Kết luận thanh tra: DOJI vi phạm trong hoạt động kinh doanh vàng

Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ký ban hành Kết luận thanh tra số 21/KL-TTNH4 về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng tại CTCP Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI (DOJI). Đây là kết quả của đợt thanh tra được thực hiện theo Quyết định số 324/QĐ-TTGSNH2 ngày 17/5/2024 của Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng.

Theo kết luận, DOJI về cơ bản đã chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, thực hiện mua bán vàng miếng theo đúng Giấy phép do NHNN cấp, thực hiện chế độ báo cáo, thông tin về hoạt động mua bán vàng miếng khá đầy đủ. Công ty cũng đã niêm yết giá mua, bán vàng theo quy định, đồng thời có nhiều chuyển biến tích cực trong công tác phòng, chống rửa tiền. Các quy định về kế toán, hóa đơn, chứng từ, cũng như nghĩa vụ thuế được công ty thực hiện cơ bản đúng quy định.

Tuy nhiên, kết luận thanh tra cũng nêu rõ nhiều vi phạm, thiếu sót trong quá trình hoạt động của DOJI.

Ngoài các phát hiện vi phạm về chứng từ, hóa đơn mua, bán vàng giữa DOJI với TPBank và việc bán vàng nguyên liệu của một số cá nhân cho DOJI,... đã báo cáo, trình Thống đốc NHNN phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý; DOJI còn có những thiếu sót, vi phạm, tập trung vào các nội dung như sau:

Thứ nhất, việc chấp hành chính sách, pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng: Vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; về một số giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết; về hoạt động kinh doanh vàng khác (hoạt động vay vốn bằng vàng của người dân, khách hàng và hoạt động giữ hộ vàng miếng trên ứng dụng EGOLD) khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.

Vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng, cụ thể như: DOJI không thông báo sửa đổi, bổ sung theo quy định khi có sự thay đổi thông tin liên quan đến website thương mại điện tử bán hàng (Website:https://trangsuc.doji.vn) sau khi đã thông báo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

DOJI hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên ứng dụng thương mại điện tử trên thiêt bị di động (App Egold) nhưng Công ty chưa có đề nghị và chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký hoạt động ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh vàng.

DOJI hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên Website: https://egold.doji.vn nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký website thương mại điện tử bán hàng để kinh doanh vàng.

DOJI có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về doanh nghiệp, hàng hóa mà doanh nghiệp cung cấp đến khách hàng nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Việc lập chứng từ nhập, xuất kho vàng giữ hộ tại DOJI còn có nhầm lẫn ghi nội dung sai với hình thức chứng từ, lập chứng từ chưa đúng mẫu quy định; một số địa điểm đăng ký rút vàng đưa thông tin, địa chỉ chưa chính xác.

Kết quả thanh tra có một số cá nhân bán vàng nguyên liệu cho DOJI với khối lượng lớn bất thường so với nghề nghiệp, nhân thân của cá nhân bán vàng, trong đó xác minh có cả trường hợp Công ty (không phải DOJI) thông qua cá nhân để bán vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp kinh doanh vàng có thể nhằm mục đích không xuất hóa đơn, không kê khai nộp thuế đối với vàng bán, che dấu nguồn gốc đối với vàng nguyên liệu,... gây bất ổn đến thị trường vàng trong nước như thời gian vừa qua. Kết quả xác minh, đề xuất, kiến nghị đã được Thống đốc NHNN có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý theo quy định.

Thứ hai, việc chấp hành quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền: DOJI vi phạm một số quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền, cụ thể: Ban hành quy định nội bộ chưa đầy đủ theo quy định; không báo cáo một số giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo NHNN; không thực hiện nhận biết thông tin khách hàng; không có hệ thống quản lý để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị; không thực hiện việc đánh giá rủi ro về rửa tiền (năm 2023).

Thứ ba, việc chấp hành quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế: DOJI vi phạm về hạch toán tổng chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN đối với doanh nghiệp không đúng quy định; Công ty có hoạt động vay và hoàn trả vàng vay cho khách hàng nhưng không lập hóa đơn khi hoàn trả hàng hóa vay (vàng) cho bên cho vay theo quy định.

Thứ tư, việc cá nhân mua, bán vàng (vàng miếng SJC, vàng trang sức) với DOJI trên ứng dụng EGOLD của DOJI. Theo Nghị định số 4/2012/NĐ-CP không quy định cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng cho cá nhân. Tuy nhiên, cá nhân được mua, bán vàng miếng tại (hoặc với) các tổ chức được NHNN cấp Giấy phép. Đồng thời, đối với hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trang sức, Nghị định số 24/2012/NĐ-CP quy định là hoạt động kinh doanh có điều kiện không cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Hoạt động cá nhân mua, bán vàng miếng, vàng trang sức với (hoặc tại) DOJI (DOJI được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng và đăng ký kinh doanh mua, bán vàng trang sức) nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận là quyền của cá nhân được pháp luật cho phép, phù họp với quy định giải thích từ ngữ “kinh doanh" tại Luật Doanh nghiệp. Việc xác định hoạt động mua, bán vàng miếng, vàng trang sức của cá nhân với (hoặc tại) DOJI trên ứng dụng EGOLD của DOJI nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận (kinh doanh) có thuộc đối tượng nộp thuế TNCN nếu có thu nhập từ hoạt động mua, bán vàng theo Luật Thuế TNCN hay không thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tài chính;...

Nguyên nhân dẫn đến các sai phạm nêu trên được xác định do người đại diện pháp luật, lãnh đạo và nhân viên Công ty DOJI chưa chấp hành nghiêm túc một số quy định pháp luật; việc hiểu và áp dụng Nghị định số 24/2012/NĐ-CP còn chưa đồng bộ; cùng với những lỗ hổng trong khung pháp lý điều chỉnh hoạt động kinh doanh vàng trên môi trường số.

Về các biện pháp xử lý, ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Thanh tra NHNN đã có báo cáo một số vụ việc qua thanh tra hoạt động kinh doanh vàng tại DOJI phát hiện có sai sót.

Đồng thời, Chánh Thanh tra NHNN đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với DOJI liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền và chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng trong thời kỳ thanh tra với tổng số tiền phạt là hơn 1,3 tỷ đồng.