Hứng ‘cơn lũ’ 20 vạn xe giá rẻ từ Trung Quốc, thị trường ô tô lớn thứ 6 thế giới đứng trước nguy cơ bị nhấn chìm bởi hàng made-in-China, người trong ngành tức tốc kêu cứu

Cuối tháng 5, con tàu chở ô tô lớn nhất thế giới xét về sức chứa với tổng trọng tải 21.000 tấn đã hoàn thành hải trình đầu tiên và cập cảng Itajai, Brazil. Nhưng không phải ai cũng hoan nghênh sự kiện này.

BYD – nhà sản xuất xe điện và xe hybrid lớn nhất Trung Quốc – đang ồ ạt đưa ô tô giá rẻ vào Brazil, nơi mà xu hướng xe xanh vẫn còn ở giai đoạn đầu. Điều này khiến giới chức ngành ô tô và công đoàn Brazil lo ngại rằng làn sóng xe giá rẻ của Trung Quốc có thể đe dọa sản xuất và việc làm trong nước.

Theo phân tích của Reuters, BYD đã sử dụng đội tàu riêng để đẩy mạnh xuất khẩu, trong đó Brazil trở thành điểm đến chiến lược hàng đầu. Đến nay, đã có 4 chuyến tàu của BYD cập cảng Brazil, vận chuyển khoảng 22.000 xe chỉ trong năm nay.

Năm 2023, Trung Quốc vượt Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Brazil – thị trường ô tô lớn thứ 6 toàn cầu – trở thành điểm đến hấp dẫn của Trung Quốc.

Theo hiệp hội ngành ô tô Brazil (ANFAVEA), dự kiến lượng xe nhập khẩu từ Trung Quốc năm 2025 sẽ tăng gần 40% lên khoảng 200.000 xe, chiếm 8% lượng đăng ký xe con trên toàn quốc.

Tuy nhiên, các tổ chức ngành và công đoàn cho rằng Trung Quốc đang tận dụng mức thuế thấp tạm thời để đẩy mạnh xuất khẩu thay vì đầu tư nhà máy tại Brazil và tạo việc làm. Họ đang vận động chính phủ đẩy nhanh lộ trình tăng thuế nhập khẩu xe điện từ 10% lên 35% thay vì tăng dần đến năm 2026.

Dư thừa ô tô

BYD từng gây chú ý khi mua lại nhà máy Ford cũ tại bang Bahia vào năm 2023. Động thái này được kỳ vọng tạo việc làm và thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh tại Brazil. Tuy nhiên, dự án bị chậm tiến độ do điều tra cáo buộc vi phạm lao động, khiến thời gian vận hành chính thức bị lùi đến tháng 12/2026.

Cùng lúc, GWM, một hãng xe Trung Quốc khác, cũng trì hoãn hơn một năm kế hoạch sản xuất tại nhà máy cũ của Mercedes-Benz. Chính phủ Brazil cho biết nhà máy này sẽ bắt đầu vận hành trong năm nay.

“Chúng tôi ủng hộ các thương hiệu mới vào Brazil để sản xuất, tạo việc làm và chuyển giao công nghệ”, Chủ tịch ANFAVEA Igor Calvet nói. “Nhưng khi nhập khẩu quá mức khiến đầu tư sản xuất trong nước suy giảm, đó là điều đáng lo”.

Ông da Silva cũng lưu ý rằng chưa có dấu hiệu gì cho thấy BYD sắp ký hợp đồng với các nhà cung ứng địa phương – điều lẽ ra phải thực hiện ít nhất 18 tháng trước khi khởi động sản xuất.

“Ngay cả khi nhà máy ở đây thì cũng không có nhiều giá trị gia tăng nếu linh kiện, công nghệ và phát triển sản phẩm đều từ nước ngoài”, ông nói.

Từ năm 2015, Brazil từng miễn thuế nhập khẩu cho xe điện để thúc đẩy tiêu dùng. Nhưng đến năm ngoái, chính phủ đã tái áp mức thuế 10% với kỳ vọng thúc đẩy đầu tư sản xuất nội địa. Theo kế hoạch hiện tại, mức thuế sẽ tăng mỗi 6 tháng, lên tối đa 35% vào năm 2026.

Ngoài ra, các nhà sản xuất như BYD đang tận dụng tối đa hạn ngạch miễn thuế tạm thời của Brazil. Quốc gia Nam Mỹ này cho phép miễn thuế nhập khẩu với các loại xe hybrid có tổng giá trị lên tới 169 triệu USD và với xe điện là 226 triệu USD, từ nay đến tháng 7/2025. Theo các chuyên gia, điều này thúc đẩy hoạt động “chạy nước rút” xuất khẩu sang Brazil trước khi ưu đãi thuế quan kết thúc.

Dù vậy, Brazil hiện vẫn phụ thuộc lớn vào xe điện Trung Quốc vốn chiếm hơn 80% doanh số xe điện toàn quốc, theo số liệu từ hiệp hội xe điện Brazil (ABVE).

Brazil có tiềm năng trở thành trung tâm xe điện trong khu vực nhờ sở hữu nguồn khoáng sản dồi dào như lithium. Tuy nhiên, nước này vẫn thiếu hạ tầng sản xuất linh kiện, đặc biệt là pin EV, theo ông Bastos.

“Năm nay, xe nhập khẩu sẽ cùng cạnh tranh với xe sản xuất trong nước”, ông Ricardo Bastos – Giám đốc GWM Brazil và Chủ tịch ABVE – nói. GWM dự kiến sẽ khởi động sản xuất mẫu SUV Haval H6 vào tháng 7 tại nhà máy mua lại từ năm 2021, với công suất 50.000 xe/năm.

Tổng hợp