UBTech Robotics – một trong những nhà sản xuất robot hình người hàng đầu Trung Quốc – vừa ký hợp đồng quy mô lớn nhằm triển khai hệ thống robot tại các trạm kiểm soát biên giới, một động thái được báo chí quốc tế đánh giá là bước tiến quan trọng trong việc thương mại hóa robot hình người tại nước này. Theo Reuters, UBTech sẽ đưa mẫu robot hình người thế hệ mới đến các cửa khẩu để hỗ trợ kiểm tra quy trình xuất nhập cảnh, xử lý giấy tờ và thực hiện các nhiệm vụ vận hành cơ bản trước đây do nhân viên con người đảm nhiệm.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đặt mục tiêu trở thành trung tâm robot lớn nhất thế giới. Chính phủ trước đó đã công bố nhiều chương trình lớn nhằm tăng tốc ứng dụng robot hình người trong các ngành công nghiệp chủ lực; xem robot là một giải pháp chiến lược để đối phó tình trạng dân số giảm, chi phí lao động tăng và sự thiếu hụt nhân lực trong các lĩnh vực sản xuất, logistics, chăm sóc người cao tuổi và quản lý hạ tầng.
UBTech hiện là một trong những công ty robot hiếm hoi đã có sản phẩm hình người thương mại hóa ở quy mô lớn. Báo cáo cho thấy hãng này đang tăng tốc mở rộng sản xuất sau khi khánh thành dây chuyền mới, với mục tiêu đạt mức sản lượng hàng nghìn đơn vị mỗi năm. Việc đưa robot vào hệ thống biên phòng không chỉ giúp UBTech chứng minh khả năng ứng dụng thực tế mà còn thể hiện nỗ lực của Trung Quốc trong việc “bình thường hóa” sự hiện diện của robot trong các hoạt động công vụ.
Tham vọng của Trung Quốc với robot hình người đã được thể hiện rõ trong các kế hoạch quốc gia. Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ đưa robot vào nhiều lĩnh vực thiết yếu, và đến năm 2027, robot hình người được kỳ vọng sẽ đạt “đột phá mang tính đột ngột”, theo đánh giá của Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc (MIIT). Nhiều nguồn tin quốc tế cho biết Bắc Kinh xem robot hình người là “máy móc phổ dụng” (general-purpose machine) tương đương vai trò máy tính cá nhân những năm 1980 – một công nghệ có thể thay đổi cấu trúc lao động và sản xuất.
Sự ủng hộ mạnh mẽ của nhà nước đã thúc đẩy một hệ sinh thái robot nội địa phát triển nhanh chóng. Ngoài UBTech, các tên tuổi lớn khác như Fourier Intelligence, Agibot và ưu tiên mới nổi từ các tập đoàn công nghệ như Xiaomi cũng đang chạy đua để đưa robot hình người ra thị trường. Reuters cho biết UBTech đã trình diễn robot có khả năng đi lại ổn định, cầm nắm dụng cụ, thực hiện lắp ráp nhẹ và kiểm tra vận hành trong môi trường công nghiệp – những kỹ năng cần thiết để robot có thể thay thế lao động phổ thông.
Việc Trung Quốc thúc đẩy robot hình người diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày một tăng. Mỹ có Figure AI – được Amazon hậu thuẫn; Tesla theo đuổi robot Optimus; Nhật Bản duy trì ưu thế với các robot công nghiệp từ Yamaha, Fanuc và Toyota. Tuy nhiên, Trung Quốc đang chiếm ưu thế về quy mô thị trường và tốc độ phổ cập, đặc biệt khi nhiều tỉnh thành đã bắt đầu thử nghiệm robot trong quản lý công cộng, giáo dục và hỗ trợ y tế.
UBTech, với hợp đồng triển khai robot tại biên giới, đang trở thành biểu tượng của làn sóng này. Các hãng tin quốc tế nhận định nếu mô hình vận hành tại cửa khẩu thành công, Trung Quốc sẽ tiếp tục mở rộng robot hình người sang các lĩnh vực có quy mô lớn hơn như sản xuất linh kiện điện tử, giao nhận hàng hóa và chăm sóc người cao tuổi – lĩnh vực được dự báo thiếu hàng triệu nhân lực trong thập kỷ tới.
Từ Bắc Kinh đến Thâm Quyến, chính phủ Trung Quốc đang biến ngành robot thành trụ cột chiến lược, coi đây là “công nghệ mang tính cách mạng ngang hàng với AI và xe điện”. Le Monde dẫn dự báo cho biết quy mô thị trường robot Trung Quốc có thể đạt 5.000 tỷ USD vào năm 2050, và riêng năm 2024 nước này đã chiếm tới 2/3 số bằng sáng chế robot toàn cầu. Trong các sự kiện như “Robot Olympics” tổ chức tại Bắc Kinh, hàng trăm robot hình người thi đấu các nội dung như chạy, đá bóng, múa hip-hop, trình diễn kỹ năng AI – một minh chứng cho sức mạnh sản xuất và năng lực tích hợp công nghệ của Trung Quốc.
Trong khi đó, tại Mỹ, các công ty như Tesla với Optimus hay Figure AI với Figure 02 vẫn đang chiếm sóng truyền thông khi phô diễn robot có thể mang hộp, gấp quần áo hay trò chuyện bằng AI. Nhưng giới chuyên gia cho rằng “lợi thế thực sự không nằm ở trình diễn, mà ở khả năng sản xuất hàng loạt và tích hợp sâu AI vào hành vi”. Đây lại chính là điểm mạnh của các công ty Trung Quốc.
Dù vậy, con đường đến “kỷ nguyên người máy” vẫn còn đầy thử thách. Robot hình người hiện nay vẫn đắt đỏ, phức tạp và thiếu ổn định trong môi trường thực. Một cánh tay robot có thể gấp áo nhưng lại không biết xử lý khi áo rơi xuống đất; một robot có thể bước đi trên sàn bê tông nhưng dễ mất thăng bằng nếu mặt đường trơn. Vấn đề năng lượng cũng là rào cản lớn: để duy trì hoạt động trong nhiều giờ, robot cần pin dung lượng cao, nhẹ, an toàn – điều mà ngay cả các hãng xe điện hàng đầu cũng chưa giải quyết triệt để.
Thế giới đang tiến rất gần đến ranh giới giữa trí tuệ và cơ thể, giữa AI thuần túy và robot mang hình dáng con người. Cuộc đua này, dù âm thầm, có thể sẽ là “trận chiến công nghệ lớn nhất sau AI tổng hợp”, vì ai kiểm soát được robot hình người – người đó nắm chìa khóa cho tương lai lao động, sản xuất và cả an ninh toàn cầu.
Theo: Forbes, Reuters
.jpg "Vận hành cửa hàng nhỏ giữa thời bán đa kênh: Bài toán quản lý thu - chi được giải mã trong tập 1 “Tiểu thương thông thái”")
