Buồn của nền kinh tế lớn nhất thế giới, người lao động khó tìm việc nhất trong nhiều năm, doanh nghiệp mọi lĩnh vực liên tục sa thải, chậm tuyển: Chuyện gì đang xảy ra?

Dữ liệu mới công bố cho thấy thị trường lao động Mỹ đã trải qua 4 tháng tăng trưởng yếu liên tiếp, trong khi tỷ lệ thất nghiệp vọt lên mức cao nhất kể từ cuối năm 2021.

Các doanh nghiệp vừa đối mặt lạm phát, bất ổn kinh tế và chính sách thương mại thay đổi bất ngờ, vừa phải cắt giảm biên chế, chuyển đổi công việc sang trí tuệ nhân tạo (AI) để duy trì lợi nhuận. Không ít lãnh đạo còn công khai coi sa thải là thành công trong việc tinh gọn bộ máy để vận hành hiệu quả hơn.

Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) báo cáo tháng 8 chỉ có thêm 22.000 việc làm, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng, đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên 4,3%. Việc làm trong toàn bộ ngành sản xuất hàng hóa sụt giảm, nhiều nhất là ở sản xuất chế tạo và khai khoáng. Ngành dịch vụ chứng kiến làn sóng cắt giảm sâu ở dịch vụ kinh doanh, dịch vụ chuyên môn và công nghệ thông tin.

Số vị trí tuyển dụng mới giảm trên hầu hết các ngành so với cùng kỳ năm ngoái, giảm mạnh nhất là giáo dục mầm non, dịch vụ cộng đồng – xã hội, nghiên cứu khoa học, bán lẻ và khách sạn. Ngay cả các vị trí hành chính như nhân sự, kế toán cũng giảm hai con số.

Nhà kinh tế trưởng Mike Fratantoni tại Hiệp hội Ngân hàng Thế chấp nhận định: “Người lao động bị sa thải và người mới gia nhập thị trường đều khó tìm được việc”.

Dù vậy, tỷ lệ thất nghiệp 4,3% vẫn chỉ nhỉnh hơn một chút so với ngưỡng mà giới kinh tế coi là bình thường. Thị trường chứng khoán Mỹ vẫn dao động quanh mức kỷ lục và suy thoái được dự báo từ lâu vẫn chưa xuất hiện. Tuy nhiên, triển vọng ảm đạm đã làm tăng khả năng Fed sớm cắt giảm lãi suất sau nhiều tháng trì hoãn.

Số liệu của Challenger, Gray & Christmas cho thấy các doanh nghiệp Mỹ đã công bố hơn 800.000 lần cắt giảm việc làm từ đầu năm đến nay, mức cao nhất của giai đoạn tháng 1-8 kể từ năm 2020 đến nay. Làn sóng sa thải lan rộng từ công nghệ, bán lẻ, dịch vụ đến tài chính, dược phẩm, phi lợi nhuận và logistics. Hơn 10.000 người bị sa thải liên quan trực tiếp với AI. Riêng ngành bán lẻ mất 83.656 việc làm, tăng 242% so với cùng kỳ năm ngoái. Nửa đầu năm 2025 đã có gần 6.000 cửa hàng đóng cửa.

Nhiều tập đoàn lớn liên tục công bố cắt giảm. Kroger đã tiến hành ba đợt sa thải chỉ trong 8 tháng, loại 1.000 nhân sự công nghệ và số hóa. Nike mất khoảng 1% nhân sự khối văn phòng và ước tính bị ảnh hưởng 1 tỷ USD mỗi năm từ thuế quan. Estée Lauder giảm 7.000 việc làm, tương ứng 11% lực lượng lao động. Nhiều thương hiệu như Forever 21, Party City hay Big Lots phá sản và đóng cửa hàng loạt cửa hàng.

Trong lĩnh vực công nghệ, hơn 150.000 việc làm đã biến mất trong năm 2024. Microsoft cắt 15.000 nhân sự dù doanh số tăng vọt. Intel sa thải hàng nghìn lao động ở Oregon và California để tinh gọn bộ máy quản lý. Oracle và Cisco đều chuẩn bị cho các đợt cắt giảm hàng nghìn nhân sự ngay cả khi cổ phiếu và doanh thu tăng nhờ nhu cầu AI.

Lĩnh vực năng lượng cũng chịu tác động. Halliburton cắt giảm nhân sự do chi phí tăng và giá dầu thấp. Gã khổng lồ dầu mỏ ConocoPhillips vừa thông báo sẽ giảm 20-25% lực lượng lao động toàn cầu.

Mark Cohen, cựu Giám đốc nghiên cứu bán lẻ Đại học Columbia, cảnh báo: “Bất ổn bao trùm toàn bộ nền kinh tế. Bán lẻ chiếm hơn 70% cơ cấu kinh tế Mỹ và phụ thuộc trực tiếp vào thương mại quốc tế. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp buộc phải tuyển ít người hơn”.

Nhiều nhà bán lẻ sẽ vẫn phải tuyển thêm lao động thời vụ cho mùa mua sắm cuối năm, nhưng quy mô khó có thể bằng các năm trước. Ông Cohen dự đoán số lượng tuyển mới sẽ “dè dặt”.

Theo WashingtonPost