Điều gì khiến EU đang tụt hậu so với Mỹ, Trung Quốc? Một phần bởi chính người dân châu Âu lựa chọn

Tỷ trọng của châu Âu trong nền kinh tế toàn cầu đang bị thu hẹp, làm dấy lên lo ngại rằng “lục địa già” khó có thể theo kịp Mỹ và Trung Quốc.

Trong một báo cáo về tương lai của của thị trường chung Liên minh châu Âu (EU), cựu thủ tướng Ý Enrico Letta nhận xét: “Chúng ta quá nhỏ bé”.

Ông Nicolai Tangen, người đứng đầu quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới đến từ Na Uy, nói với Financial Times: “Dân châu Âu không có nhiều tham vọng”. “Còn người Mỹ làm việc chăm chỉ hơn nhiều”.

Hiệp hội các phòng thương mại châu Âu tuyên bố: “Các doanh nghiệp châu Âu cần lấy lại sự tự tin”.

Châu Âu được cho là đang rơi vào một “cuộc khủng hoảng về năng lực cạnh tranh”. Bên cạnh việc ban hành quá nhiều quy định, giới lãnh đạo của khối lại có rất ít quyền lực. Thị trường tài chính quá phân mảnh; đầu tư công lẫn tư  rất thấp; còn các doanh nghiệp quá nhỏ để cạnh tranh trên quy mô toàn cầu.

Trong khi đó, Bắc Kinh và Washington đang rót hàng trăm tỷ USD nhằm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, năng lượng thay thế và xe điện, đồng thời có tác động mạnh mẽ đến thương mại tự do của thế giới.

Đầu tư tư nhân tại EU cũng tụt hậu. Theo báo cáo của Viện Toàn cầu McKinsey, đầu tư bởi các tập đoàn lớn vào khối thấp hơn 60% so với Mỹ trong năm 2022, đồng thời tăng trưởng đầu tư vào Mỹ cao gấp 2/3 lần EU.

Về thu nhập bình quân đầu người, tính trung bình, EU thấp hơn 27% so với Mỹ. Tăng trưởng năng suất chậm hơn so với các nền kinh tế lớn khác, trong khi giá năng lượng lại cao hơn nhiều.

Những thách thức cố hữu đối với Liên minh châu Âu ngày càng lớn trong bối cảnh trình độ công nghệ phát triển nhanh chóng, xung đột quốc tế ngày càng tăng và nhiều chính sách quốc gia được ban hành nhằm định hướng kinh doanh.

Trước tình cảnh hiện tại, châu Âu đã thực hiện một số biện pháp để bắt kịp thời cuộc. Năm ngoái, EU đã thông qua kế hoạch công nghiệp xanh để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng. Mùa xuân năm nay, EU lần đầu tiên đề xuất chính sách phòng thủ công nghiệp. Nhưng những nỗ lực này dường như bị lấn át bởi nguồn lực từ Mỹ và Trung Quốc.

Trong một phân tích mới nhất, công ty nghiên cứu Rystad Energy dự báo EU “sẽ rời xa mục tiêu chuyển đổi năng lượng đầy tham vọng về điện tái tạo, công nghệ sạch và đầu tư vào chuỗi cung ứng trong khối”.

Theo cựu chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Mario Draghi, cả đầu tư công và tư ở EU cần tăng thêm 500 tỷ euro mỗi năm chỉ để dành riêng cho quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh nhằm theo kịp Mỹ và Trung Quốc.

Vẫn còn một bộ phận lớn ở châu Âu ưa thích thị trường mở và bày tỏ nghi ngờ về sự can thiệp của chính phủ. Nhưng nhiều quan chức cấp cao và lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu khẳng định cần phải có hành động quyết liệt hơn.

Họ lập luận rằng nếu không tập hợp tài chính công và tạo ra một thị trường vốn duy nhất, châu Âu sẽ không thể thực hiện các khoản đầu tư cần thiết vào quốc phòng, năng lượng, siêu máy tính và nhiều lĩnh vực khác để cạnh tranh hiệu quả.

Ông Letta cho biết mình đã trực tiếp trải nghiệm những rào cản đối với khả năng cạnh tranh của châu Âu khi dành sáu tháng tới 65 thành phố châu Âu để nghiên cứu báo cáo. Ông chỉ ra rằng không thể đi lại “bằng đường sắt cao tốc giữa các thủ đô châu Âu”. “Đây là một mâu thuẫn sâu sắc, cho thấy các vấn đề của thị trường chung”.

Trong hơn một thập kỷ, châu Âu đã tụt hậu về một số thước đo khả năng cạnh tranh, bao gồm đầu tư vốn, nghiên cứu và phát triển, cũng như tăng trưởng năng suất. Nhưng theo McKinsey, khối này đang dẫn đầu thế giới về giảm khí thải, hạn chế bất bình đẳng thu nhập và tăng cường tính di động xã hội.

Vả lại, một số khoảng cách về kinh tế với Mỹ là kết quả của sự lựa chọn. Cách biệt về tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người giữa châu Âu và Mỹ phần lớn là bởi người châu Âu trung bình chọn làm việc ít giờ hơn.

Nhưng những lựa chọn xa xỉ như vậy đối với người châu Âu có thể biến mất nếu họ tiếp tục như hiện tại. Ông Simone Tagliapietra, thành viên cấp cao tại tổ chức nghiên cứu Bruegel, cho biết các chính sách quản lý năng lượng, thị trường và ngân hàng trong khối quá khác nhau. “Nếu chúng tôi tiếp tục có 27 thị trường chưa hội nhập tốt, chúng tôi không thể cạnh tranh với người Trung Quốc hoặc Mỹ”, ông cảnh báo.

Theo NY Times