Chiếm 72% tổng giá trị xuất khẩu, khối FDI chỉ góp 7,5-8,5% tổng thu ngân sách nội địa

Theo Bộ Công Thương, trong năm 2022 kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện đạt 57,99 tỷ USD, thì khối doanh nghiệp FDI đạt 57,8 tỷ USD, chiếm tới 99,67% kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này.

Với nhóm hàng máy vi tính xuất khẩu đạt 55,53 tỷ USD, thì phần đóng góp của khối doanh nghiệp FDI đạt trên 54,6 tỷ USD, chiếm 98,31% tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của cả nước.

Còn theo số liệu Hải quan, năm ngoái tổng kim ngạch xuất khẩu máy móc thiết bị của cả nước đạt 45,75 tỷ USD, thì nhóm doanh nghiệp FDI đạt 42,55 tỷ USD, chiếm 93%.

Với ngành da giày, các doanh nghiệp trong nước chiếm hơn 70% tổng số doanh nghiệp da giầy, nhưng chỉ chiếm hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành.

Nếu đánh giá căn cứ vào chỉ số tỷ trọng giá trị gia tăng, doanh thu và việc làm trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo thì các doanh nghiệp FDI chi phối 12 trên 24 phân ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; đóng vai trò chi phối ở 4 trong 5 ngành công nghiệp xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam là dệt may, da giày, điện tử, đồ gỗ.

Theo đó, các doanh nghiệp FDI đóng góp tới hơn 20% GDP, chiếm 72% tổng giá trị xuất khẩu, khoảng 50% sản lượng công nghiệp. Trong khi đó, khu vực doanh nghiệp có đăng ký trong nước chỉ chiếm có khoảng 10% GDP.

Về số lượng doanh nghiệp FDI hiện nay chỉ khoảng 25 nghìn so với gần 800 nghìn doanh nghiệp Việt Nam.

Trong số hơn 25 nghìn doanh nghiệp FDI, theo Tổng cục Thuế cũng chỉ có khoảng 335 dự án có số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD, chủ yếu trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại các khu kinh tế và khu công nghiệp. Tổng vốn đầu tư đăng ký của các loại dự án này chiếm gần 30% tổng vốn FDI tại Việt Nam (đạt khoảng 131,3 tỷ USD).

Doanh nghiệp FDI đóng góp 7,5-8,5% tổng thu ngân sách nội địa

Dù đóng góp tới hơn 20% GDP, chiếm 72% tổng giá trị xuất khẩu, khoảng 50% sản lượng công nghiệp nhưng theo Tổng cục Thuế, số thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ khu vực doanh nghiệp FDI khoảng 7,5-8,5% tổng số thu ngân sách nội địa.

Bên cạnh đó, báo cáo của Bộ Tài chính hàng năm cũng ghi nhận quá nửa số doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam báo lỗ. Trong năm 2021, số doanh nghiệp báo lỗ là 14.293, chiếm 55%; số doanh nghiệp lỗ lũy kế là 16.258, chiếm 62%.

Ngoài ra, cũng theo Bộ Tài chính, mức Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) phổ thông của Việt Nam là 20%, trong khi đó, thuế TNDN thực tế của các doanh nghiệp FDI là 12,3% và các tập đoàn lớn nước ngoài chỉ chịu thuế suất thuế TNDN là 2,75% đến 5,95%.

Trong khi đó, hiệu quả và chuyển giao công nghệ từ các doanh nghiệp FDI ở Việt Nam cũng rất hạn chế và ở mức thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực, trong khi tỷ lệ vốn FDI trong công nghiệp ở mức cao nếu so với nhiều nước khác.

Số hợp đồng chuyển giao công nghệ của các doanh nghiệp FDI rất khiêm tốn, chỉ khoảng 1.000 hợp đồng trong tổng số gần 27.500 dự án FDI. trong đó, chuyển giao công nghệ bao gồm đối tượng sở hữu công nghiệp chỉ chiếm 13%, theo tính toán của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Dữ liệu từ Bộ Công Thương cho thấy trên toàn quốc trong số khoảng 5.000 doanh nghiệp nội địa sản xuất phụ tùng, linh kiện, trong đó chỉ có khoảng hơn 1.000 doanh nghiệp trong nước tham gia được vào mạng lưới sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia.

Mức độ tham gia của các doanh nghiệp hỗ trợ trong nước vào chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp FDI còn khiêm tốn. Hầu hết các doanh nghiệp hỗ trợ trong nước là nhà cung cấp cấp 3 hoặc cấp 4, chủ yếu cung cấp các sản phẩm đơn giản, linh kiện và vật tư có giá trị thấp (ví dụ như bao bì và các chi tiết đơn giản).

Đến nay, chỉ có khoảng 35 doanh nghiệp trong nước là nhà cung ứng cấp 1 cho Samsung và 136 là nhà cung cấp 2, chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong tổng số các nhà cung cấp. Trong số các nhà cung cấp cấp 2, chỉ có 3 doanh nghiệp là doanh nghiệp linh kiện điện - điện tử, còn lại 102 doanh nghiệp là cung cấp nguyên liệu nhựa, cơ khí và 31 doanh nghiệp cung cấp nguyên liệu, vật tư, phụ tùng.