Các “ông lớn dầu mỏ” phương Tây hưởng lợi lớn từ cuộc chiến kinh tế leo thang với Nga

Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào mạng lưới nhà máy lọc dầu và cảng xuất khẩu rộng lớn của Nga kể từ tháng 7 đã giáng mạnh vào xuất khẩu các sản phẩm nhiên liệu tinh chế như dầu diesel và dầu nhiên liệu. Theo dữ liệu từ Kpler, lượng xuất khẩu nhiên liệu tinh chế đường biển của Nga trong tháng 9 đã giảm 500.000 thùng/ngày so với mức đỉnh năm 2025, xuống còn khoảng 2 triệu thùng/ngày - mức thấp nhất trong hơn 5 năm.

Việc xuất khẩu của Nga bị hạn chế đã làm tăng biên lợi nhuận lọc dầu toàn cầu, giúp các tập đoàn năng lượng như Shell, Exxon Mobil, Chevron và TotalEnergies - vốn vận hành tổng cộng gần 11 triệu thùng/ngày, chiếm hơn 10% công suất lọc dầu toàn cầu - hưởng lợi lớn.

Bốn công ty này ghi nhận tổng lợi nhuận từ mảng lọc dầu tăng 61% trong quý III so với quý trước, góp phần quan trọng vào mức tăng 20% lợi nhuận tổng thể.

Exxon, công ty dầu mỏ lớn nhất của Mỹ, cho biết lợi nhuận từ mảng sản phẩm năng lượng của họ tăng hơn 30% so với quý trước, đạt 1,84 tỷ USD, nhờ biên lợi nhuận lọc dầu mạnh “do gián đoạn nguồn cung”.

BP sẽ công bố kết quả kinh doanh vào thứ Ba tới, và cũng được dự báo sẽ hưởng lợi từ xu hướng tích cực này. Chỉ số biên lợi nhuận lọc dầu toàn cầu của BP tăng lên 15,8 USD/thùng trong ba tháng kết thúc tháng 9, tức tăng 33% so với quý trước, và hiện vẫn duy trì ở mức 15,1 USD/thùng trong quý IV.

Lợi nhuận cao từ mảng lọc dầu đang giúp bù đắp cho đà giảm giá dầu khi thị trường dường như bước vào giai đoạn dư cung đáng kể.

Biến động của thị trường năng lượng do các lệnh trừng phạt của phương Tây và xung đột địa chính trị khác cũng đang mang lại lợi thế cho các bộ phận giao dịch của các tập đoàn dầu mỏ, đặc biệt là Shell, BP và TotalEnergies, vốn dĩ có thể thu lợi lớn bằng cách phản ứng nhanh với những thay đổi nhỏ trong cung - cầu.

Tuần trước, Trung Quốc tạm hoãn kế hoạch áp đặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, trong khi Mỹ cắt giảm 10% thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc.

Shell - nhà giao dịch dầu lớn nhất thế giới - không công bố lợi nhuận cụ thể của mảng giao dịch, nhưng cho biết hoạt động giao dịch mạnh hơn cùng biên lợi nhuận lọc dầu tốt hơn đã giúp lợi nhuận điều chỉnh của bộ phận hóa chất và sản phẩm tăng thêm 706 triệu USD trong quý III so với quý II.

Lợi thế từ các lệnh cấm

Biên lợi nhuận lọc dầu dự kiến sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong ngắn hạn, khi các chính phủ phương Tây gia tăng nỗ lực gây sức ép buộc Moscow chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Liên minh châu Âu (EU) đã tăng cường chiến tranh kinh tế với Nga vào tháng 7 khi công bố kế hoạch cấm nhập khẩu nhiên liệu sản xuất từ dầu thô Nga kể từ tháng 1/2026. Biện pháp này nhằm bịt lỗ hổng trong các gói trừng phạt trước đó, vốn cho phép các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và các nơi khác sử dụng dầu Nga giá rẻ để sản xuất diesel và nhiên liệu máy bay rồi bán lại cho châu Âu.

Lệnh cấm - được EU chính thức thông qua vào đầu tháng này - tiếp tục mang lại lợi thế cho các công ty dầu mỏ phương Tây, khi nhu cầu đối với dầu thô và sản phẩm không liên quan đến Nga sẽ tăng mạnh.

Các tập đoàn năng lượng phương Tây còn được hưởng lợi thêm vào tháng trước, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/10 áp lệnh trừng phạt đối với hai tập đoàn dầu lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil - chiếm khoảng 5% nguồn cung dầu thô toàn cầu và 3,3 triệu thùng/ngày xuất khẩu dầu thô và sản phẩm tinh chế, tức gần một nửa tổng xuất khẩu dầu của Nga.

Các biện pháp này đã đẩy giá dầu và biên lợi nhuận lọc dầu tăng do người mua ở Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ phải gấp rút tìm nguồn thay thế cho dầu Nga.

Khó có khả năng lặp lại “cơn sốt giá dầu” năm 2022

Tuy vậy, giới phân tích cho rằng khó có khả năng thị trường dầu tái diễn đợt tăng giá mạnh mẽ như sau khi Nga khởi động chiến tranh với Ukraine năm 2022, từng mang lại lợi nhuận kỷ lục cho các “ông lớn” dầu mỏ.

Hiện nay, nguồn cung dầu toàn cầu dồi dào hơn nhiều, và thị trường thích ứng tốt hơn với các tác động của lệnh trừng phạt - đặc biệt nhờ sự mở rộng của “hạm đội tàu ma” gồm các tàu chở dầu né tránh biện pháp trừng phạt của phương Tây để tiếp tục bán dầu Nga.

Dẫu vậy, việc nhắm mục tiêu vào ngành dầu khí Nga vẫn là “món quà” cho các tập đoàn dầu mỏ phương Tây, vốn hưởng lợi nhờ quy mô sản xuất thượng nguồn lớn cùng mạng lưới lọc dầu và giao dịch rộng khắp.

Nguồn: Reuters