Công ty sản xuất ô tô lớn nhất trên sàn "chạy đua" VinFast làm ô tô điện mini, thị trường xe điện Việt sôi động với các nhà sản xuất Trung Quốc, bài học nào từ Thái Lan?

Các doanh nghiệp xe điện tấp nập khai mở thị trường

Đầu năm 2023, CTCP ô tô TMT (TMT Motor) cho biết sẽ sản xuất, lắp ráp và phân phối độc quyền ô tô điện Wuling HongGuang MiniEV tại Việt Nam. Theo thống kê của JATO, đây là mẫu xe đã có 3 năm liên tiếp giành top 1 xe điện mini bán chạy trên thị trường thế giới. Tính riêng trong năm 2022, mẫu xe này đạt doanh số 554.067 chiếc tại thị trường Trung Quốc.

Theo kế hoạch, Wuling HongGuang MiniEV sẽ được lắp ráp tại nhà máy ô tô của TMT tại Hưng Yên với công suất 30.000 xe/năm. Giá bán dự kiến sẽ được công bố trong quý 2/2023.

TMT hiện là doanh nghiệp chuyên về sản xuất, lắp ráp ô tô lớn nhất trên sàn chứng khoán, chuyên về xe tải. Báo cáo thường niên của công ty cho biết năm 2023 công ty đặt mục tiêu tiêu thụ 5.525 xe điện.

Tại đại hội đồng cổ đông thường niên vừa qua của Tập đoàn Vingroup, ông Phạm Nhật Vượng đã tiết lộ sẽ sản xuất các mẫu xe điện siêu nhỏ. Dự kiến ra mắt trong năm nay.

Các thương hiệu xe Trung Quốc đang quay lại thị trường Việt Nam với nhiều dải sản phẩm thông qua lắp ráp hoặc nhập khẩu nguyên chiếc, như trường hợp của TMT Motor.

Bên cạnh đó, nhiều hãng xe lớn đã lên kế hoạch vào Việt Nam như KIA với mẫu EV6, Hyundai với IONIQ 5, Audi với e-tron GT. Tại Vietnam Motor Show 2022, hàng loạt mẫu xe điện lần đầu lộ diện như Mercedes EQS với hai phiên bản EQS 450+ và EQS 580 4MATIC, Lexus với LF-Z, Toyota với bZ4X…

Nếu như Vinfast đã xây dựng hệ thống trạm sạc rộng khắp thì một số hãng như Mitsubishi, Porsche cũng đã có động thái triển khai các trạm sạc. Trong khi đó, Skoda Auto, thương hiệu ô tô của Cộng hòa Séc đã ký kết hợp tác với TC Motor để phân phối một số dòng xe điện từ năm 2023 và bắt đầu lắp ráp từ năm 2024.

Ở thị trường xe máy điện, ngoài VinFast nổi tiếng hơn cả thì Selex Motors bất ngờ nổi lên là đơn vị chiếm lĩnh mảng xe máy điện “bán tải” dành cho giao vận, với sự hợp tác cùng Lazada, Viettel Post, GrabExpress. Đơn vị này cũng xây dựng hệ thống trạm đổi pin khá rộng rãi. Đã có nhiều cái tên nội địa Việt được biết đến trong mảng xe máy điện như DatBike, Sơn Hà, Pega…

Trong năm 2022, thị trường xe điện tại Việt Nam đã trở nên sôi động hơn hẳn nhờ chính sách ưu đãi từ Chính phủ khi áp mức nộp lệ phí trước bạ mới cho ô tô điện chạy pin xuống còn 0% trong 3 năm liên tục. Đây cũng là động thái mới nhất của Chính phủ trong nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của dòng xe thân thiện với môi trường, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xe điện.

Bài học từ Thái Lan

Các nhà sản xuất xe Trung Quốc đã và đang tăng độ phủ tại Thái Lan.

Nhà sản xuất ô tô Trung Quốc BYD đã chính thức đi vào hoạt động tại đất nước này. Với đối tác nội địa là Rever Automotive, họ sẽ đầu tư hơn 3 tỷ baht để mua thêm xe từ Trung Quốc và thực hiện kế hoạch tiếp thị tại thị trường Thái Lan trong thời gian tới.

EV Primus, nhà nhập khẩu xe địa phương của Dongfeng Sokon Automobile (DFSK), cũng đã công bố kế hoạch lắp ráp trong nước. Công ty này gần đây đã tiết lộ về dòng xe Volt City EV, dự kiến bắt đầu được sản xuất tại Thái Lan vào tháng 9 năm nay. EV Primus đang đầu tư 400 triệu baht để xây dựng một nhà máy sản xuất xe điện tại Khu công nghiệp Gateway City ở Chachoengsao.

Theo hồ sơ đăng ký, BYD ATTO 3 là mẫu xe điện thuần bán chạy nhất trong tháng 1, với 1.040 xe được giao. Vị trí dẫn đầu về doanh số bán hàng tại thị trường nội địa Thái Lan của BYD là nhờ xuất khẩu ATTO 3 trên quy mô lớn, với hơn 10.000 chiếc đã được xuất xưởng cho đến nay.

Trong khi đó, Volvo Cars (Thái Lan) được cho là đang cân nhắc chỉ bán xe điện tại thị trường nội địa khi xu hướng sử dụng ô tô điện tăng nhanh, được hỗ trợ bởi các ưu đãi từ chính phủ cũng như sức mua lớn của người dân.

Ở phân khúc xe thương mại, Isuzu đang chờ đợi thời điểm thích hợp để tung ra thị trường các dòng ô tô bán tải và ô tô tải chạy điện tại Thái Lan, nơi xe điện chở khách hiện đang thống trị thị trường. Isuzu tập trung vào dòng xe thương mại, đặc biệt là ô tô bán tải và ô tô tải cỡ trung đến lớn ở thị trường xe điện lớn nhất Đông Nam Á này.

Trước khi giới thiệu một số phiên bản điện của những chiếc xe này trong nước, công ty phải đảm bảo rằng các trạm sạc được lắp đặt trên diện rộng nhằm đáp ứng đẩy đủ nhu cầu về năng lượng.

Một bài báo trên Bangkok Post đánh giá, Thái Lan vẫn là thị trường tiêu thị xe điện hàng đầu tại khu vực Đông Nam Á trong tương lai nhờ nhiều ưu đãi mới dành cho người tiêu dùng, bên cạnh những ưu đãi hiện có dành cho các nhà sản xuất loại phương tiện này trong nước.

Tỷ lệ xe hybrid plug-in so với xe điện chạy bằng pin tại nước này sẽ giảm dần trong thập kỷ tới khi cơ sở hạ tầng sạc công cộng được cải thiện, các nhà sản xuất ô tô địa phương đẩy mạnh sản xuất...

Bằng những ưu đãi, Thái Lan đã tăng sức hấp dẫn và biến mình trở thành một trong những trung tâm sản xuất ô tô điện tại khu vực, với mức thuế nhập khẩu hấp dẫn giúp xe điện trong nước có giá cả phải chăng so với mức thu nhập của người dân.

Việc kết hợp giữa giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện sản xuất trong nước và thuế nhập khẩu giúp người dân Thái Lan dễ tiếp cận với loại phương tiện này hơn. Các nhà sản xuất hiện nay được giảm tới 40% thuế nhập khẩu đối với xe điện chạy bằng pin (BEV) có giá trị dưới 2 triệu baht. Tới đây, một điều chỉnh từ chính phủ Thái Lan có thể giúp họ được giảm thêm 20% thuế nhập khẩu đối với BEV có giá từ 2 triệu đến 7 triệu baht.

Tháng 2 năm nay, một bước đột phá với ngành xe điện Thái Lan đã diễn ra khi Ủy ban chính sách xe điện quốc gia chấp thuận nguyên tắc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với pin xe điện từ 8% xuống 1%, đồng thời cung cấp chương trình trợ cấp 24 tỷ baht cho ngành công nghiệp này. Một nhà máy sản xuất pin xe điện có công suất dưới 8GWh sẽ nhận được khoản trợ cấp từ 400 đến 600 baht cho mỗi kWh. Pin có công suất lớn hơn 8GWh sẽ đủ điều kiện nhận trợ cấp từ 600 đến 800 baht cho mỗi kWh.

Đối với người mua xe, chính phủ đã đưa ra các khoản trợ cấp từ 70.000 đến 150.000 baht tùy thuộc vào dung lượng pin. Người mua xe máy chạy điện sẽ đủ điều kiện hưởng trợ cấp 18.000 baht cho những phương tiện có giá lên tới 150.000 baht.

Với những ưu đãi này, Bangkok Post dự báo tổng doanh số bán xe điện sẽ tăng 20,7% trong năm nay và đạt 38.800 chiếc, dẫn đầu là doanh số BEV sẽ tăng 38,9% lên 29.100 chiếc. Trong giai đoạn dự báo 2023-2032, tổng doanh số phương tiện chạy bằng điện sẽ chỉ đạt hơn 48.382 chiếc, chiếm khoảng 4,8% tổng doanh số bán xe.

Vào năm 2019, chính phủ Thái Lan đã cắt giảm thuế nhập khẩu đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc đại lục theo một hiệp định thương mại giữa 2 nước và thu được thành công đáng kể, với kết quả là doanh số bán xe điện đã vượt mốc 1.000 chiếc. Theo dữ liệu từ Sở Giao thông vận tải đường bộ nước này, doanh số BEV đã tăng 370% lên 1.572 chiếc vào năm 2019.

Tại Bangkok, 1.250 ô tô buýt điện sẽ thay thế các xe sử dụng diesel cũ. Số lượng xe buýt điện ở khu vực đô thị Bangkok sẽ tăng lên 8.000 chiếc trong vòng ba năm. Các tuyến xe buýt ở thủ đô Thái Lan ngày càng được điện khí hóa, gần đây nhất là tuyến 515 do Thai Smile Bus (TSB) vận hành và một số tuyến xe điện khác cũng nằm tại thành phố này.

TSB gần đây đã mở rộng hoạt động kinh doanh của mình bằng cách mua lại 21 công ty điều hành xe buýt và thuyền, mở rộng mạng lưới hoạt động lên thành trên 120 tuyến xe buýt và ba tuyến đường thủy tại Thái Lan.

Những cải tiến cũng đang được với các trạm sạc dành cho xe điện. PTT Oil and Retail Business (OR) trước đó đã công bố kế hoạch tăng số lượng trạm sạc xe điện từ 107 lên 450 vào cuối năm 2022. Đến năm 2030, họ hy vọng sẽ mở rộng lên thành 7.000 điểm sạc trên toàn quốc.

Trong khi đó, ThaiBev đang cố gắng đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh, từ lĩnh vực cốt lõi là đồ uống sang trạm sạc xe điện. Doanh nghiệp này đã bắt đầu thử nghiệm với hai trạm sạc tại các địa điểm KFC do công ty vận hành vào năm ngoái. Nếu thử nghiệm thành công, ThaiBev dự kiến sẽ bắt đầu triển khai toàn diện vào năm 2023 tại các cửa hàng hiện có cũng như các trung tâm thương mại lớn hơn tại Thái Lan.