Cổ phiếu Nvidia đã giảm 3% trong một phiên giao dịch vào tháng trước sau khi công ty tiết lộ rằng, mặc dù tổng doanh thu mạnh mẽ, nhưng doanh số thiết bị bán cho trung tâm dữ liệu trong quý lại không đạt kỳ vọng của giới phân tích.
Ngược lại, Oracle chứng kiến cổ phiếu tăng 43% vào tuần trước — mức tăng trong ngày lớn nhất trong hơn 30 năm — sau khi công bố việc OpenAI đã đồng ý mua 300 tỷ USD sức mạnh tính toán từ công ty.
“Làm thế nào để nền kinh tế số tồn tại?” John Medina, Phó Chủ tịch cấp cao của Moody’s phụ trách hạ tầng đặt câu hỏi. “Có thể nền kinh tế sẽ tồn tại nhờ các trung tâm dữ liệu”.
Theo McKinsey, nhu cầu trung tâm dữ liệu tại Mỹ, chủ yếu do AI thúc đẩy, có thể tăng gấp ba lần vào năm 2030, đồng nghĩa cần gần 7 nghìn tỷ USD đầu tư để bắt kịp. OpenAI, SoftBank và Oracle gần đây công bố kế hoạch rót 500 tỷ USD vào hạ tầng AI đến năm 2029. Meta và Alphabet cũng chi hàng tỷ USD. Chỉ cần gõ “please” và “thank you” vào chatbot thôi cũng đã tiêu tốn hàng chục triệu USD sức mạnh xử lý, theo Sam Altman, Giám đốc điều hành OpenAI.
Khi sự hoài nghi về khả năng sinh lời của AI ngày càng tăng, một số nhà đầu tư bắt đầu nhìn vào hiệu suất của trung tâm dữ liệu như chỉ dấu sớm cho những cơn gió ngược đang tới. “Tôi bắt đầu thấy dấu hiệu của một bong bóng”, Joe Tsai, Chủ tịch Tập đoàn thương mại điện tử Alibaba nói hồi tháng 3 về thị trường trung tâm dữ liệu.
Cơn sốt đầu tư này đi kèm rủi ro vỡ nợ lớn. Theo Moody’s, tài chính cấu trúc đang trở thành cách phổ biến để trả cho các dự án trung tâm dữ liệu mới, với hơn 9 tỷ USD phát hành trái phiếu bảo đảm bằng thương mại và tài sản trong 4 tháng đầu năm 2025. Ví dụ, Meta hợp tác cùng Pimco phát hành 26 tỷ USD trái phiếu để tài trợ kế hoạch mở rộng trung tâm dữ liệu.
Tuy nhiên, khi khối nợ ngày càng lớn, các nhà phân tích và cho vay ngày càng chú trọng đến điều khoản thuê của các nhà phát triển bên thứ ba. “Khoản nợ có được trả hết trong kỳ hạn thuê hay không, hay cần gia hạn hợp đồng thuê?” Medina của Moody’s đặt vấn đề. “Rủi ro gia hạn hợp đồng thuê rất rõ, vì chẳng ai biết lúc đó thị trường hay công nghệ sẽ ra sao”.
Dẫu vậy, ông nói thêm, những tập đoàn công nghệ lớn có tiềm lực tài chính như Meta hay Alphabet vẫn đủ khả năng bù đắp chi phí trung tâm dữ liệu riêng - miễn là AI sinh lời.
Ngay cả khi AI bùng nổ, nhu cầu xử lý chưa chắc sẽ tăng mãi. Hãng công nghệ Trung Quốc DeepSeek đã chứng minh rằng mô hình AI có thể cho ra kết quả đáng tin cậy với ít sức mạnh tính toán hơn. Nếu các công ty AI tối ưu hóa hiệu quả mô hình, nhu cầu trung tâm dữ liệu có thể giảm, khiến việc biến đầu tư hạ tầng AI thành lợi nhuận càng khó khăn.
Sau khi Microsoft rút khỏi kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD vào trung tâm dữ liệu hồi tháng 3, UBS viết rằng công ty với khoảng 175 tỷ USD nghĩa vụ thuê đã cam kết quá mức. Một số lo ngại chi phí sẽ luôn quá cao so với lợi nhuận. Trong một bài blog, Harris Kupperman, nhà đầu tư kỳ cựu và sáng lập quỹ Praetorian Capital cho rằng trung tâm dữ liệu sẽ khấu hao nhanh hơn khả năng tạo doanh thu, vì cơ sở hạ tầng cần bảo trì và chip, công nghệ sẽ liên tục thay đổi.
“Tệ hơn nữa, vì thua trong cuộc đua AI có thể là vấn đề sống còn, toàn bộ dòng tiền trong nhiều năm tới có thể phải đổ vào trung tâm dữ liệu với lợi nhuận âm nặng nề”, ông viết. “Tuy nhiên, việc ‘đốt’ hàng trăm tỷ USD có vẻ vẫn còn dễ chấp nhận hơn là thua đối thủ, ngay cả khi chưa biết phần thưởng cuối cùng là gì”.
Không chỉ Thung lũng Silicon tham gia. Ngân sách nhiều bang tại Mỹ đang bị đảo lộn vì ưu đãi thuế cho nhà phát triển trung tâm dữ liệu AI. Theo Good Jobs First, ít nhất 10 bang đã mất hơn 100 triệu USD mỗi năm tiền thuế vì các trung tâm dữ liệu. Nhưng tác động thực sự có lẽ chẳng bao giờ được biết rõ: Hơn một phần ba các bang có ưu đãi thuế không công bố số liệu thất thu.
Chính quyền địa phương cũng chi mạnh cho hạ tầng năng lượng hỗ trợ sự bùng nổ trung tâm dữ liệu. Chẳng hạn như Phoenix, dự kiến tăng công suất điện cho trung tâm dữ liệu hơn 500% trong vài năm tới - đủ điện cho 4,3 triệu hộ gia đình. Virginia, với hơn 50 trung tâm dữ liệu mới đang xây dựng, đã ký hợp đồng với Dominion, công ty điện lớn nhất bang, để bổ sung 40 gigawatt điện - gấp ba lần lưới hiện tại.
Tác động thậm chí vượt ra ngoài vấn đề tài chính. Sự bùng nổ hoạt động trung tâm dữ liệu gây méo mó số liệu điện dân dụng trên toàn nước Mỹ. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, một trung tâm dữ liệu 100 megawatt (MW), sử dụng nước để làm mát máy chủ, tiêu thụ khoảng 2 triệu lít nước mỗi ngày - tương đương 6.500 hộ gia đình. Điều này gây áp lực lên nguồn cung nước cho cộng đồng xung quanh, vốn đã căng thẳng.
“Tôi nghĩ chúng ta đang trong thời kỳ mà ai cũng muốn xây mô hình AI lớn hơn, tốt hơn”, Vijay Gadepally, nhà khoa học cao cấp tại Trung tâm Siêu máy tính Lincoln thuộc MIT nhận xét. “Nhưng chúng ta chưa thực sự dừng lại để tự hỏi: Liệu tất cả những điều này có thực sự đáng không?”.
Theo: NYTimes, WSJ
