Cường quốc châu Á tâm tư: "Trung Quốc giờ thống trị xe điện, còn chúng ta chỉ biết làm mỗi app giao đồ ăn"

Thiếu sự đổi mới

"Khoảnh khắc DeepSeek" của Trung Quốc đã gây ra sự lo ngại cho chính phủ và ngành công nghệ Ấn Độ. Đầu tháng này, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ, Piyush Goyal, đã có lời trách cứ các doanh nhân nội địa vì thiếu đi sự đổi mới.

"Chúng ta chỉ tập trung vào làm các ứng dụng giao đồ ăn, biến những thanh niên thất nghiệp thành lao động giá rẻ để người giàu có bữa ăn mà không cần phải ra khỏi nhà. Trong khi đó, một công ty khởi nghiệp Trung Quốc làm gì? Họ phát triển các công nghệ pin cho xe điện. Nhờ thế, ngày nay họ thống trị hệ sinh thái này", Goyal phát biểu tại một sự kiện ngành.

Bình luận của ông Goyal đã gây ra phản ứng dữ dội từ những nhà sáng lập và nhà đầu tư khởi nghiệp Ấn Độ, những người chỉ ra rằng chính thủ tục hành chính còn rườm rà và các quy định nhập khẩu thiết bị tính toán mới là những rào cản lớn đối với sự đổi mới.

Trong khi có nhiều lời giải thích khác nhau về lý do tại sao Ấn Độ - nơi có nguồn vốn khởi nghiệp thuộc hàng cao nhất thế giới - lại tụt hậu trong lĩnh vực sản xuất tiên tiến và trí tuệ nhân tạo, các chuyên gia tin rằng sự chênh lệch này bắt nguồn từ những năm 1980, khi hai quốc gia có chủ trương khác biệt về kinh tế: Trung Quốc đầu tư mạnh vào sản xuất, trong khi Ấn Độ nghiêng về dịch vụ.

Ngày nay, Trung Quốc nắm giữ 30% sản lượng sản xuất toàn cầu, trong khi Ấn Độ tụt hậu ở mức 3%. Theo các nhà phân tích ngành, tư duy lấy dịch vụ làm trọng tâm của Ấn Độ và nhiều thập kỷ đầu tư không đủ vào đổi mới đã khiến quốc gia này phải vật lộn để bắt kịp trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

"Hệ sinh thái của Trung Quốc thì khác. Họ đã có năng lực sản xuất được xây dựng theo thời gian. Việc tạo ra một sản phẩm đưa ra thị trường với họ không quá khó", Pranay Kotasthane, chủ tịch Chương trình Địa chính trị Công nghệ cao tại Viện Takshashila, nói với Rest of World.

Chính phủ hiện trông cậy vào khu vực tư nhân để đổi mới công nghệ cao, Abhishek Singh, một viên chức cấp cao và là giám đốc điều hành của IndiaAI Mission, một sáng kiến do nhà nước đề ra nhằm thúc đẩy áp dụng AI, cho biết.

"Chính phủ chỉ có thể tạo điều kiện cho hệ sinh thái. Công việc thực tế được thực hiện bởi ngành công nghiệp, các công ty khởi nghiệp và các nhà nghiên cứu", người này nói.

Do đâu Ấn Độ bị bỏ lại phía sau?

Ấn Độ chưa đổi mới như Trung Quốc do "thiếu sự thuyết phục ở quy mô lớn", Anant Mani, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Randomwalk AI, một công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo có trụ sở tại Chennai, chia sẻ với Rest of World.

"Hệ sinh thái khởi nghiệp về AI của Ấn Độ vẫn sống, nhưng chưa đủ mạnh. Chúng tôi có những tia lửa — Sarvam AI, Niramai, Krutrim AI, v.v. — nhưng vẫn chưa phải là ngọn lửa cháy dài lâu".

Ấn Độ có hơn 200 công ty khởi nghiệp về AI tạo sinh , đã huy động được 560 triệu USD tiền tài trợ vào năm 2024.

Ấn Độ là nước xuất khẩu ròng các tài năng AI hàng đầu, trong khi Trung Quốc, dù chỉ đào tạo ra gần một nửa số nhà nghiên cứu chất lượng cao, vẫn giữ lại hầu hết những người này trong hệ sinh thái trong nước.

Chuyên gia Kotasthane cho biết, mặc dù mất đi nhiều nhân tài AI hàng đầu vào tay Mỹ và Châu Âu, Ấn Độ vẫn là nơi có hơn 20% kỹ sư thiết kế bán dẫn của thế giới.

Theo tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ Information Technology and Innovation Foundation, 25 công ty bán dẫn hàng đầu tại Ấn Độ có các trung tâm dành riêng cho thiết kế, nghiên cứu và phát triển bao gồm những gã khổng lồ toàn cầu như Intel, Nvidia và Qualcomm.

Nhưng đầu tư của Ấn Độ vào đổi mới còn ít ỏi, làm suy yếu tham vọng cạnh tranh với Trung Quốc. Ấn Độ chi 0,64% GDP cho nghiên cứu và phát triển, thấp hơn nhiều so với 2,4% của Trung Quốc hoặc 3,5% của Mỹ.

"Tư duy của người Ấn Độ coi Thung lũng Silicon giống như phần mở rộng của mình", Payal Arora, giáo sư về văn hóa AI toàn diện tại Đại học Utrecht, đánh giá.

"Chúng tôi xuất khẩu phần lớn bộ não sang Mỹ. Họ không phải là người Ấn Độ đại diện cho Ấn Độ tại Mỹ. Họ đã trở thành người Mỹ và đang phục vụ lợi ích cho nước Mỹ".

Thêm vào đó, đầu tư của khu vực tư nhân vào nghiên cứu và phát triển ở Ấn Độ vẫn luôn ở mức thấp so với các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản và Mỹ.

Riêng Huawei của Trung Quốc đã chi gần 23 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển vào năm 2023 — nhiều hơn tổng chi tiêu công và tư của Ấn Độ cộng lại. Trong năm tài chính kết thúc vào năm 2023, những công ty chi tiêu nhiều nhất của Ấn Độ, Tata Motors và Reliance Industries, mới chi khoảng 2,8 tỷ USD cho hỗ trợ đổi mới công nghệ.

Nỗ lực tự cung tự cấp chất bán dẫn của Trung Quốc bắt đầu vào năm 2014 với việc triển khai Kế hoạch Vi mạch Quốc gia trị giá 150 tỷ USD. Khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với hoạt động sản xuất chip công nghệ cao của Trung Quốc vào năm 2018, Bắc Kinh đã mở rộng quy mô đổi mới trong nước, đầu tư lớn vào các công viên công nghệ, phòng nghiên cứu và phát triển, và các ưu đãi khởi nghiệp.

Chính sách bán dẫn của Ấn Độ được đưa ra bảy năm sau đó vào năm 2021.

Thời cơ cho Ấn Độ đã đến?

Trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng trở nên khó tiếp cận đối với các nhà đầu tư nước ngoài do thuế quan tăng, các chuyên gia trong ngành cho rằng lĩnh vực công nghệ của Ấn Độ có thể được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại đang diễn ra.

Nhà sản xuất ô tô Ấn Độ Tata đã có bước đột phá vào lĩnh vực sản xuất chip bằng cách thành lập một cơ sở chế tạo chất bán dẫn trị giá 11 tỷ USD tại Gujarat vào năm 2024.

Một số cơ sở lắp ráp và thử nghiệm khác đang được xây dựng, bao gồm nhà máy bán dẫn trị giá 2,75 tỷ USD của nhà sản xuất chip Micron. Tập đoàn Tata đang xây dựng một nhà máy lắp ráp và thử nghiệm chất bán dẫn tại tiểu bang Assam với khoản đầu tư gần 3,3 tỷ USD.

Vào đầu tháng 1, Microsoft đã công bố khoản đầu tư 3 tỷ USD trong hai năm tới vào cơ sở hạ tầng đám mây và AI của Ấn Độ. Amazon cũng dành riêng 120 triệu USD tài trợ cho lĩnh vực phát triển AI.

Là một phần trong sứ mệnh IndiaAI trị giá 1,26 tỷ USD, được triển khai vào tháng 3/2024, chính phủ Ấn Độ đã tăng cường nỗ lực hỗ trợ các công ty khởi nghiệp AI và giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu chip nước ngoài.

Họ có kế hoạch xây dựng một cụm lớn các đơn vị xử lý đồ họa — một mạng lưới máy tính tốc độ cao mạnh mẽ — và đào tạo các mô hình AI, đồng thời đưa ra các ưu đãi cho các thiết kế chip trong nước.