Công suất điện hạt nhân của Trung Quốc tăng quá nhanh, đến Mỹ cũng phải kinh ngạc

Trong 10 năm qua, hơn 34 gigawatt (GW) công suất điện hạt nhân đã được bổ sung tại Trung Quốc, nâng số lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động của nước này lên 55 với tổng công suất ròng là 53,2 GW tính đến tháng 4 năm 2024. 23 lò phản ứng khác đang được xây dựng tại Trung Quốc, theo bài viết hồi tháng 5/2024 đăng trên trang web của Cơ quan thông tin năng lượng Hoa Kỳ.

Cơ quan này nhận định: Hoa Kỳ có số lượng nhà máy hạt nhân lớn nhất, với 94 lò phản ứng, nhưng phải mất gần 40 năm để bổ sung cùng công suất điện hạt nhân như Trung Quốc đã bổ sung trong 10 năm.

Mặc dù công suất tăng nhanh vào năm 2022, điện hạt nhân chỉ chiếm khoảng 5% tổng sản lượng điện tích lũy của Trung Quốc trong năm đó. Trong khi đó, điện hạt nhân chiếm khoảng 18% tổng sản lượng điện tại Hoa Kỳ.

Trung Quốc đã thực hiện một chiến lược dài hạn vào năm 2011 về phát triển điện hạt nhân để đáp ứng nhu cầu điện và giải quyết các mối quan ngại về môi trường. Với nhu cầu điện ngày càng tăng trong thập kỷ qua, các công ty của Trung Quốc đã tăng cường phát triển tất cả các loại hình sản xuất điện.

Tuy nhiên, than vẫn là nguồn sản xuất điện lớn nhất của Trung Quốc và là nguồn gây ra phần lớn ô nhiễm không khí của đất nước. Lượng khí thải carbon dioxide ở Trung Quốc cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác kể từ năm 2006.

“Mặc dù sản xuất điện hạt nhân là công nghệ không phát thải carbon, nhưng các nhà máy điện chạy bằng than có chi phí vốn ban đầu thấp hơn đáng kể và thời gian xây dựng ngắn hơn”, cơ quan năng lượng của Hoa Kỳ nhận định.

Công suất điện chạy bằng than đã tăng 19,5 GW tại Trung Quốc vào năm 2022, nâng tổng công suất điện chạy bằng than lên 1.089 GW, bất chấp cam kết giảm tiêu thụ than của nước này.

Vào năm 2022, Trung Quốc chỉ có hơn 52 GW công suất điện hạt nhân đã lắp đặt. Các nhà máy điện hạt nhân của Trung Quốc tập trung gần các trung tâm dân cư ở phía Đông đất nước, dọc theo bờ biển Thái Bình Dương.

Các lò phản ứng hạt nhân của Trung Quốc trải dài từ tỉnh Liêu Ninh ở phía Bắc đến tỉnh Hải Nam ở phía Nam. Những nhà máy này này chủ yếu sử dụng các lò phản ứng nước áp suất (PWR), bao gồm các lò AP1000 do Westinghouse của Hoa Kỳ thiết kế, mỗi lò có công suất 1.157 megawatt (MW) và các lò phản ứng điện Châu Âu Orano của Pháp , mỗi lò có công suất 1.660 MW.

“Chúng tôi ước tính rằng 23 lò phản ứng hiện đang được xây dựng tại Trung Quốc sẽ bổ sung thêm khoảng 23,7 GW vào công suất điện hạt nhân hiện có của Trung Quốc trong thập kỷ tới. Thiết kế lò phản ứng chủ yếu là PWR. Trung Quốc cũng đang xây dựng lò phản ứng Linglong-1 ACP100 , một lò phản ứng mô-đun nhỏ được thiết kế trong nước dựa trên công nghệ AP1000”, Cơ quan thông tin năng lượng Hoa Kỳ cho hay.

Đến 2030, công suất điện hạt nhân của Trung Quốc đạt 150 gigawatt

Còn theo bản tin tháng 11/2017 của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Trung Quốc đã tăng số lượng lò phản ứng đang hoạt động lên hơn mười lần kể từ năm 2000.

“Trung Quốc là quốc gia có (số lượng - PV) nhà máy điện hạt nhân phát triển nhanh nhất thế giới”, IAEA khẳng định.

“Trung Quốc là một quốc gia lớn. Chúng tôi có nhu cầu năng lượng cao hơn các quốc gia khác, cũng có nhiều không gian hơn cho năng lượng hạt nhân”, Zheng Mingguang, Chủ tịch Viện nghiên cứu và thiết kế kỹ thuật hạt nhân Thượng Hải (SNERDI) cho biết với bản tin của IAEA.

Để cố gắng hạn chế sự phụ thuộc vào than đá, thứ gây ô nhiễm không khí và khó vận chuyển từ các mỏ than ở phía Tây và phía Bắc đất nước đến bờ biển Đông Nam đang phát triển kinh tế, Trung Quốc xây dựng hầu hết các lò phản ứng dọc theo bờ biển nước này. Với hạt nhân, nước này có kế hoạch tăng cường an ninh năng lượng, giảm sự phụ thuộc vào than đá và dầu mỏ và hạn chế lượng khí thải CO2 trong khi vẫn theo kịp tăng trưởng kinh tế.

Cơ quan quản lý năng lượng của Trung Quốc, Cục Quản lý Năng lượng Quốc gia, dự kiến ​​sẽ đặt mục tiêu công suất điện hạt nhân của nước này lên 120-150 gigawatt vào năm 2030, tăng từ mức khoảng 38 gigawatt vào năm 2017. Các chuyên gia Trung Quốc cho biết, nhờ quy mô này, hạt nhân có khả năng cạnh tranh về mặt kinh tế.

“Chúng tôi có một hệ thống hoàn chỉnh, được thiết lập tốt”, Zheng nói. “Không chỉ từ quan điểm thiết kế, mà còn từ quan điểm sản xuất, đảm bảo chất lượng, an toàn và xây dựng. Đây là lý do tại sao điện hạt nhân ở Trung Quốc khả thi về mặt kinh tế”.

Kilic cho biết, việc bản địa hóa công nghệ — thiết kế và sản xuất tại Trung Quốc — chính là điều mang lại lợi thế cho Trung Quốc và giúp việc mở rộng này trở nên khả thi. Trung Quốc có cơ sở vật chất, công nghệ và năng lực con người.

Tham vọng của Trung Quốc cũng mang tính toàn cầu khi nước này có kế hoạch xuất khẩu lò phản ứng điện hạt nhân trong tương lai.

“Với sự phát triển công nghệ, nền kinh tế năng lượng hạt nhân có thể tốt hơn trong tương lai”, Zheng nói, đồng thời nói thêm rằng các quốc gia cần hỗ trợ lẫn nhau.