70% lượng phát thải CO2 toàn cầu đến từ đô thị: Đâu là giải pháp để giảm phát thải?

Các đô thị hiện đại vừa là đầu tàu kinh tế, văn hóa, vừa là “điểm nóng” tiêu thụ tài nguyên và phát thải khí nhà kính. Hơn một nửa dân số thế giới đã sống ở đô thị và tỷ lệ này có thể tăng lên khoảng 68–70% vào năm 2050. Điều này đồng nghĩa với việc nhu cầu năng lượng, đi lại, nhà ở, thực phẩm, nước sạch và xử lý chất thải sẽ tiếp tục dồn về các trung tâm này với quy mô ngày càng lớn.

Tòa nhà thông minh không còn là khái niệm về một công trình hiện đại, mà là mô hình giúp con người sống, làm việc và phát triển trong không gian xanh, thông minh và bền vững.

Ở bình diện khí hậu, các đánh giá gần đây của IPCC và UN-Habitat cho thấy khu vực đô thị chịu trách nhiệm khoảng 67–72% lượng phát thải CO₂ và CH₄ tính theo tiêu dùng năng lượng cuối cùng; nhiều nguồn tổng hợp khác ước tính thành phố tiêu thụ hơn hai phần ba năng lượng toàn cầu và phát ra khoảng 70% CO₂ liên quan đến năng lượng.

Nguồn phát thải trong đô thị đến từ hai “khối” lớn: Một là nhà ở và công trình thương mại - nơi nhu cầu điều hòa không khí, chiếu sáng, sưởi ấm/làm mát và thiết bị điện khiến vận hành tòa nhà chiếm khoảng 30% tiêu thụ năng lượng cuối cùng và hơn một phần tư phát thải năng lượng-liên quan; Hai là giao thông đô thị - từ ô tô cá nhân, xe tải giao hàng đến dịch vụ gọi xe, vận tải hành khách công cộng còn dùng nhiên liệu hóa thạch.

Mặt khác, đầu tư hạ tầng chưa theo kịp và “đô thị hóa tràn lan” làm tăng khoảng cách tiếp cận dịch vụ, gây dồn ứ giao thông, tiêu thụ năng lượng kém hiệu quả, là nguồn phát thải carbon khổng lồ trong nhiều thập kỷ.

Trước bối cảnh đó, những tòa nhà thông minh, rộng ra là thành phố thông minh sẽ là giải pháp cho vấn đề tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và giảm phát thải ở đô thi. Tòa nhà thông minh không chỉ là khái niệm về một công trình hiện đại, mà là mô hình giúp con người sống, làm việc và phát triển trong không gian xanh, thông minh và bền vững.

Các chuyên gia và đại diện các doanh nghiệp hàng đầu chia sẻ về giải pháp cho tòa nhà thông minh và bền vững tại sự kiện Innovation Day của Schneider Electric ở Hà Nội.

Một số doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai các hoạt động giảm phát thải, tuy nhiên với tốc độ hiện tại, đến năm 2030, mức tăng vẫn cao hơn thời kỳ tiền công nghiệp tới 2,5 độ C, kéo theo các hiện tượng nắng nóng kéo dài và cháy rừng. Điều này đặt ra tính cấp thiết về các giải pháp nhằm tạo ra những tòa nhà của tương lai - xanh hơn, thông minh hơn và bền vững hơn.

Phát biểu tại Hội nghị Innovation Day do Schneider Electric mới tổ chức tại Hà Nội, Ông Nguyễn Mạnh Tùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Song Nam cũng thừa nhận: Thị trường tòa nhà thông minh ở Việt Nam đã bắt đầu ứng dụng các công nghệ tiên tiến, kể cả trí tuệ nhân tạo (AI). Nhà nước và truyền thông cũng góp phần nâng cao nhận thức của cả chủ đầu tư lẫn người dân, đây là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, vì đây vẫn là giai đoạn khá sớm nên còn nhiều khó khăn về chi phí; về những lo ngại của chủ đầu tư về tính hiệu quả, phù hợp của giải pháp công nghệ cho dự án; và về cơ chế hỗ trợ.

Ông Tùng cũng đưa ra hướng đi thiết thực nhằm tháo gỡ các “nút thắt” để thị trường tòa nhà thông minh phát triển tốt hơn, đó là hợp tác với các đối tác công nghệ như Schneider. Với giải pháp này, thay vì tự vận hành, chủ đầu tư có thể thuê dịch vụ vận hành chuyên nghiệp, vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo công trình hoạt động hiệu quả và bền vững.

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia chia sẻ về tòa nhà của tương lai.

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia cũng cho biết tập đoàn đang xây dựng tầm nhìn về những tòa nhà thông minh trong tương lai dựa trên 5 trụ cột gồm:

Thứ nhất là năng lượng tích hợp với tự động hóa tất cả các hệ thống điện, quản lý tòa nhà và vận hành vi lưới - microgrid được tích hợp giúp tối ưu hiệu suất và đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Thứ hai, kết nối từ thiết bị đến đám mây, mỗi cảm biến, mỗi căn phòng, mỗi hệ thống đều được liên kết thông minh cho phép giám sát và điều khiển từ bất cứ nơi đâu. Tạo ra sự linh hoạt và trải nghiệm tiện nghi cao cho người sử dụng.

Thứ ba, tích hợp cung cầu năng lượng. Tòa nhà không chỉ là nơi tiêu thụ mà còn là nơi sản xuất, lưu trữ, thậm chí bán lại năng lượng sạch. Đây là bước tiến quan trọng để các công trình trở thành một phần tích cực của hệ sinh thái năng lượng bền vững.

Thứ tư, quản lý tích hợp với nền tảng dữ liệu và công cụ phân tích mạnh mẽ. Chúng tôi mang đến khả năng dự báo, giám sát và ra quyết định dựa trên dữ liệu, giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả và nâng cao trải nghiệm của người dùng.

Và thứ năm, thiết kế và xây dựng thông minh ngay từ ban đầu. Từ giai đoạn ý tưởng, công nghệ số đã được ứng dụng để tối ưu thiết kế, rút ngắn thời gian triển khai, đồng thời đảm bảo công trình luôn sẵn sàng thích ứng và phát triển trong suốt vòng đời. Kết quả là các giải pháp của Schneider Electric có thể giúp giảm tới 40% lượng tiêu thụ năng lượng và cắt giảm tới 77% lượng khí phát thải nhà kính của tòa nhà.

"Chúng tôi sẵn sàng chuyển giao công nghệ, hợp tác chặt chẽ với các đối tác và khách hàng Việt Nam để xây dựng một hạ tầng số vững mạnh, sẵn sàng cho AI", ông Đồng Mai Lâm nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Schneider Electric cũng đưa ra nhiều giải pháp cụ thể nhằm giúp giảm đến 70–77% lượng phát thải carbon. Ví dụ, nếu chỉ áp dụng hệ thống giám sát thì mức giảm khoảng 5–13%. Tuy nhiên, biện pháp mang lại hiệu quả lớn nhất chính là tự động hóa trong tòa nhà, có thể giảm gần 40%, chẳng hạn thông qua EcoStruxure Building Operation hoặc giải pháp room control EcoCare.

Việc những doanh nghiệp quốc tế như Schneider Electric đã đưa ra giải pháp tăng hiệu suất, tối ưu chi phí cho tòa nhà thông minh là tín hiệu rất khả quan, một khi những mô hình này được áp dụng rộng rãi, thị trường tòa nhà thông minh ở Việt Nam chắc chắn sẽ phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, từ đó góp phần giảm thải carbon tại các đô thị lớn.

Trên thực tế, Schneider Electric đã thực hiện một số dự án tại Phần Lan và Mỹ ghi nhận mô hình net-zero energy tiết kiệm khoảng 1,5 triệu USD tiền điện/năm. Điều này cho thấy bốn động lực đang hội tụ: Khung pháp lý, hiệu quả tài chính, áp lực bền vững từ thị trường – xã hội, và nhu cầu nâng hiệu suất vận hành công trình.

Với Việt Nam, nơi ngành xây dựng đang chuyển mạnh sang tự động hóa và tòa nhà thông minh (tích hợp AI), chuỗi giải pháp trên là đòn bẩy trực tiếp để đưa phát thải đô thị vào quỹ đạo ròng phát thải bằng 0.