Chuyện những nhân viên tuyến đầu cuộc cách mạng AI: Chỉ còn cách chấp nhận thích nghi, chây ì là tụt hậu

Rafael Rodríguez Deustúa ‘kiếm cơm’ bằng nghề thiết kế quảng cáo trên nền tảng tự do 99designs. Các tác phẩm của anh chủ yếu mang phong cách chiết trung, tức giao thoa linh hoạt giữa cái mới và cái cũ, giữa phương Đông và phương Tây. 

Chia sẻ với Rest of World, Deustúa cho biết mình hiện đang làm việc tại Guadalajara, Mexico. Hầu hết khách hàng đều là các công ty mới thành lập hoặc doanh nghiệp nhỏ ở Mỹ. Cũng có một số khách hàng thân thiết ở châu Âu và Australia.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, Deustúa, giống như nhiều người sáng tạo trên toàn cầu, phải đối mặt với đối thủ cạnh tranh mới: trí tuệ nhân tạo. 99designs giờ đây cho phép các thiết kế được tạo nên bởi AI có cơ hội tiếp cận khách hàng. 

Một báo cáo tháng 3 của Goldman Sachs cho thấy hơn 300 triệu việc làm trên khắp thế giới có thể bị gián đoạn bởi AI, trong khi công ty tư vấn toàn cầu McKinsey ước tính ít nhất 12 triệu người Mỹ sẽ phải chuyển nghề vào năm 2030. 

Ngoài ra, trong khoảng thời gian từ năm 2030 đến 2060, một nửa các công việc ngày nay sẽ được tự động hóa. Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính 83 triệu việc làm trên toàn cầu sẽ bị mất trong 5 năm tới vì AI. 44% kỹ năng cốt lõi của người lao động cũng dự kiến sẽ thay đổi.

Đối tượng dễ bị tổn thương nhất phải kể đến các nhân viên outsource (thuê ngoài). Rest of World đã có cơ hội trò chuyện với những nhân viên này. Họ làm việc ở những ngành nghề, lĩnh vực khác nhau, song đều chung một quan điểm rằng trí tuệ nhân tạo AI đã khiến thu nhập hàng tháng thay đổi quá nhiều. 

Abisoye Otusanya-Azzan nằm trong số những người tham gia trả lời phỏng vấn từ Rest of World. Cô gái 29 tuổi này bắt đầu viết lách từ năm 2020, chủ yếu là những nội dung xoay quanh việc marketing cho các công ty Anh và Mỹ.

Ngày ChatGPT ra mắt, Abisoye thử dùng công cụ này song cảm thấy không hài lòng. Nó vẫn còn quá nhiều lỗi.

“Tôi không hoàn toàn tin tưởng ChatGPT đâu”, Abisoye nói. 

Về lý thuyết, đúng là AI có thể giảm bớt gánh nặng cho những người làm nội dung như Abisoye, song công nghệ này lại khiến cô bị đào thải. Thay vì thuê freelancers, nhiều công ty lựa chọn ChatGPT để tiết kiệm chi phí. 

“Rất nhiều khách hàng sử dụng công cụ AI thay vì thuê người viết quảng cáo như tôi”, Abisoye buồn rầu nói. 

Để tiết kiệm, các doanh nghiệp phương Tây từ lâu đã muốn tuyển nhân viên outsource giá rẻ. Nghiên cứu về 11 nền tảng tương tự 99designs cho thấy Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh là một trong những khu vực được ưu tiên lựa chọn. Khách hàng chủ yếu đến từ Mỹ, Canada, Australia và Vương quốc Anh.

Rest of World đã tiến hành khảo sát với hơn 31.000 nhân viên trong lĩnh vực công nghệ, tài chính và truyền thông thông qua nền tảng Blind. Phần lớn trong số học được tuyển dụng bởi các công ty công nghệ lớn ở Thung lũng Silicon ở Mỹ, Ấn Độ, EU và Canada. 

76% người tham gia khảo sát cho biết họ tin rằng AI tổng quát sẽ khiến công ty cắt giảm chi phí. 63% dự đoán công ty sẽ tuyển dụng ít đi. Trong khi 56% cho biết họ đang sử dụng AI để cải tiến hiệu quả công việc, chỉ 24% tỏ ra “hơi lo ngại” hoặc “rất lo ngại” về rủi ro thất nghiệp.

Thay vì thuê họa sĩ truyền thống với giá đắt đỏ, các doanh nghiệp có thể tận dụng “nghệ sĩ AI”. Giá thường dao động chỉ từ 15-60 USD/thiết kế. Ngoài ra, thay vì tìm dân content chuyên viết quảng cáo, những công ty này cũng có thể mua số lượng lớn các văn bản do chính AI tạo ra. Tại Bangladesh, khách hàng có thể mua tới 1.000 bài viết cho cùng 1 chủ đề. Đơn đặt hàng gồm 120 bài do GPT-3 viết sẽ có giá khoảng 90 USD kèm theo cam kết không đạo văn. 

Trong hơn 7 năm, Santiago Bautista González bán các bức tranh theo phong cách hoạt hình. Thu nhập hàng tháng rơi vào khoảng 1.500 USD, song bất ngờ giảm 30% vào tháng 1 đầu năm nay. AI chính là ‘kẻ phá bĩnh’, sau khi nền tảng Fiverr anh hay sử dụng bổ sung thêm tính năng ‘nghệ sĩ AI’. 

Tuy nhiên, thay vì chỉ ngồi không trách móc, Bautista quyết định dùng AI để kiếm tiền. “Ngay ngày đầu tiên sử dụng dịch vụ mới, tôi đã bán được hàng”, Bautista nói, đồng thời cho biết trí tuệ nhân tạo giúp anh tiết kiệm thời gian và bù đắp khoản thu nhập bị mất. Anh ấy không sợ AI sẽ cướp đi công việc của mình.

 “Bạn sẽ cần AI”, anh ấy nói. “Nếu AI làm mọi thứ nhanh và hiệu quả hơn, tôi sẽ kiếm được rất nhiều tiền trong khi công sức bỏ ra được giảm nhẹ”.

Một nghiên cứu mới đây của Brynjolfsson với hơn 5.000 nhân viên dịch vụ khách hàng sử dụng công nghệ AI tổng quát cho thấy năng suất của họ đã tăng lên đáng kể, từ 14-30%. Với sự hỗ trợ của AI, các nhà phát triển phần mềm cũng hoàn thành nhiệm vụ nhanh hơn 56%, theo một nghiên cứu của MIT.

Vào tháng 1/2023, nền tảng Fiverr cho biết số lượt tìm kiếm quảng cáo việc làm liên quan đến AI đã tăng 1.400% chỉ sau 6 tháng. Nhu cầu tăng đột biến đã thúc đẩy công ty tạo ra các danh mục công việc hoàn toàn mới, dưới cái tên “dịch vụ AI”. 

“Tôi nghĩ AI sẽ tạo ra nhiều cơ hội hơn cho những người làm việc tự do, nhưng sẽ làm giảm giá của một số dịch vụ”, Seif Percle, đại diện Upwork có trụ sở tại Cairo, nói với Rest of World . 

Rehand Haider, một nhà phát triển có trụ sở tại Lahore, Pakistan, ước tính nhu cầu về các dịch vụ triển khai AI đã tăng 2/3 trong 6 tháng qua. Gần đây nhất, anh chàng đang sử dụng giao diện lập trình ứng dụng (API) của ChatGPT để hỗ trợ công việc cho thuê nhà trên Airbnb. 

Ali Zeeshan, một nhà khoa học dữ liệu tại Islamabad, Pakistan, cũng cho biết nhu cầu về AI trên Upwork đã trở thành động lực giúp công việc của anh cải thiện đáng kể. “Tôi đang có thêm nhiều lượt xem. Hoa hồng cũng tăng gấp 3 trong năm nay nhờ AI”, Ali nói. 

Xưởng thiết kế có trụ sở tại Thâm Quyến của Wu Dayu từng mất ít nhất 1 tuần để tạo ra các nội dung quảng cáo cho cửa hàng thời trang trực tuyến. Một buổi chụp cần người mẫu, người trang điểm, nhiếp ảnh gia và studio. Chia sẻ với phóng viên, anh cho biết quá trình sản xuất một catalogue 6 bộ quần áo sẽ tiêu tốn khoảng 3.500 USD. 

Tuy nhiên, kể từ khi Wu chuyển sang sử dụng AI tổng quát vào tháng 3, công việc trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

“Một số thương hiệu cao cấp có thể thích người mẫu hơn”, Wu nói. “Tuy nhiên, đối với những người bán hàng vừa và nhỏ như chúng tôi, mô hình AI sẽ giúp tiết kiệm rất nhiều tiền và thời gian”. Vào tháng 4, Wu đã sa thải 60% nhân viên của mình.

Ở chiều ngược lại, AI lại khiến các nhiếp ảnh gia và người mẫu lo lắng. Shaeman Liu, nhiếp ảnh gia thời trang 26 tuổi ở Hàng Châu cho biết anh nghi ngờ AI sẽ thay mình làm tất cả mọi việc. Người mẫu Charline Xu, 24 tuổi, cũng quan ngại rằng khách hàng sẽ sử dụng trí tuệ nhân tạo AI và cắt việc của cô. 

“Nếu các nhà thiết kế sử dụng AI tính phí 800 nhân dân tệ, tôi sẽ chỉ lấy 600 nhân dân tệ thôi. Nếu họ tính 600 nhân dân tệ, tôi sẽ giảm xuống còn 500 nhân dân tệ”, Xu nói. “Tôi sẽ chiến đấu đến cùng”.

Cùng trong nghề, Sara Ziff, founder nhóm vận động phi lợi nhuận có tên Model Alliance, cũng cho biết một số công ty đang tiến hành quét cơ thể người mẫu để tạo khuôn cho AI. Như vậy, họ sẽ tiết kiệm được chi phí thuê người mẫu. 

“Các hãng thời trang thiết kế quần áo dựa trên bản quét cơ thể của người mẫu thay vì phải thuê người mẫu trực tiếp”, Sara Ziff nói.

Dẫu vậy, sự thay thế của AI không đồng nghĩa với việc thế giới sẽ chứng kiến làn sóng những người thất nghiệp chật vật đi xin việc làm. “Tôi không nghĩ tình trạng thất nghiệp hàng loạt sẽ diễn ra”, chuyên gia Brynjolfsson nói. “Tuy nhiên, chúng ta sẽ chứng kiến sự gián đoạn hàng loạt. Mức lương cho một số công việc hiện tại sẽ giảm, song sẽ tăng lên đối với một số công việc mới đòi hỏi nhiều hơn về kỹ năng sử dụng AI. Sự phân bổ lao động sẽ diễn ra”.

Theo các chuyên gia, quá trình áp dụng AI có thể diễn ra nhanh chóng do cơ sở hạ tầng công nghệ đã sẵn sàng. Ngoài ra, trái ngược với chu kỳ cường điệu xung quanh tiền số hoặc metaverse, AI đang bước vào giai đoạn trưởng thành và được ứng dụng thực tế rộng rãi. Hàng trăm triệu người dùng đã tích hợp công nghệ này vào quy trình làm việc hàng ngày.

Tốc độ phát triển của AI khiến nó trở nên khác biệt so với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây. Không đơn giản chỉ là một công nhân dệt may bị thay thế bằng khung cửi cơ giới hóa, quá trình chuyển đổi do AI đang diễn ra ở các mức độ khác nhau, trong từng ngành nghề và việc chúng ta nên làm lúc này là đầu tư kiến thức nhiều hơn để không bị tụt lại.

Câu chuyện của Ethan Mollick, giáo sư tại Trường Wharton, Đại học Pennsylvania, là ví dụ điển hình. Ông vận dụng ChatGPT vào công việc hiện tại và nhận ra nó có thể tạo ra một giáo trình hoàn chỉnh kèm theo ghi chú đáng tin cậy.

“Chìa khóa để hiểu tiềm năng của ChatGPT là nhận ra điểm mạnh thực sự của nó. AI sẽ trở thành một công cụ hữu hiệu”, Ethan Mollick nói.

Theo: Rest of World