Khi thế giới tài chính bước vào kỷ nguyên của tiền số, nơi các đồng như Bitcoin trở thành biểu tượng cho sự đổi mới và tự do tài chính, nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffett vẫn giữ vững một niềm tin gần như cổ điển: giá trị thực không nằm trong những con số nhấp nháy trên sàn giao dịch, mà trong những tài sản hữu hình biết sinh lời.
Triết lý đầu tư
Trong Đại hội cổ đông Berkshire Hathaway năm 2022, Buffett đã khiến cả hội trường bật cười và cũng khiến giới tiền số nóng mặt khi ông nói: “Nếu bạn bán 1% quyền sở hữu đối với toàn bộ đất nông nghiệp ở Mỹ với giá 25 tỷ USD, tôi sẽ viết cho bạn một tấm séc vào ngay chiều nay. Nếu bạn đề nghị bán cho tôi 1% tổng số nhà chung cư trên cả nước và bạn muốn thêm 25 tỷ USD nữa, tôi sẽ viết cho bạn một tấm séc, rất đơn giản.
Bây giờ, nếu bạn nói với tôi rằng bạn sở hữu tất cả Bitcoin trên thế giới và bạn đề nghị với tôi với giá 25 USD, tôi sẽ không chấp nhận vì tôi chẳng biết làm gì với nó? Tôi sẽ phải bán lại cho bạn bằng cách này hay cách khác. Nó sẽ chẳng làm được gì cả trong khi các căn hộ sẽ tạo ra tiền thuê nhà và các trang trại sẽ sản xuất thực phẩm.”
Sự tương phản ấy phản ánh ranh giới giữa hai thế giới đầu tư: một bên là tài sản tạo ra giá trị thực, và bên kia là tài sản dựa vào niềm tin tập thể.
Lý do sâu xa đằng sau quyết định của Buffett nằm ở khái niệm "tài sản sản sinh" (productive asset). Triết lý đầu tư giá trị của ông yêu cầu tài sản phải có khả năng tự tạo ra giá trị hoặc dòng tiền theo thời gian.
Trong triết lý của Buffett, một khoản đầu tư chỉ có ý nghĩa khi nó tạo ra dòng tiền hoặc hàng hóa thật. Đất đai cho ra mùa vụ, căn hộ sinh ra tiền thuê, doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận. Đó là những giá trị hữu hình, có thể định lượng được và duy trì ngay cả khi thị trường tài chính hỗn loạn.
Ngược lại, đối với Buffett, Bitcoin không tạo ra bất cứ thứ gì. Nó là một tài sản phi sản sinh, mà giá trị của nó hoàn toàn phụ thuộc vào hy vọng có một "kẻ ngốc lớn hơn" sẵn lòng trả giá cao hơn để mua lại.
Quan điểm này không mới, nhưng nó cho thấy ông nhìn tài sản dưới góc độ năng suất chứ không phải giá cả. Với Buffett, việc sở hữu một đồng tiền ảo mà không tạo ra giá trị thật chẳng khác nào nắm giữ một “mã số” không sinh lợi.
Với tư cách là một nhà đầu tư bảo thủ, Buffett luôn ưu tiên sự ổn định và dễ hiểu. Ông gọi Bitcoin là một loại "ma thuật" mà con người gán ghép niềm tin vào. Nếu phép màu niềm tin biến mất, giá trị cũng tiêu tan.
Mặt khác, đất đai là tài sản có tính hữu hình và nguồn cung hữu hạn. Dù kinh tế thế giới suy thoái, người dân vẫn cần nhà ở và lương thực. Khi sở hữu đất, bạn sở hữu một phần tài sản vật chất không thể bị nhân bản hóa hay số hóa một cách dễ dàng. Chính sự đơn giản và tính ổn định này đã giúp đất đai trở thành hàng rào chống lạm phát hiệu quả trong dài hạn.
Việc Buffett sẵn sàng chi 25 tỷ USD cho 1% đất nông nghiệp Mỹ, nhưng lại từ chối toàn bộ Bitcoin với giá chỉ 25 USD là một phép ẩn dụ mạnh mẽ. Nó không phải là về khả năng chi trả, mà là về việc ông gán cho Bitcoin giá trị nội tại bằng 0.
Việc ông sử dụng con số 25 USD cho toàn bộ Bitcoin trên thế giới là một phép ẩn dụ đầy kịch tính, nhằm nhấn mạnh sự khác biệt giữa Tổng giá trị thị trường (Market Cap) và Giá trị Nội tại (Intrinsic Value).
Tại thời điểm ông nói, tổng giá trị thị trường của Bitcoin là hơn 700 tỷ USD. Bằng cách nói ông sẽ không mua với giá 25 USD (một số tiền tượng trưng), Buffett muốn truyền tải thông điệp: "Dù tôi có thể dễ dàng mua tất cả, tôi cũng không làm. Bởi vì đối với tôi, thứ này không có giá trị nội tại nào để biện minh cho việc sở hữu nó."
Khác biệt thế hệ
Sự đối lập giữa Buffett và thế giới tiền số cũng là sự va chạm giữa hai thế hệ tư duy. Với những người trẻ, Bitcoin là biểu tượng của tự do tài chính, của hệ thống phi tập trung, của niềm tin vào công nghệ thay vì ngân hàng trung ương.
Nhiều chuyên gia công nghệ và tài chính phản bác rằng Buffett đánh giá Bitcoin như một tài sản sản xuất, thay vì một hạ tầng tài chính. Bitcoin không phải “doanh nghiệp sinh lời” mà là mạng lưới phi tập trung lưu giữ và chuyển giá trị, thứ mà giá trị nằm ở niềm tin và bảo mật chứ không phải “dòng tiền vật lý”.
Tuy nhiên, Buffett và cộng sự Charlie Munger cho rằng “niềm tin” đó quá mong manh để được xem là nền tảng giá trị dài hạn, nhất là khi Bitcoin không được chính phủ bảo chứng. Với Warren Buffett, người xây dựng khối tài sản hàng trăm tỷ USD nhờ triết lý “hiểu rõ thứ mình mua”, niềm tin ấy quá mong manh.
Ông từng cảnh báo rằng Bitcoin không có giá trị nội tại, và rằng những người mua nó không mua vì nhu cầu sử dụng, mà vì hy vọng “người khác sẽ trả giá cao hơn”. Đó là điều mà ông luôn xem là nguy hiểm nhất trong đầu tư.
Điểm đáng chú ý trong ví dụ của Buffett nằm ở sự đơn giản: đất và căn hộ là tài sản có thể “làm việc” cho chủ sở hữu. Dù lạm phát tăng hay tiền tệ biến động, đất vẫn tạo ra sản phẩm, còn căn hộ vẫn có thể cho thuê.
Warren Buffett luôn đề cao sự hữu hình (tangibility). Khi ông mua đất, ông sở hữu một thứ vật chất có giới hạn và có mục đích sử dụng rõ ràng. Dù có khủng hoảng kinh tế, người ta vẫn cần phải ăn, và đất vẫn là nơi duy nhất sản xuất ra lương thực.
Trong khi đó, Bitcoin không trả cổ tức, không tạo ra hàng hóa, cũng không mang lại quyền lợi cụ thể nào ngoài kỳ vọng tăng giá.
Đối với Buffett, đó không phải là “đầu tư” mà chỉ là “trao đổi kỳ vọng”.
Quan điểm của Buffett, dù bị cho là “lạc hậu” với thế hệ nhà đầu tư mới, vẫn chứa bài học quan trọng như hiểu bản chất của tài sản trước khi đầu tư, không để giá cả che mờ giá trị, và đặc biệt là không đầu tư vào thứ mà bạn không thể giải thích cách nó tạo ra tiền.
Nhà đầu tư Warren Buffett không phủ nhận giá Bitcoin có thể tăng. Ông chỉ nhấn mạnh rằng giá không phải là thước đo giá trị. Bằng cách đặt Bitcoin bên cạnh đất nông nghiệp và nhà ở, Buffett đang nhắc thế giới tài chính rằng, trong mọi thời đại, nguyên lý cốt lõi vẫn không thay đổi: tài sản thật sự phải sản sinh ra thứ gì đó.
Câu nói “thà mua đất còn hơn mua Bitcoin” vì thế không chỉ là một lời mỉa mai, mà là một lời cảnh tỉnh. Trong thời đại mà mọi thứ đều có thể số hóa, Buffett vẫn giữ một chân lý đơn giản: tiền chỉ có giá trị khi nó gắn với năng suất thật chứ không phải niềm tin phù du của đám đông. Đầu tư là sở hữu một phần của hoạt động sản xuất, chứ không phải là mua một món đồ đầu cơ với hy vọng người khác sẽ trả giá cao hơn.
*Nguồn: Medium, Fortune, CNBC
.jpg "Nhóm chứng khoán đua nhau bùng nổ trước \"giờ G\" nâng hạng, những cổ phiếu nào dự báo hút dòng tiền lớn?"){kind=avatar}
