Bộ trưởng Bộ Tài chính: “Để đạt được mục tiêu 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công là thách thức rất lớn”

6 tháng cả nước giải ngân 32,06%

Phát biểu tại Hội nghị Thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 (lần thứ 2) do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, ước đến ngày 30/6 đạt khoảng 264,8 nghìn tỷ đồng (32,06%) cao hơn năm 2024 cả về giá trị và tỷ lệ. Trong đó, giải ngân vốn ngân sách Trung ương đạt khoảng 88,5 nghìn tỷ đồng, đạt 25,27% kế hoạch Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2024, còn giải ngân vốn ngân sách địa phương là khoảng 176,3 nghìn tỷ đồng, đạt 37,06% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn là cùng kỳ năm 2024.

Đến tháng 6/2025, chỉ có 8 bộ, cơ quan trung ương và 37 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên mức bình quân chung của cả nước; 58 bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỉ lệ có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân chung của cả nước.

“Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 100% kế hoạch là thách thức rất lớn. Từ trước đến nay chúng ta đạt mục tiêu phấn đấu tối đa 95%”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Về tồn tại, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chỉ ra, như nguồn cung vật liệu xây dựng gặp khó, thiếu vật liệu xây dựng như cát xây dựng rất đắt, giá vật liệu xây dựng tăng cao.

Năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu, năng lực quản lý dự án của một số chủ đầu tư còn hạn chế, một số nhà thầu năng lực yếu kém, chậm thi công, bị chấm dứt hợp đồng (6 địa phương báo cáo).

Bên cạnh đó, tác động của việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, tạm dừng khởi công mới dự án, điều chỉnh dự án do sắp xếp bộ máy (11 bộ, địa phương báo cáo).

Để đạt mục tiêu, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng, tập trung đẩy mạnh giải ngân dự án trọng điểm, giao chỉ tiêu hàng tháng đến từng chủ đầu tư, coi đây là cơ sở để đánh giá được hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.

Người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải đề cao trách nhiệm, sát sao cụ thể, nắm chắc tình hình, trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ. Các địa phương phải có biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng, tăng thanh tra, xử nghiêm vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, thẩm quyền và hành vi đầu cơ nâng giá.

Cùng với đó, nhà điều hành cần siết kỷ luật, tăng kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, kiểm soát chặt hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, phòng chống tham nhũng, xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao quản lý vốn đầu tư công.

Tỷ lệ giải ngân một số bộ, ngành chậm

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh chỉ ra rằng, việc giải ngân vốn đầu tư công tại một số địa phương có tình trạng "nhanh” nhưng thực tế chưa chắc “nhanh". Cụ thể, sau khi ký hợp đồng, nhiều địa phương tạm ứng ngay 20% vốn, khiến tỷ lệ giải ngân tháng đầu rất cao, nhưng tháng sau không có khối lượng thực hiện, dẫn đến tỷ lệ giải ngân giảm mạnh. Ví dụ, các dự án của Bộ Xây dựng, trong 2-3 năm trước giải ngân đạt 40-50% nhưng năm nay cơ bản khối lượng giảm nên tỷ lệ giải ngân chậm.

Nguyên nhân nữa, theo ông Minh, việc thi công theo giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu khối lượng tập trung được làm trước, nhưng đến mùa mưa, các khối lượng nhỏ lẻ, rải rác khiến tiến độ bị chậm, giải ngân cũng chậm.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao 22.000 tỷ đồng kế hoạch vốn. Tính đến nay, tỷ lệ giải ngân cao hơn trung bình cả nước nhưng cũng chỉ đạt 32,8%. Bộ trưởng Đỗ Đức Duy giải thích Bộ là chủ đầu tư, địa phương chịu trách nhiệm giải phóng mặt bằng nhưng một số nới thay đổi cấp quản lý (từ huyện về xã), dẫn đến lúng túng trong quá trình triển khai.

Bộ sẽ phối hợp với các địa phương để đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, đối với các dự án đầu tư công, tình hình GPMB đến nay đã cơ bản không còn vướng mắc về quy định pháp luật (theo Luật Đất đai 2024 và các văn bản hướng dẫn). Từ 1/7, toàn bộ thẩm quyền GPMB được phân cấp cho cấp xã, Bộ đề nghị các tỉnh hỗ trợ cấp xã về nhân lực, chuyên môn trong giai đoạn đầu triển khai.

Hà Nội vướng mắc giải phóng mặt bằng

Đối với Hà Nội, Phó Chủ tịch Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, kế hoạch vốn năm 2025 của Thành phố là 87.130 tỷ đồng và đã phân bổ hết 100% kế hoạch từ đầu năm. Lũy kế giải ngân đến ngày 20/6/2025 xấp xỉ 27.000 tỷ đồng, đạt 31% kế hoạch.

Về một số khó khăn, vướng mắc, cơ bản tại Hà Nội vướng mắc lớn nhất vẫn là công tác giải phóng mặt bằng, nhất là việc xác định nguồn gốc đất, giá đất. Các dự án ODA gặp khó khăn do thời gian đàm phán, ký kết, điều chỉnh hiệp định vay kéo dài, thường từ 12-18 tháng.

TP. Hà Nội kiến nghị đối với dự án đường sắt đô thị số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo), do Hiệp định vay cũ đã hết hạn, hiệp định mới dự kiến ký vào Quý I/2026, Thành phố đề xuất điều chỉnh giảm toàn bộ kế hoạch vốn ODA năm 2025 là 572 tỷ đồng. Thành phố cam kết sẽ sử dụng ngân sách địa phương để đảm bảo khởi công dự án trong năm 2025.

Về công tác giải ngân vốn đầu tư công, TPHCM được giao nguồn vốn lớn, chiếm khoảng 10% cả nước. Tỷ lệ giải ngân hiện đạt 19,4% và dự kiến đạt 27,1% vào cuối tháng 6/2024. Đây là kết quả tích cực so với các năm trước (cùng kỳ chỉ đạt 12-14%). Đặc biệt, nguồn vốn ngân sách Trung ương đã giải ngân được khoảng 53%.

Thành phố đã xác định các điểm nghẽn và tập trung nguồn lực, với khoảng 50% vốn đầu tư công (khoảng 41.000 tỷ đồng) sẽ được dồn vào các dự án có khả năng giải ngân cao từ cuối quý II. Các giải pháp đã được áp dụng như tăng tỷ lệ tạm ứng hợp đồng lên 50% cho các dự án quan trọng và cho phép đấu thầu trước các gói tư vấn.

Để thúc đẩy giải ngân hơn nữa, thành phố kiến nghị Chính phủ sớm ban hành quyết định cho phép dừng hiệp định vay vốn từ ngân hàng KFW (Đức) đối với dự án Tuyến Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và chuyển sang sử dụng toàn bộ ngân sách thành phố. Điều này sẽ tháo gỡ vướng mắc thủ tục, giúp thành phố chủ động trong việc giải ngân và triển khai thi công. Bộ Tài chính thực hiện thủ tục giao vốn ODA cấp phát cho dự án tuyến Metro số 1.

Thủ tướng: Chỉ bàn làm, không bàn lùi

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công chậm hiện nay chủ yếu xuất phát từ công tác chuẩn bị đầu tư còn yếu kém. Nhiều dự án xin được vốn rồi mới bắt đầu triển khai bước chuẩn bị đầu tư.

Một dự án muốn tổ chức đấu thầu bài bản cũng phải mất 1,5 đến 2 năm, mà thời gian chờ hoàn tất thủ tục thì lại bị kéo dài do vướng mắc về quy trình. Vì vậy, chúng ta cần điều chỉnh lại toàn bộ quy trình, cắt giảm mạnh các thủ tục hành chính không cần thiết, thì mới khắc phục được tình trạng chậm giải ngân như hiện nay.

Còn đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Phó Thủ tướng cho rằng điểm quan trọng nhất trong các dự án PPP là phải kiểm soát chặt tổng mức đầu tư, nếu không sẽ gây nguy cơ thất thoát rất lớn khi nhà đầu tư đề xuất, lập, thẩm định rồi điều chỉnh thiết kế theo ý mình.

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ ngành, địa phương đôn đốc việc phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công để "quyết tâm giải ngân đạt 100% kế hoạch Thủ tướng giao". Người đứng đầu các bộ ngành, địa phương chỉ đạo với tinh thần "chỉ bàn làm, không bàn lùi", thường xuyên rà soát, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ từng dự án, nhất là các dự án trọng điểm.

Thủ tướng lưu ý, các cơ quan phải cá thể hóa trách nhiệm đến từng cá nhân, coi kết quả giải ngân là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hàng năm của tổ chức, cá nhân.

Phân công cụ thể lãnh đạo của Bộ, cơ quan, địa phương phụ trách, theo dõi giải ngân từng dự án, nhóm dự án gắn với đánh giá kết quả công tác. Quyết liệt thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc…