Đề xuất địa phương giữ lại 50% nguồn thu khai thác quỹ đất dọc đường sắt quốc gia

Sáng 16/6, trình bày dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng cho biết, dự thảo Luật đã được chỉnh lý để bổ sung 23 cơ chế, chính sách tại dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt vào Chương quy định về đầu tư xây dựng đường sắt và Điều 5 của dự thảo Luật, trong số đó 4 chính sách đã có trong dự thảo Luật trình Quốc hội.

Để bảo đảm đáp ứng yêu cầu về tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, Chính phủ đề nghị các quy định bổ sung mới vào dự thảo Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, các quy định còn lại của Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Về cơ chế, chính sách đặc thù, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, đối với đường sắt quốc gia sau khi trừ đi các chi phí có liên quan theo quy định của pháp luật, chính quyền địa phương cấp tỉnh được giữ lại 50% và nộp 50% vào ngân sách trung ương.

“Đối với đường sắt địa phương, chính quyền địa phương cấp tỉnh được giữ lại 100% vào ngân sách địa phương”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nói.

Dự luật cũng đề xuất trao quyền cho UBND cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo tuyến đường sắt quốc gia. Với đường sắt địa phương, chính quyền tỉnh được phê duyệt phương án tuyến, vị trí công trình, tổng mặt bằng và quy hoạch khu vực TOD để xác định diện tích, ranh giới đất thu hồi.

Đáng chú ý, dự thảo Luật bổ sung quy định khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước theo quy định của pháp luật về đầu tư.

Bổ sung các ưu đãi tín dụng cho tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt; ưu đãi về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt, kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt.

Tổ chức, cá nhân trong nước tham gia dự án đường sắt còn được miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ dự án mà trong nước chưa sản xuất được hoặc sản xuất được nhưng không đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật của dự án. Bao gồm: máy móc, thiết bị, phụ tùng thay thế, phương tiện giao thông đường sắt, vật tư dùng để chế tạo máy móc, thiết bị hoặc để chế tạo linh kiện chi tiết, bộ phận rời, phụ tùng của máy móc, vật tư cho xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt.

Về huy động nguồn lực và bố trí vốn, bổ sung quy định giao Thủ tướng quyết định việc sử dụng đa dạng các nguồn vốn như phát hành trái phiếu Chính phủ, vốn hỗ trợ phát triển chính thức, vốn vay ưu đãi nước ngoài, nguồn tăng thu tiết kiệm chi… cho đầu tư phát triển các dự án đường sắt. Đồng thời, cho phép UBND cấp tỉnh được quyết định các chỉ tiêu kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất khu vực TOD.

Thẩm tra bổ sung nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết cho biết "cơ bản nhất trí" với các chính sách ưu đãi và cơ chế đặc thù trong dự thảo luật, với điều kiện các đề xuất này đã có đủ cơ sở chính trị.

Về cơ chế, chính sách phát triển đô thị quanh đường sắt (mô hình TOD) và khai thác quỹ đất vùng phụ cận nhà ga (Điều 26, 27), nhiều ý kiến cơ bản nhất trí với cơ chế phát triển đô thị lấy hệ thống giao thông công cộng làm trung tâm (TOD) nhằm khai thác quỹ đất quanh nhà ga tạo nguồn lực cho đường sắt, phù hợp định hướng đổi mới sáng tạo.