Vừa tuyên bố sẽ không từ bỏ năng lượng Nga chưa được bao lâu, quốc gia châu Á lại sắp phải ‘quay xe’, nguyên nhân đến từ đâu?

Các công ty tiện ích và năng lượng Nhật Bản đang chịu áp lực phải điều chỉnh chiến lược nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga, khi lập trường quốc tế đối với Moscow ngày càng cứng rắn.

Hiện tám công ty điện và khí đốt Nhật Bản, trong đó có JERA và Tokyo Gas, đang mua LNG từ dự án Sakhalin-2 của Nga. Dự án này do Gazprom nắm 77,5% cổ phần, Mitsui 12,5% và Mitsubishi 10%. Nguồn LNG từ Sakhalin-2 chiếm khoảng 9% tổng lượng nhập khẩu của Nhật Bản trong năm tài khóa 2024.

Liên minh châu Âu vừa thông qua kế hoạch ngừng nhập khẩu LNG của Nga từ tháng 11/2027. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi châu Âu và Nhật Bản dừng nhập năng lượng từ Nga. Bộ Tài chính Mỹ đã gia hạn miễn trừ cho Nhật Bản đến ngày 19/12, nhưng sức ép vẫn lớn. Khi gặp Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi, ông Trump yêu cầu Tokyo chấm dứt nhập LNG Nga, trong khi bà Takaichi nhấn mạnh việc này sẽ gây khó khăn cho an ninh năng lượng.

Một số hợp đồng dài hạn với Sakhalin-2 sắp hết hạn, trong đó sớm nhất là hợp đồng 500.000 tấn/năm của JERA vào cuối năm 2026. Quyết định của JERA có thể ảnh hưởng tới 7 nhà nhập khẩu khác. “Thủ tướng nhấn mạnh nhu cầu duy trì nguồn LNG từ Nga, nhưng môi trường mua sắm đang ngày càng khó khăn”, một quản lý cấp cao của doanh nghiệp Nhật cho biết.

LNG từ Sakhalin-2 có lợi thế về giá và vị trí. Theo JOGMEC, giá LNG Nga rẻ hơn nguồn thay thế từ Úc và Indonesia. Việc vận chuyển từ Viễn Đông Nga tới Nhật Bản chỉ mất 2–3 ngày, so với một tuần từ Úc và 40 ngày từ bờ Vịnh Mỹ. Điều này giúp các công ty như Kyushu Electric Power và Hiroshima Gas dễ thích ứng với nhu cầu, đồng thời hạn chế biến động chi phí. Tuy nhiên, nếu phải thay nguồn LNG khác, chi phí tăng có thể chuyển sang người tiêu dùng, ảnh hưởng trực tiếp tới hộ gia đình và doanh nghiệp.

Kể từ khi Nga xảy ra xung đột với Ukraine, các nhà nhập khẩu Nhật đã nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung. Hiroshima Gas – mua 350.000 tấn LNG/năm, trong đó 200.000 tấn từ Sakhalin-2 – hiện đã ký hợp đồng với 10 công ty để cung cấp LNG trong trường hợp khẩn cấp, tăng mạnh so với mức 3 công ty trước năm 2022. Chủ tịch Tomohiko Nakagawa nhấn mạnh rằng các rủi ro địa chính trị phải được cân nhắc khi gia hạn hợp đồng LNG.

Nhật Bản phụ thuộc phần lớn vào nguồn LNG từ Úc và Đông Nam Á, nhưng các mỏ khí đốt ở những khu vực này đang dần cạn kiệt, khiến khả năng thay thế nguồn cung từ Nga trở nên hạn chế. Trong khi đó, nhu cầu LNG toàn cầu được dự báo tăng 80% đến năm 2040, với nguy cơ thiếu hụt từ năm 2037 do nhu cầu tăng mạnh ở các nền kinh tế mới nổi và lĩnh vực kỹ thuật số ở các nước phát triển.

Trong bối cảnh đó, quyết định của Nhật Bản về việc tiếp tục nhập LNG từ Nga hay tìm nguồn thay thế sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới an ninh năng lượng quốc gia và chi phí điện – khí đốt tại nhiều khu vực, đồng thời đặt ra thách thức lớn trong việc cân bằng lợi ích kinh tế và rủi ro địa chính trị.

Theo Nikkei