Tỷ phú Michael Saylor từng nhiều lần bước qua bờ vực, nhưng chưa thử thách nào giống tình cảnh hiện tại. Giá cổ phiếu của Strategy, công ty do ông điều hành, nắm giữ hơn 3% lượng Bitcoin toàn cầu, đang lao dốc mạnh.
Song song đó, thị trường crypto trầm lắng và những nỗi lo ngại về quy định mới của MSCI trong niêm yết cổ phiếu các công ty đầu tư tiền số được cho là có khả năng kích hoạt đợt bán tháo quy mô lớn. Dù Stratergy đã công bố quỹ dự trữ 1,2 tỷ USD nhằm đảm bảo các nghĩa vụ cổ tức và lãi vay, động thái này vẫn không thể xoay chuyển tâm lý thị trường.
Những chỉ trích vốn âm ỉ về mô hình kinh doanh “bán cổ phiếu để mua Bitcoin” lại bùng lên, thậm chí tờ Fortune cho hay có ý kiến cho rằng Strategy đang vận hành theo kiểu đa cấp lừa đảo (Ponzi) trá hình.
Chủ tịch điều hành Saylor từng vượt qua nhiều cú sập trong quá khứ, từ bê bối kế toán năm 2000 khiến ông bốc hơi 6 tỷ USD chỉ trong một ngày, đến việc lèo lái doanh nghiệp qua nhiều mùa crypto biến động.
Người ủng hộ ông tin rằng những lời công kích chỉ đến từ định kiến với Bitcoin và sự thiếu hiểu biết về các cấu trúc tài chính phức tạp mà Strategy sử dụng. Nhưng lần này, cuộc chơi lớn hơn rất nhiều.
Trong những năm qua, chiến lược tích lũy Bitcoin của Strategy đã góp phần đẩy thị trường lên những mốc kỷ lục, củng cố hình ảnh Saylor như “người truyền giáo” số một của Bitcoin.
Bởi vậy, chỉ cần một tín hiệu bán ra từ Strategy, điều chính Saylor đã úp mở gần đây, thị trường có thể đối mặt không chỉ với đợt giảm giá sâu mà còn nguy cơ khủng hoảng niềm tin diện rộng.
Một đợt lao dốc kéo dài của cổ phiếu Strategy cũng có thể đe dọa sự sống còn của công ty và kéo theo sự sụp đổ của hàng chục doanh nghiệp mô phỏng mô hình gom tiền số để đẩy giá cổ phiếu.
Nguy cơ bán tháo 8 tỷ USD
Tờ Fortune cho hay tháng 10 đáng ra là tháng tăng trưởng quen thuộc của cộng đồng crypto thì nay lại trở thành một trong những giai đoạn tồi tệ nhất lịch sử ngành.
Với Strategy, tình hình còn xấu hơn khi MSCI đề xuất loại công ty khỏi các chỉ số quan trọng, dự kiến có hiệu lực từ tháng 2 năm sau. Điều này buộc các quỹ đầu tư toàn cầu phải bán ra cổ phiếu Strategy cùng những công ty có trên 50% tài sản là crypto.
Tập đoàn JPMorgan dự báo quy định mới của MSCI có thể khiến lượng cổ phiếu bị bán lên tới 2,3 tỷ USD, thậm chí vượt 8 tỷ USD nếu các nhà lập chỉ số khác làm theo MSCI.
Thị trường lập tức phản ứng, từ phiên 1/10, cổ phiếu MSTR đã giảm tới 50%, kéo theo việc chỉ số mNAV (từng ở mức 2,45 vào năm trước) nhiều lần rơi xuống dưới 1, báo hiệu mức premium lịch sử của Strategy đã biến mất.
Trong bối cảnh đó, Saylor không chọn cách “trấn an nhẹ nhàng” như các giám đốc truyền thống khác mà chuyển sang chiến thuật quen thuộc: tăng cường đăng meme tôn vinh Bitcoin cùng những hình ảnh AI hóa ông thành anh hùng hành động.
Nếu như trước đây những hình ảnh đó có tác dụng trong thị trường tăng giá, thì lần này không. Một meme gần đây thậm chí phản tác dụng khi mô tả ông ngồi trên phao cứu sinh trong khi con tàu bốc cháy chìm xuống biển phía sau, hình ảnh khiến nhiều người cho rằng Strategy đang lâm nguy và Saylor chỉ lo thoát thân.
Đằng sau câu chuyện meme là nỗi lo thật sự: Strategy có thể phải bán Bitcoin, điều họ từng cam kết sẽ không bao giờ làm.
Đến cuối tháng 11, Strategy đã nâng tổng số Bitcoin nắm giữ lên 650.000 BTC, trị giá khoảng 58,5 tỷ USD. Công ty đã chi tổng cộng 48,4 tỷ USD để tích lũy lượng coin này, tương đương giá trung bình 74.436 USD/BTC.
Vì Bitcoin không tạo ra dòng tiền, nguồn vốn chủ yếu đến từ việc phát hành cổ phiếu. Tuy nhiên, phần lớn nghĩa vụ tài chính của Strategy nằm ở các cổ phiếu ưu đãi, tức là yêu cầu công ty phải trả cổ tức đều đặn. Riêng hạn mức trước ngày 31/12 đã lên đến 200 triệu USD.
Để tạo cảm giác an toàn tài chính, đầu tháng 12 công ty thiết lập quỹ dự trữ 1,4 tỷ USD, đủ chi trả cổ tức trong 21 tháng. Thế nhưng chính CEO Phong Lê của Stratergy sau đó thừa nhận họ “sẽ bán Bitcoin nếu cần” trong trường hợp mNAV tiếp tục dưới 1.
Chủ tịch điều hành Saylor, người luôn hô hào nắm giữ Bitcoin cũng lặp lại khả năng này, còn CFO Andrew Kang thì gọi đây là “phương án cuối cùng”.
Lời thừa nhận này khiến làn sóng chỉ trích từ những người như Peter Schiff gia tăng. Ông Schiff gọi Saylor là “kẻ lừa đảo lớn nhất Phố Wall”, cho rằng Strategy có thể buộc phải thanh lý, gây ra hiệu ứng domino khiến giá Bitcoin lao dốc và đẩy hàng trăm công ty khác sao chép mô hình của Stratergy vào thế nguy hiểm.
Dù vậy, những người tin tưởng Saylor lại nhìn ông như người xây dựng mô hình ngân hàng crypto thế hệ mới. Trong buổi thuyết trình ngày 1/12, Saylor mô tả quỹ dự trữ như “cục pin USD” được nạp từ “lò phản ứng Bitcoin”, bằng hình ảnh tàu vũ trụ tương lai rực màu xanh cam.
Với phe hoài nghi, đây chỉ là chiêu trò quảng bá trong khi những người ủng hộ cho rằng đây là nỗ lực giúp công chúng hiểu cơ chế tài chính phức tạp.
Tương lai của các “kho bạc tài sản số”
Ông Sebastian Bea, cựu lãnh đạo BlackRock và hiện là Chủ tịch ReserveOne, cho rằng Strategy đang theo đuổi chiến lược dài hạn tinh vi được hỗ trợ bởi đội ngũ tài chính kỳ cựu như Peter Briger của Goldman Sachs và Fortress.
Theo ông Bea, việc dùng thị trường vốn, hàng hóa và phái sinh để tích lũy Bitcoin là hợp lý và Strategy còn có thể tạo doanh thu từ cho vay Bitcoin hoặc bán quyền chọn. Tuy nhiên toàn bộ chiến lược đó chỉ khả thi nếu Bitcoin tiếp tục tăng giá.
Mặc dù phe hoài nghi cho rằng điều này phi lý nhưng những người ủng hộ nhấn mạnh Bitcoin là một trong những tài sản tăng trưởng nhanh nhất thập kỷ qua, và đang dần được các quỹ lớn đưa vào danh mục. Việc Vanguard, vốn tránh xa crypto nhiều năm, thêm ETF Bitcoin vào danh mục là một tín hiệu mạnh mẽ.
Nếu Bitcoin tăng giá, Strategy có thể vay dựa trên giá trị thặng dư, giống mô hình thế chấp bất động sản. Như chủ tịch Bea đã nói, Strategy “đã tính đến kịch bản xấu” và vẫn duy trì tỷ lệ tài sản-nợ khá lành mạnh. Ông cho rằng các doanh nghiệp bắt chước mô hình Startergy đang phát triển thành một dạng ngân hàng mới, đặc biệt với những mô hình dựa trên crypto có lợi suất như Ethereum.
Chuyên gia Cosmo Jiang từ Pantera Capital cũng tin rằng các công ty theo mô hình Stratergy sẽ trở thành cấu phần lâu dài của hệ sinh thái tài chính. Ông cho rằng những gì đang diễn ra chỉ là “chạm đáy chu kỳ”, khi “mọi tin xấu đã được phơi bày” và tâm lý tiêu cực ở mức đỉnh.
Dù vậy, chuyên gia Jiang cảnh báo chỉ “hai hoặc ba” công ty lớn theo mô hình trên sẽ trụ lại trên mỗi hệ sinh thái crypto, và vài tháng tới sẽ là phép thử quyết định xem Strategy có nằm trong nhóm đó hay không.
*Nguồn: Fortune, BI
.png "Lịch sự kiện và tin vắn chứng khoán ngày 4/12/2025")
.jpg "HOSE công bố 66 mã cổ phiếu bị cắt margin trong tháng 12")
