,5% tổng thương mại của Trung Quốc vào năm 2022. Trong 4 tháng đầu năm nay, các chuyến hàng của Trung Quốc đến khối có 10 thành viên này đã tăng 24,1% so với cùng kỳ năm trước, so với mức tăng trưởng 10,6% của tổng xuất khẩu. Các chuyến hàng đến châu Phi tăng 36,9% và xuất khẩu sang châu Mỹ Latinh tăng 11,2%. Trong quý đầu tiên, xuất khẩu của Trung Quốc sang Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất lần lượt tăng 51,3% và 31,9%.

Ông Xiong Chanxin, cán bộ tại Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc, nói với Caixin rằng một nhóm đại diện từ các nhà xuất khẩu mà ông dẫn đầu trong chuyến thăm các nước ASEAN vào tháng trước đã nhận được nhu cầu gia tăng đối với hàng tiêu dùng. Các sản phẩm được tìm kiếm bao gồm quần áo, đồ điện tử, đồ gia dụng và đồ dùng cho bà mẹ và trẻ sơ sinh. Và cũng có nhu cầu cao là xe năng lượng mới và phụ tùng ô tô.

Nhiều quốc gia mới nổi đang ở giai đoạn phát triển tương tự như Trung Quốc trong những năm 1980 và 1990. Trong nỗ lực phát triển các ngành sản xuất, họ không còn quan tâm đến việc nhập khẩu thành phẩm.

Theo báo này, Indonesia muốn các công ty Trung Quốc cung cấp vốn và chuyên môn để phát triển năng lực sản xuất và việc làm tại địa phương. Thành viên Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc hy vọng một số lượng lớn các công ty Trung Quốc sẽ đổ xô vào Indonesia, Malaysia hoặc Thái Lan để mở nhà máy trong vòng 3 đến 5 năm tới. Việc chuyển sản xuất sang các thị trường mới nổi sẽ thúc đẩy nhu cầu về nguyên liệu thô, bán thành phẩm và thiết bị sản xuất.

Trang web quốc tế của Alibaba Group Holding đã chứng kiến nhu cầu ngày càng tăng đối với hàng hóa phi tiêu dùng, bao gồm cả máy móc, từ các nước ASEAN, Trung Đông và Mexico, Zhang Kuo, một lãnh đạo của Alibaba, nói với Caixin vào tháng Ba.

Tính đến đầu tháng 4, năng lực vận chuyển giữa Đông Á và Bắc Mỹ đã giảm 15% so với đầu năm 2022, trong khi năng lực vận chuyển đến Trung Đông tăng 16%, đến Nam Mỹ tăng 8% và đến Châu Phi tăng 6%, dữ liệu từ shipping chương trình tư vấn Alphaliner.

Các xu hướng mới trong xuất khẩu đang siết chặt lợi nhuận đối với các nhà xuất khẩu tư nhân nhỏ của Trung Quốc. Trong bốn tháng đầu năm nay, các công ty tư nhân đã xuất khẩu 4,86 nghìn tỷ nhân dân tệ hàng hóa, chiếm 63,3% tổng kim ngạch xuất khẩu. Các nhà xuất khẩu này vẫn chưa thích nghi với mô hình mua hàng theo lô nhỏ của các nước mới nổi.

Dữ liệu hải quan cho thấy giá trị xuất khẩu của các mặt hàng chính đã tăng 15,4% trong tháng 3 so với một năm trước đó, China Post Securities cho biết trong một báo cáo. Lượng xuất khẩu đóng góp 20,9 điểm phần trăm vào mức tăng, bù đắp 5,5 điểm phần trăm do giá giảm.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần chuyển từ phụ thuộc vào thị trường châu Âu và châu Mỹ sang các thị trường mới nổi. Wang tại YunQuNa cho biết, trong quá trình này, việc doanh nghiệp có nhận thức rõ ràng và đủ khả năng điều chỉnh nhanh chóng hay không sẽ quyết định liệu họ có thể tồn tại trong mô hình thương mại toàn cầu mới hay không.

Các yếu tố cơ bản trong xuất khẩu của Trung Quốc sẽ vẫn ổn định vào năm 2023, theo Phòng Thương mại Trung Quốc. Các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của nước này là máy móc và sản phẩm điện tử, công nghiệp nhẹ, dệt may, thực phẩm, sản phẩm bản địa, phụ phẩm động vật, thuốc và sản phẩm y tế. Máy móc và các sản phẩm điện tử chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc. 

Công nghiệp nhẹ chiếm 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu Trung Quốc

Công nghiệp nhẹ chủ yếu liên quan đến các sản phẩm tiêu dùng liên quan chặt chẽ đến cuộc sống hàng ngày của con người như giày dép, đồ nội thất, vali, đồ chơi, đồ dùng nhà bếp và đồ trang sức. Những sản phẩm như vậy chiếm hơn 1/4 trong tổng kim ngạch xuất khẩu 3,59 nghìn tỷ USD của Trung Quốc vào năm 2022.

Trong quý đầu tiên của năm 2023, xuất khẩu của ngành công nghiệp nhẹ của Trung Quốc đã giảm 2,63% so với cùng kỳ xuống còn 207,48 tỷ USD, theo Phòng Thương mại Xuất nhập khẩu Sản phẩm Công nghiệp nhẹ & Thủ công mỹ nghệ Trung Quốc. 

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, thương mại Việt Nam – Trung Quốc trong quý 1/2023 đạt 35,55 tỷ USD, giảm 13% so với cùng kỳ năm 2022. Việt Nam nhập siêu 11,71 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc.

Quý 1/2023: Việt Nam nhập khẩu máy vi tính Trung Quốc gần 5 tỷ USD

Cụ thể, trong quý 1/2023, có 5 mặt hàng Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc đạt kim ngạch tỷ USD với tổng 14,03 tỷ USD, tương ứng chiếm 59% trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ thị trường này.

Trong đó, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện là mặt hàng có kim ngạch nhập khẩu lớn nhất với 4,98 tỷ USD. Đứng sau là máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 4,53 tỷ USD; vải đạt 1,8 tỷ USD; điện thoại và linh kiện đạt 1,61 tỷ USD; sắt thép đạt 1 tỷ USD.

Trong quý 1/2023, có 14/45 mặt hàng nhập khẩu chính từ Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng dương. Xăng dầu là mặt hàng có mức tăng cao nhất với +65% so với cùng kỳ năm 2022. Đứng sau là chế phẩm thực phẩm khác +42%; ô tô nguyên chiếc +29%; hàng thủy sản +28%; bánh kẹo và sản phẩm từ bánh kẹo +27%...

Ngược lại, có 31/45 mặt hàng nhập khẩu có mức kim ngạch giảm so với cùng kỳ năm 2022. Bông là mặt hàng giảm lớn nhất với -92%; tiếp đến than -85%; nguyên phụ liệu dệt may -74%; dược phẩm -51%...