Ngành ngân hàng Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử khi mới đây Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bỏ giới hạn tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) từ năm 2026.
CAR – "kim chỉ nam" quyết định vị thế
Giới chuyên gia tài chính, ngân hàng nhận định, đây là bước đi đột phá nhằm chuyển dịch từ mô hình quản lý hành chính sang cơ chế thị trường, tạo thêm dư địa cho khu vực tư nhân tiếp cận vốn và hướng tới chuẩn Basel III, nâng hạng thị trường Việt Nam.
Theo TS. Ngô Ngọc Quang, Giảng viên Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, việc bỏ room tín dụng giống như "bỏ giới hạn tốc độ trên đường cao tốc tài chính" mà chúng ta đang xây dựng để hội nhập quốc tế.
Trong "cuộc chơi" mới, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) sẽ trở thành "kim chỉ nam" cho hoạt động điều hành vĩ mô của NHNN. Điều này có nghĩa, ngân hàng nào có vốn mạnh, CAR cao sẽ tiến lên, còn ngân hàng yếu sẽ buộc phải củng cố năng lực hoặc tụt lại.
Thực tế hiện nay cho thấy sự phân hóa rõ rệt, các ngân hàng cổ phần như Techcombank, VPBank, MB... luôn duy trì CAR ở mức cao, từ 12% đến 15%, vượt xa yêu cầu tối thiểu. Khi trần tín dụng được tháo bỏ, những ngân hàng này sẽ có "bàn đạp" mạnh mẽ để bứt phá, tận dụng dư địa CAR để mở rộng thị phần.
Ngược lại, nhóm ngân hàng quốc doanh lớn (gồm Agribank, BIDV, VietinBank và Vietcombank) từ lâu đã tiệm cận ngưỡng CAR tối thiểu, chỉ quanh 8-10%. Quy mô tài sản quá lớn trong khi khả năng tăng vốn bị ràng buộc do Nhà nước nắm cổ phần chi phối đã khiến CAR bị "bào mòn". Để tiếp tục đà tăng trưởng tín dụng, các ngân hàng này buộc phải tính đến phương án tăng vốn sớm.
Kiểm soát rủi ro là trọng tâm
Dù được ủng hộ, việc bỏ room tín dụng vẫn dấy lên lo ngại về nguy cơ nợ xấu gia tăng, áp lực lạm phát và cạnh tranh không lành mạnh. Tuy nhiên, các chuyên gia và lãnh đạo ngân hàng đều khẳng định sẽ không có chuyện "bật van" tín dụng tự do.
Bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng Giám đốc Agribank, nhấn mạnh các ngân hàng thương mại vẫn phải lập kế hoạch tín dụng phù hợp với năng lực tài chính và tuân thủ hàng loạt quy định về an toàn vốn, quản trị rủi ro theo Thông tư 41, 22, 13.
Ông Nguyễn Hưng, Tổng giám đốc TPBank, cũng khẳng định các ngân hàng sẽ kiểm soát nợ xấu bằng cách quản trị rủi ro chặt chẽ và trích lập đầy đủ dự phòng.
TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – ngân hàng cũng cho rằng việc loại bỏ room tín dụng không có nghĩa là cho phép tăng tổng nợ của nền kinh tế một cách thoải mái. Cần phải đảm bảo kiểm soát mức tăng trưởng tín dụng phù hợp, tránh gây lạm phát hoặc bất ổn vĩ mô.
NHNN cũng sẽ không buông lỏng quản lý mà sẽ có những công cụ mới để kiểm soát rủi ro. Đáng chú ý, dự thảo Thông tư 14/2025/TT-NHNN quy định tỷ lệ CAR đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, chính là bước đệm quan trọng, thiết lập một hệ khung chặt chẽ về an toàn vốn để điều hành tăng trưởng tín dụng dựa trên mức độ vững chắc về vốn, thay vì áp trần hành chính.
Để việc gỡ bỏ room tín dụng hiệu quả, cần có một lộ trình với những điều kiện cụ thể, theo giới chuyên gia ngân hàng, nợ xấu phải giảm về mức an toàn. Bên cạnh đó, xây dựng hệ thống giám sát tài chính theo thời gian thực, ứng dụng công nghệ thông tin và AI để phát hiện nhanh các sai phạm hoặc rủi ro. Ngoài ra, có chế tài mạnh mẽ, rõ ràng đối với các vi phạm và chấp nhận quy luật thị trường.
Như vậy trong “cuộc chơi” tín dụng mới hứa hẹn một hệ thống ngân hàng năng động, cạnh tranh hơn, nhưng cũng đòi hỏi các nhà băng phải chủ động nâng cao năng lực vốn và quản trị rủi ro để không bị tụt lại phía sau.