Áp giá FIT không đúng đối tượng khiến EVN "gánh" thêm 1.481 tỷ đồng tiền mua điện

Thanh tra Chính phủ vừa có thông báo về kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch điện VII và VII điều chỉnh. Trong đó, Thanh tra Chính phủ rõ việc áp giá FIT không đúng đối tượng khiến Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) "gánh" hơn hàng nghìn tỷ đồng tiền mua điện

14 dự án được hưởng giá FIT không đúng đối tượng

Theo đó, Thanh tra Chính phủ (TTCP) kết luận có 14 dự án điện mặt trời được hưởng giá ưu đãi 9,35 UScent/kWh không đúng đối tượng. Từ năm 2020 tính đến ngày 30/6/2022, tổng số tiền mà EVN phải thanh toán nhiều hơn khoảng 1.481 tỷ đồng so với việc thanh toán theo đúng đối tượng tại Nghị quyết số 115.

"Điều này trái với nội dung Nghị quyết 115 và kết luận của Thủ tướng tại Thông báo ngày 22/11/2019 của Văn phòng Chính phủ", Thanh tra chính phủ nêu "trách nhiệm thuộc về Bộ Công thương với vai trò chủ trì tham mưu".

Sau khi giá FIT theo Quyết định 11 hết hiệu lực, Bộ Công Thương tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định 13 năm 2020. Theo kết luận thanh tra, điều kiện để các dự án điện mặt trời nối lưới được áp dụng giá FIT ngưỡng 7,09 UScent/kWh (khoản 1 Điều 5) theo Quyết định 13 không đúng với kết luận của Thường trực Chính phủ.

Cụ thể, Chính phủ chỉ đạo "xem xét ban hành biểu giá FIT áp dụng đối với các dự án “đã ký hợp đồng mua bán điện” và “đang triển khai thi công xây dựng đưa vào vận hành trong năm 2020”; đối với các dự án còn lại và các dự án mới sẽ không tiếp tục áp dụng biểu giá FIT mà chuyển hẳn sang thực hiện theo hình thức đấu thầu công khai, minh bạch, cạnh tranh...".

Tuy nhiên, với lý do quyết định, thông tư về điện mặt trời hết hiệu lực nên chưa có cơ sở để EVN ký hợp đồng mua bán điện với nhà đầu tư. Từ đó, cơ quan tham mưu đã thay điều kiện được hưởng giá FIT 7,09 UScent/kWh là "dự án đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư". Tức là mở rộng đối tượng.

Vi phạm này đã dẫn đến việc 14 dự án được hưởng giá FIT 7,09 UScent/kWh không đúng đối tượng, TTCP kết luận.

Ngoài những vi phạm trên, cơ quan quản lý Nhà nước phụ trách lĩnh vực còn vi phạm về việc phê duyệt và tham cho Thủ tướng phê duyệt ồ ạt dự án nguồn điện gây khó khăn cho công tác quản lý vận hành; tham mưu cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà; việc quản lý, sử dụng đất thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời, điện gió…

Thực tế đã để xảy ra nhiều tồn tại, khuyết điểm, vi phạm như đã nêu trên, Thanh tra Chính phủ cho rằng, đây là minh chứng rõ về sự lỏng lẻo, thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực giai đoạn 2016-2020.

Đề xuất giải pháp xử lý về kinh tế

Theo TTCP, việc tham mưu mở rộng đối tượng áp dụng cơ chế khuyến khích nêu trên, dẫn đến 14 dự án điện mặt trời được hưởng giá ưu đãi 9,35 UScent/kWh không đúng đối tượng tại Nghị quyết số 115/NQ-CP; từ năm 2020 tính đến ngày 30/6/2022, tổng số tiền mà EVN phải thanh toán nhiều hơn khoảng 1.481 tỷ đồng so với việc thanh toán theo đúng đối tượng tại Nghị quyết số 115/NQ-CP.

Đề xuất hướng xử lý trách nhiệm, TTCP đã có văn bản chuyển các vụ việc liên quan đến điện tới Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định pháp luật.

Với 14 dự án đang được hưởng giá FIT không đúng nêu trên, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công Thương chủ trì đề xuất giải pháp xử lý về kinh tế, khi để EVN "gánh" hơn hàng nghìn tỷ đồng tiền mua điện.

Qua thanh tra, TTCP cũng phát hiện các dự án điện mặt trời, điện gió đã được công nhận ngày vận hành thương mại (COD) và hưởng giá FIT khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu công trình xây dựng của chủ đầu tư. Điều này cũng khiến tài sản Nhà nước bị thất thoát.

Do đó, đơn vị này đề nghị Bộ Công Thương phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVN rà soát, xử lý.

"Trong quá trình rà soát, nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định", kết luận nêu.