Trung Quốc phải mời thầu đường sắt cao tốc 115km, Nhật, Đức tham gia bỗng cùng tăng giá gấp đôi rồi hạ giá gấp vì một động thái

Trước khi làm chủ công nghệ đường sắt cao tốc, được nhiều nước công nhận thì Trung Quốc từng phải nhờ công nghệ nước ngoài để xây tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên.

Vào tháng 6/2004, Bộ Đường sắt Trung Quốc đã tổ chức đấu thầu công khai tuyến đường sắt cao tốc với tốc độ hơn 200 km/h đầu tiên. Dự án gồm 140 đoàn tàu cao tốc, nối Bắc Kinh với Thiên Tân. Tuyến đường sắt đầu tiên của Trung Quốc có chi phí khoảng 14,3 tỷ NDT (1,73 tỷ USD).

Thời điểm đó, trên thế giới chỉ có 4 công ty có thể đảm nhận nhiệm vụ này: Siemens của Đức, Kawasaki Heavy Industries của Nhật Bản, Bombardier của Canada và Alstom của Pháp. Lúc này, Đức, Nhật Bản, Canada và Pháp được coi là 4 gã khổng lồ về đường sắt cao tốc của thế giới.

Tuy nhiên, quá trình Trung Quốc mời thầu đường sắt cao tốc đầu tiên này đã trải qua nhiều giai đoạn quan trọng. Theo China Daily, đầu tiên, Trung Quốc đã tìm đến Nhật Bản để mời tham gia, sau đó đến Đức. Tuy nhiên, bảng giá mà Nhật và Đức đưa ra cao hơn ngân sách dự kiến của Trung Quốc khoảng 50%, theo thông tin từ Sina Finance.

Sau đó, Trung Quốc đã sử dụng chiến lược "giữ nhiều sự lựa chọn". Cụ thể, Trung Quốc làm việc với Kawasaki Heavy Industries (Nhật Bản) nhưng cũng tiếp cận Alstom (Pháp), trong khi ban đầu dự kiến hợp tác với Siemens (Đức) nhưng sau đó chuyển sang Alstom (Pháp) do Siemens không nhượng bộ về giá cả, song song với đó là làm việc với Bombardier (Canada).

Chính việc không chọn một quốc gia nhất định mà Trung Quốc thành công khiến nhà thầu Đức và Nhật đồng ý hạ giá và tham gia vào một phần của dự án đường sắt cao tốc đầu tiên Bắc Kinh - Thiên Tân. Thực tế, nếu chọn một hệ thống, nước này sẽ trao quyền kiểm soát toàn bộ hệ thống đường sắt cho một quốc gia nước ngoài.

Đáng chú ý, trong quá trình đấu thầu, Trung Quốc còn yêu cầu các nhà thầu phải phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp Trung Quốc và chuyển giao công nghệ. Sau nhiều năm xây dựng, năm 2008, tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên của Trung Quốc bắt đầu hoạt động, kết nối Bắc Kinh và Thiên Tân, rút ngắn thời gian di chuyển từ 70 phút xuống còn 30 phút.

Theo tờ Railway Technology, tuyến đường sắt Bắc Kinh - Thiên Tân dài 115km, sử dụng đoàn tàu cao tốc CRH 3 của Siemens, dựa trên công nghệ được sử dụng lần đầu tiên trong ICE 3s của Đường sắt Đức.

Do tính chất bằng phẳng của vùng đất xung quanh tuyến đường sắt cao tốc, một số đoạn qua cầu cạn thi công trên các đoạn bê tông đúc sẵn để tăng tốc độ và thậm chí đường ray cũng dựa trên bê tông trong một thỏa thuận chuyển giao công nghệ với công ty kỹ thuật của Đức. Không chỉ vậy, tuyến đường sắt Bắc Kinh – Thiên Tân còn sử dụng mô hình quản lý dự án của Pháp.

Điểm nổi bật trong cách xây dựng đường sắt cao tốc của Trung Quốc đó là nước này yêu cầu các công ty nước ngoài phải ký hợp đồng chuyển giao công nghệ với 2 hãng sản xuất tàu lớn của nước này – China Southern Railway Corp (CSR) và China Northern Railway Corp (CNR).

Từ đó, Trung Quốc đã dần phát triển công nghệ đường sắt cao tốc của riêng mình. Không dừng lại ở đột phá về tốc độ, độ bền và kỹ thuật xây dựng, Trung Quốc còn tiên phong ra mắt những công nghệ mới như vận hành tàu tự động, hay công nghệ điều khiển tín hiệu hiện đại.

Thậm chí, khoang chứa đồ trong toa khách trên chuyến tàu tự hành này còn được mở rộng để đủ chỗ cất dụng cụ thể thao mùa đông, tại ghế ngồi có bảng điều khiển màn hình cảm ứng 5G, hệ thống ánh sáng thông minh, hàng nghìn cảm biến an toàn và ghế có thể tháo rời dành cho những hành khách ngồi xe lăn. Công nghệ nhận dạng khuôn mặt và robot được sử dụng tại các nhà ga để điều hướng hành khách, hỗ trợ về hành lý và làm thủ tục.

Hiện nay, Trung Quốc hiện đang sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý và bảo trì mạng lưới đường sắt cao tốc của mình. Hệ thống AI này đặt tại Bắc Kinh, xử lý lượng lớn dữ liệu thời gian thực từ khắp cả nước. Hệ thống có thể thông báo cho các nhóm bảo trì về các vấn đề tiềm ẩn trong vòng 40 phút với độ chính xác 95%, cho phép khắc phục nhanh chóng. Điều này đã giúp giảm 80% các lỗi đường ray nhỏ và không có vấn đề lớn nào về đường ray trong năm qua. 

Cùng với đó, hệ thống dự đoán các vấn đề trước khi chúng phát sinh, cho phép bảo trì kịp thời và chính xác, giúp tăng cường tính an toàn và hiệu quả của hệ thống đường sắt. Hệ thống AI cũng giúp giảm thiểu tác động của gió mạnh lên đường ray và cầu, đảm bảo hoạt động của tàu hỏa diễn ra suôn sẻ và an toàn.