Tượng đài bất động sản 50 tỷ USD vỡ nợ vì không trả nổi 83,5 triệu USD, bị hủy niêm yết, tài sản thu hồi chưa đến 1%

Một bi kịch kinh tế đang đi đến hồi kết. China Evergrande Group, từng là gã khổng lồ bất động sản với giá trị thị trường lên đến hàng chục tỷ USD, giờ đây chính thức bị hủy niêm yết khỏi Sở giao dịch chứng khoán Hồng Kông.

Mặc dù sở hữu tài sản khổng lồ, nguyên nhân trực tiếp đẩy tập đoàn này vào vực thẳm lại là việc không thể thanh toán kịp thời khoản lãi trái phiếu quốc tế chỉ 83,5 triệu USD. Một con số quá nhỏ bé so với quy mô của một "đế chế" nhưng lại là giọt nước tràn ly, phơi bày những lỗ hổng chết người trong mô hình kinh doanh và quản lý của Evergrande.

Lời cảnh tỉnh từ một con số nhỏ bé

Vào thời kỳ hoàng kim, China Evergrande là một biểu tượng của sức mạnh ngành địa ốc Trung Quốc. Giá trị vốn hóa thị trường có lúc vượt 50 tỷ USD, tổng tài sản báo cáo hơn 350 tỷ USD, 1.300 dự án phủ khắp hơn 280 thành phố.

Nhà sáng lập của Evergrande, ông Hứa Gia Ấn khi đó từng sở hữu khối tài sản cá nhân lên đến 42,5 tỷ USD.

Thế nhưng chỉ trong vài năm, "gã khổng lồ" này đã gục ngã trước một con số tưởng như nhỏ bé: 83,5 triệu USD – khoản lãi trái phiếu quốc tế đến hạn vào tháng 9/2021 mà họ không thể thanh toán.

Dù có thời gian ân hạn 30 ngày, Evergrande vẫn không thể xoay sở, dẫn đến việc vỡ nợ các khoản trái phiếu quốc tế sau đó. Điều này cho thấy, vấn đề của Evergrande không chỉ đơn thuần là thiếu tiền mặt tạm thời, mà là một căn bệnh trầm kha về cấu trúc tài chính và khả năng quản lý rủi ro.

Evergrande bùng nổ nhờ chiến lược vay nợ khổng lồ để mở rộng, tận dụng cơn sốt bất động sản kéo dài nhiều thập kỷ ở Trung Quốc. Khi Bắc Kinh siết tín dụng với chính sách "ba lằn ranh đỏ" năm 2020, hệ thống vốn vay của Evergrande bắt đầu nghẽn mạch. Chỉ một cú trượt 83,5 triệu USD đã kích hoạt làn sóng hoảng loạn, đẩy tập đoàn vào vòng xoáy vỡ nợ hàng trăm tỷ USD.

Sau hơn 18 tháng bị đình chỉ giao dịch, Sở Giao dịch Chứng khoán Hong Kong thông báo hủy niêm yết cổ phiếu Evergrande vào ngày 25/8/2025. Đây là sự sụp đổ mang tính biểu tượng, không chỉ của một doanh nghiệp, mà còn của cả mô hình tăng trưởng dựa trên đòn bẩy nợ của ngành địa ốc Trung Quốc.

Quá trình thanh lý do Alvarez & Marsal thực hiện phơi bày một thực tế tàn nhẫn hơn khi họ chỉ thu hồi được vỏn vẹn 255 triệu USD tài sản. Phần lớn giá trị này đến từ việc bán các tài sản "phi cốt lõi" như xe, thẻ thành viên câu lạc bộ, suất học, tranh nghệ thuật bao gồm cả một bức tranh của danh họa Claude Monet. Con số này chưa đạt tới 1% tổng tài sản được công bố của Evergrande vào năm 2022.

Đây là một tỷ lệ đáng báo động, phản ánh sự phức tạp và khó khăn tột độ trong việc giải quyết một tập đoàn có quy mô và cấu trúc sở hữu chằng chịt như Evergrande.

Hơn 90% tài sản của tập đoàn nằm ở Trung Quốc đại lục, nơi chịu sự chi phối của một hệ thống pháp luật riêng biệt, khiến các nhà thanh lý tại Hồng Kông gặp vô vàn trở ngại. Việc thu hồi tài sản bị cản trở bởi hàng nghìn dự án dang dở và mạng lưới công ty con phức tạp.

Các báo cáo gần đây cho thấy, tổng số yêu cầu đòi nợ đã lên tới 45 tỷ USD và con số này vẫn chưa dừng lại. Khả năng các chủ nợ và nhà đầu tư thu hồi được một phần đáng kể là vô cùng mong manh.

Tập đoàn Evergrande nợ đến 2,4 nghìn tỷ Nhân dân tệ và bị cáo buộc thổi phồng doanh thu 80 tỷ Nhân dân tệ giai đoạn 2019–2020. Ngoài ra, Chủ tịch Hui Ka Yan (Hứa Gia Ấn) bị bắt tháng 9/2023, công ty và lãnh đạo bị phạt hàng trăm triệu USD vì gian lận báo cáo tài chính. PwC cũng bị cấm 6 tháng và phạt hơn 56 triệu USD vì liên quan kiểm toán Evergrande.

Vụ việc được giới đầu tư theo dõi sát vì liên quan đến hàng chục doanh nghiệp địa ốc Trung Quốc khác đang tái cấu trúc, trong bối cảnh tỷ lệ thu hồi trái phiếu quốc tế chỉ dưới 1%. Mới đây, tòa án Hong Kong cũng ra lệnh thanh lý China South City – nhà phát triển bất động sản lớn nhất sau Evergrande bị buộc giải thể.

Bài học đắt giá

Sự sụp đổ của Evergrande không chỉ là câu chuyện của riêng một tập đoàn, mà là hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn bộ thị trường bất động sản Trung Quốc và cả thế giới. Nó cho thấy những rủi ro tiềm ẩn khi các doanh nghiệp lạm dụng đòn bẩy tài chính quá mức, đầu tư dàn trải vào nhiều lĩnh vực không cốt lõi, và thiếu sự minh bạch trong quản lý tài chính.

Ngành địa ốc Trung Quốc, từng là động cơ tăng trưởng lớn nhất thế giới, nay chật vật trong vòng suy thoái kéo dài.

Chính sách "ba lằn ranh đỏ" của chính phủ Trung Quốc, nhằm kiềm chế bong bóng nợ trong ngành bất động sản, đã vô tình trở thành yếu tố đẩy Evergrande và nhiều tập đoàn khác vào tình thế tiến thoái lưỡng nan. Giờ đây, hàng chục tập đoàn bất động sản Trung Quốc khác đang đối mặt với nguy cơ tương tự, với các vụ kiện thanh lý liên tục nổ ra tại Hồng Kông, bao gồm cả "người khổng lồ" Country Garden.

Cuộc khủng hoảng Evergrande là một minh chứng rõ ràng về việc một "đế chế" có thể sụp đổ nhanh chóng như thế nào khi những vấn đề nội tại bị phơi bày. Nó là lời nhắc nhở đắt giá rằng, ngay cả những con số nhỏ nhất cũng có thể gây ra hiệu ứng domino khổng lồ, đặc biệt khi sự mất cân đối tài chính đã trở nên quá lớn.

*Nguồn: CNN, FT, Fortune, BI