Các doanh nghiệp điện tử Việt Nam đa dạng hoá thị trường xuất khẩu

Phát biểu trong cuộc toạ đàm tại VIS Rating, bà Đỗ Thị Thuý Hương - Uỷ viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam cho biết, môi trường kinh doanh đối với các doanh nghiệp chế biến, chế tạo trong nửa đầu năm 2025, khá tích cực, tăng trưởng đạt ở mức là 6,93% cũng đã khá thành công.

Theo bà Hương, cơ hội từ thương mại điện tử và chuyển đổi số năm nay sẽ bứt phá vì quy mô thị trường thương mại điện tử của Việt Nam năm 2024 đã đạt được 25 tỉ đô la Mỹ và mức dự báo tăng trưởng từ 20 - 25% trong năm 2025. Đây là mức tăng trưởng có tiềm năng rất lớn và việc mở rộng thị trường qua các nền tảng xuyên biên giới như Amazon, Alibaba và các nền tảng trực tuyến nội địa sẽ giúp cho doanh nghiệp đẩy mạnh vào năng lực, nâng cao năng lực cạnh cạnh tranh.

Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh năm nay có những thách thức từ cạnh tranh quốc tế và đặc biệt là chính sách thuế quan. Rất nhiều doanh nghiệp ngành chế biến, chế tạo và đặc biệt là điện tử... lâu nay đã lo ngại về áp lực cạnh tranh từ các sàn thương mại điện tử quốc tế giá rẻ như TMU hay là Shien và chính sách thuế tối thiểu toàn cầu có thể ảnh hưởng đến lợi thế thuế của các doanh nghiệp FDI trong ngành điện tử. Các doanh nghiệp điện tử nội địa Việt Nam còn đối đối mặt với những thách thức về tỉ lệ nội địa hóa thấp, chỉ khoảng 30-35% trong phần mảng điện tử gia dụng. Nói chung, giá trị gia tăng trong nước đạt ở trong giá trị xuất khẩu độ khoảng 10 – 15% tùy từng hạng mục.

Riêng về chính sách thuế tối thiểu toàn cầu (GMT), tại Việt Nam ước tính có khoảng 335 dự án FDI lớn, trong đó có nhiều doanh nghiệp điện tử như Samsung, LG, Intel… hiện tại họ đang được ưu đãi thuế dưới 15%. Khi áp dụng GMT có thể giảm lợi thế cạnh tranh về thuế của của Việt Nam đối với cái doanh nghiệp FDI và có thể làm cho họ phải điều chỉnh lại chiến lược đầu tư. Ở Malaysia, Indonesia họ ban hành những chính sách hoàn thuế để bù đắp. Trong khi đó Việt Nam chưa có phản ứng chính sách rõ ràng về vấn đề này.

Thuế đối ứng của Hoa Kỳ áp lên đến 46% khi công bố vào ngày mùng 2/4 gây quan ngại rất lớn cho các doanh nghiệp điện tử, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ, vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và điều này có thể làm tăng chi phí xuất khẩu và buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm thị trường thay thế hoặc đầu tư vào nội địa hóa để đáp ứng các quy tắc xuất xứ.

Mặt khác, các doanh nghiệp FDI như Samsung hay LG đang vốn nhắm đến thị trường xuất khẩu có thể đối mặt với các khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận. Nếu thuế quan tăng quá cao, Apple sẽ dịch chuyển các phần sản xuất của họ sang Ấn Độ để được hưởng những chính sách thuế quan.

“Áp lực cạnh tranh cho các nhà sản xuất nội địa và những tác động cụ thể liên quan đến tình hình, bối cảnh thuế quan cũng như là các chính sách thương mại trong nước và quốc tế hiện đang làm chi phí sản xuất tăng”, bà Hương nói.

Các doanh nghiệp điện tử, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI phải đối mặt với chi phí cao hơn do thuế thu nhập tăng và chi phí nền tảng thương mại điện tử tăng. Ngoài ra, cạnh tranh gay gắt ngay thị trường trong nước và đặc biệt là thông qua các sàn thương mại điện tử. Điểm nữa là hiện nay những hạng mục đầu tư đang chững lại, nhiều FDI đang tạm hoãn mở rộng đầu tư do lo ngại thuế quan đối ứng và thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo bà Hương, các doanh nghiệp chế biến, chế tạo nói chung và các doanh nghiệp điện tử nói riêng chưa có đầy đủ số liệu thống kê để xác định có ảnh hưởng đến biên lợi nhuận nhuận hay không. Tuynhiên, khá nhiều doanh nghiệp tranh thủ trong thời gian gia hạn 90 ngày để đẩy mạnh việc xuất khẩu đi thị trường Hoa Kỳ.

Điều này sẽ có hai tác động: Một là tác động tích cực, tức là chúng ta có giá trị xuất khẩu ở quý 2 có thể là tăng đột biến; Hai là tác động không thuận lợi bởi hàng hoá sẽ bị phía bên Hoa Kỳ soi xét rất kĩ ở đầu nhập khẩu của Việt Nam và cũng khá nhiều báo chí phương Tây đang phân tích đầu nhập khẩu của ViệtNam từ thị trường Trung Quốc, nó gần tương đương với giá trị đầu xuất khẩu của chúng ta đi Hoa Kỳ. “Hiện phía phía Hoa Kỳ cũng đang đang đặt câu hỏi vấn đề đó và đây là cũng là nguy cơ đối với chúng ta”, bà Hương cho hay.

Hiện các doanh nghiệp cũng đang đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường và cũng hướng đến những thị trường khác ngoài Hoa Kỳ. Thậm chí, có nhiều doanh nghiệp cũng đã, đang đàm phán các đơn hàng với EU, Nhật Bản và nhiều quốc gia khác…

“Chúng ta có lợi thế từ FTAs và chúng ta có thể thấy các doanh nghiệp FDI trong nước cũng đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường theo hướng này để tăng cường lợi thế”, bà Hương nhấn mạnh.