Trung Quốc đang chống lại thuế nhập khẩu đối với xe điện bằng cách buộc nông dân phương Tây phải trả giá.
Bắc Kinh đã áp đặt hàng tỷ đô la lệnh trừng phạt nông nghiệp đối với Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Canada, sau khi các nước này áp thuế đối với xe điện Trung Quốc để bảo vệ các nhà sản xuất ô tô của mình. Trung Quốc tuyên bố sẽ chỉ dỡ bỏ thuế nông nghiệp khi các chính phủ phương Tây bãi bỏ thuế xe điện.
Cuộc chiến thương mại bắt đầu vào tháng 5/2024 khi Hoa Kỳ tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc từ 25% lên 100%. Tháng 7, châu Âu áp thuế từ 17% đến 35% và Canada cũng áp thuế tương tự vào tháng sau. Trong khi các chính phủ phương Tây đổ lỗi cho sự thống trị của xe điện Trung Quốc là do chính sách ưu đãi của nhà nước và lao động giá rẻ, thì trong mắt của các chuyên gia lợi thế thực sự của Trung Quốc nằm ở việc chế tạo những chiếc xe tốt hơn, rẻ hơn.
“Thị trường ô tô Trung Quốc rõ ràng đang vượt trội hơn hầu hết các nước phương Tây về tính độc đáo và công nghệ của sản phẩm”, Babak Hafezi, người sáng lập công ty tư vấn HafeziCapital, chia sẻ với Rest of World.
Phản ứng của Trung Quốc đến ngay lập tức. Vào giữa năm 2024, Trung Quốc bắt đầu nhắm mục tiêu vào các sản phẩm nông nghiệp như thịt lợn và rượu brandy ở EU, cải dầu ở Canada và đậu nành ở Hoa Kỳ.
“Ngay cả một sự điều chỉnh nhỏ trong ưu đãi nhập khẩu của Trung Quốc cũng có thể lan tỏa đến các vùng nông nghiệp và khu vực bầu cử nông thôn vốn có sức ảnh hưởng chính trị đáng kể”, Mingzhi Jimmy Xu, phó giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, phát biểu với Rest of World. “Do đó, dù không đưa ra bất kỳ lời đe dọa trực tiếp nào, Trung Quốc có thể tạo ra những động lực mạnh mẽ để các nhà hoạch định chính sách đánh giá lại việc leo thang thuế quan và tái tham gia đối thoại.”
Tại Canada, nơi xe điện do Trung Quốc sản xuất chỉ chiếm 2% tổng doanh số bán ô tô, thị trường xuất khẩu trị giá 4,9 tỷ đô la của Trung Quốc về cơ bản đã đóng cửa đối với các nhà cung cấp hạt cải dầu do các mức thuế trả đũa.
Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc sử dụng lương thực làm vũ khí. Năm 2018, Bắc Kinh đã áp thuế 178% đối với lúa miến của Mỹ sau khi Washington áp thuế đối với các tấm pin mặt trời của Trung Quốc.
Năm 2020, rượu vang và lúa mạch của Úc lần lượt phải đối mặt với mức thuế hơn 200% và 80%, sau khi Canberra kêu gọi điều tra Covid-19. Nông sản là mục tiêu hoàn hảo vì chúng nhanh hỏng và không thể chờ đợi các tranh chấp được giải quyết.
“Nông nghiệp là một đòn giáng dễ dàng: Nó vẫn là xương sống của nhiều nền kinh tế địa phương và chịu ảnh hưởng nặng nề từ các tranh chấp thuế quan và biến động ngoại giao”, Maria Pechurina, giám đốc thương mại quốc tế tại Peacock Tariff Consulting, phát biểu với Rest of World. “Đây đã trở thành một động thái đã được thử nghiệm và kiểm chứng trong chiến lược kinh tế của Trung Quốc.”
Trung Quốc đã nhắm vào điểm yếu của mỗi nước. Pháp là nước thúc đẩy mạnh mẽ nhất việc áp thuế xe điện, vì vậy Bắc Kinh đã áp thuế đối với rượu cognac Pháp. Thị trường Trung Quốc trước đây chiếm khoảng 1,7 tỷ đô la xuất khẩu rượu cognac hàng năm. Kể từ khi Trung Quốc bắt đầu thu thuế vào tháng 10 năm 2024, xuất khẩu đã giảm 35%.
Trung Quốc đã khởi xướng một cuộc điều tra về xuất khẩu thịt lợn của EU vào tháng 6/2024. Tây Ban Nha, nhà sản xuất thịt lợn lớn nhất, đã bỏ phiếu trắng về thuế xe điện. Trung Quốc đã áp thuế lên tới 62% đối với thịt lợn châu Âu vào tháng 9 năm nay.
Nông dân trồng đậu nành Hoa Kỳ phải đối mặt với mối đe dọa lớn nhất. Trung Quốc đã mua 27 triệu tấn, trị giá 12,6 tỷ đô la vào năm 2024 - gấp hơn hai lần tổng lượng mua của các đối tác lớn tiếp theo là EU và Mexico. Đến tháng 9/2024, doanh số bán vụ mùa mới cho Trung Quốc đã chạm mức 0. Hiệp hội Đậu nành Hoa Kỳ đã kêu gọi một thỏa thuận thương mại, vì biết rằng không có người mua nào khác có thể thay thế Trung Quốc.
"Điều này phản ánh một chiến lược có chủ đích nhằm tăng cường đòn bẩy mặc cả trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra bằng cách gây áp lực kinh tế lên lĩnh vực xuất khẩu nhạy cảm về mặt chính trị", Brett nói. Massimino, phó giáo sư và chủ nhiệm khoa chuỗi cung ứng và phân tích tại Trường Kinh doanh thuộc Đại học Virginia Commonwealth, cho biết: “Ngay cả trong những trường hợp mối liên hệ đó chưa được nêu rõ ràng, thời điểm và bản chất của các mức thuế quan cũng cho thấy rõ mối liên hệ này.”
Các biện pháp đối phó của Trung Quốc đã bị đảo ngược ở hầu hết các quốc gia sau vài năm đàm phán, và điều tương tự cũng có thể xảy ra với xe điện, theo Xu. Tuy nhiên, thiệt hại đối với các nhà sản xuất phương Tây có thể kéo dài hơn bất kỳ thỏa thuận nào.
“Các hợp đồng mới, đầu tư hậu cần và cơ sở hạ tầng chuỗi cung ứng có xu hướng ràng buộc các lựa chọn thay thế đó, khiến tác động kinh tế kéo dài hơn so với thuế quan xe điện đã kích hoạt chúng,” Xu nói.
“Ủy ban đã thể hiện rõ ràng rằng họ không sẵn sàng lùi bước trong vụ thuế quan xe điện”, Juliana Bouchaud, một nhà phân tích cấp cao tại Rhodium Group, phát biểu với Rest of World. Bà cho biết, năm 2013, châu Âu đã nhượng bộ về thuế quan đối với tấm pin mặt trời khi Trung Quốc đe dọa xuất khẩu rượu vang.
“Bắc Kinh biết chính xác cần phải tấn công mạnh nhất vào đâu – lựa chọn những sản phẩm gây tổn hại đến các nhà xuất khẩu ở các quốc gia thành viên lớn nhất và có ảnh hưởng nhất như Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan – để gieo rắc sự chia rẽ từ bên trong”, Bouchaud nói.
Việc thu hồi các biện pháp của phương Tây dường như khó xảy ra bất chấp lời kêu gọi của nông dân, nhưng các quốc gia có những cách khác để bảo vệ trang trại của mình. Việc tìm kiếm người mua mới hoặc hỗ trợ của chính phủ có thể giúp nông dân tồn tại mà không phải nhượng bộ trước thuế quan xe điện.
“Việc đa dạng hóa người mua, trợ cấp hoặc các hiệp định đa phương có thể giảm thiểu các cú sốc mà không làm leo thang căng thẳng, mặc dù đàm phán vẫn là con đường nhanh nhất dẫn đến ổn định”, Alicia García Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Natixis của Pháp và là thành viên cấp cao tại viện nghiên cứu Bruegel có trụ sở tại Brussels, cho biết.
Việc ngăn chặn nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc có thể sẽ làm chậm trễ các mục tiêu khí hậu của phương Tây, ông Xu nói. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang xây dựng thêm nhiều nhà máy trên toàn cầu, làm mờ ranh giới giữa xe nhập khẩu và xe nội địa.
“Đến lúc đó, việc bảo hộ thuế quan sẽ khó được biện minh cả về mặt pháp lý lẫn kinh tế”, ông Xu nói. “Khi chuỗi cung ứng toàn cầu về xe điện và pin tiếp tục hội nhập, chủ nghĩa bảo hộ kéo dài sẽ ngày càng tốn kém và không bền vững.”
Theo Rest of World
.png "Báo cáo việc làm tháng 9 bất ngờ tăng vượt kỳ vọng, Fed liệu có dừng cắt giảm lãi suất?")
.jpg "AEON Việt Nam và hướng tiếp cận giáo dục tiêu dùng bền vững cho thế hệ trẻ")
