Tiến sĩ Lê Thái Hà: Việt Nam đối mặt với thực tế thiếu hụt nhân sự chất lượng cao và tình trạng "chảy máu chất xám" trong lĩnh vực bán dẫn

Quyết định số 130 về Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao tầm nhìn đến năm 2030 được Chính phủ ban hành năm 2021 đã tạo điều kiện thuận lợi cho ngành giáo dục phát triển lĩnh vực đào tạo công nghệ bán dẫn. 

Thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu, nhiều cơ sở đào tạo đang từng bước phát triển đội ngũ kỹ sư chất lượng cao, cung cấp nguồn nhân lực cho nhiều doanh nghiệp trong nước.

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi cùng Tiến sĩ Lê Thái Hà - Giám đốc Trung tâm Đào tạo thiết kế vi mạch Bán dẫn Phenikaa xoay quanh vấn đề này.

Việt Nam đang đứng đâu trên bản đồ đào tạo nhân lực công nghệ bán dẫn quốc tế?

PV: Thời gian qua Chính phủ đã ban hành Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao tầm nhìn đến năm 2030, trong đó tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển ngành công nghệ bán dẫn. Trong bối cảnh này ông có đánh giá như thế nào về mức độ cạnh tranh của nguồn nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn tại Việt Nam so với các quốc gia khác trong khu vực ASEAN?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Với sự hỗ trợ tích cực và định hướng cụ thể từ Đảng và Chính phủ trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, đặc biệt là qua Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao đến 2030, Việt Nam đang sở hữu nhiều lợi thế về nguồn nhân lực trẻ dồi dào, có nền tảng tiếp thu nhanh chóng các kỹ năng mới, đặc biệt là trong các ngành STEM. 

So với các quốc gia khác trong ASEAN, chi phí lao động tại Việt Nam còn tương đối thấp, điều này giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí khi tuyển dụng nhân sự.

Tuy nhiên chúng ta đang phải đối mặt với một thực tế thiếu hụt nhân sự chất lượng cao và tình trạng "chảy máu chất xám" trong lĩnh vực bán dẫn. 

Trong khi đó các quốc gia trong khu vực như Malaysia, Singapore cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào ngành bán dẫn, đây là những quốc gia có nền công nghiệp bán dẫn phát triển hơn, với cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao đã được thiết lập từ lâu. 

Do đó, việc cải thiện chất lượng nhân lực, giữ chân nhân tài để tăng cường lợi thế cạnh tranh sẽ tiếp tục là bài toán được đặt ra cho Việt Nam. 

Đối với một đơn vị giáo dục như Phenikaa nói riêng và ngành giáo dục nói chung, việc gia tăng hợp tác giữa các trường đại học, các doanh nghiệp và Chính phủ sẽ được xem là chìa khóa quan trọng để thúc đẩy quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành bán dẫn trong thời gian tới.

Việc gia tăng hợp tác giữa các trường đại học, các doanh nghiệp và Chính phủ sẽ được xem là chìa khóa quan trọng để thúc đẩy quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành bán dẫn trong thời gian tới.

TS Lê Thái Hà

PV: Theo ông, xu hướng phát triển công nghệ bán dẫn trên thế giới đang có tác động như thế nào đến quá trình đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao tại Việt Nam?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Xu hướng phát triển công nghệ bán dẫn trên thế giới đang có tác động đáng kể đến quá trình đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao tại Việt Nam. 

Sự phát triển của công nghệ bán dẫn tiên tiến như graphene, carbon nanotube và silicon carbide đòi hỏi nhân lực có chuyên môn sâu về vật liệu và thiết kế vi mạch. Hoặc như việc đưa ứng dụng AI tích hợp vào quá trình đào tạo để tự động hóa thiết kế và tối ưu hóa mạch tích hợp là cách giúp các đơn vị đào tạo tiết kiệm thời gian và chi phí. 

Không nằm ngoài xu hướng đó, hiện nay Trung tâm Đào tạo thiết kế vi mạch Bán dẫn Phenikaa (PSTC) đã tích cực triển khai việc cập nhật bài giảng và nội dung thực hành, sát với yêu cầu thực tế từ doanh nghiệp để học viên đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thị trường.

Mục tiêu đào tạo 8.000 kỹ sư vi mạch có tính khả thi cao

PV: Điều này có ảnh hưởng ra sao đến chiến lược phát triển PSTC trong vòng 5 năm tới?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Chiến lược PSTC trong thời gian tới sẽ là cân bằng giữa cập nhật công nghệ mới và củng cố kiến thức nền tảng. PSTC chú trọng vừa củng cố kiến thức cơ bản vừa cập nhật nhanh chóng công nghệ tiên tiến, giúp học viên đáp ứng tốt yêu cầu doanh nghiệp và tự tin tiến xa trong sự nghiệp.

Chúng tôi đặt mục tiêu đào tạo hơn 8.000 kỹ sư thiết kế vi mạch có chứng chỉ quốc tế đến năm 2030. 

Điều này đòi hỏi một chiến lược đào tạo toàn diện và hiệu quả. Hiện tại Trung tâm sở hữu các hệ thống ảo hóa tiên tiến như HAPS, ZeBu 4, ZeBu 5… giúp sinh viên thực hành và phát triển kỹ năng thiết kế chip phức tạp. 

Bên cạnh đó, chúng tôi hợp tác với các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Synopsys để cấp chứng nhận và đảm bảo chất lượng đào tạo; tham gia các hội thảo quốc tế và ký kết hợp tác với các doanh nghiệp bán dẫn hàng đầu để tăng cường hợp tác và chuyển giao công nghệ. Do đó, sinh viên sẽ có cơ hội được tuyển dụng bởi các công ty vi mạch hàng đầu sau khi hoàn thành khóa đào tạo.

PV: Chương trình đào tạo cụ thể nào đang được Trung tâm triển khai để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực bán dẫn? Theo ông một kỹ sư công nghệ cao sau khi tốt nghiệp chương trình học cần phải trang bị đầy đủ những kỹ năng và kiến thức nào để nhanh chóng đáp ứng được yêu cầu thực tế công việc?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: PSTC cung cấp chương trình đào tạo toàn diện về thiết kế vi mạch ở các lĩnh vực Analog, Mixed Signal và Digital với cơ sở vật chất hàng đầu khu vực, bao gồm phần cứng hiện đại như Zebu5, hệ thống phần mềm và server mạnh mẽ. 

Chương trình đào tạo tại PSTC thiết kế từ mức tổng quan đến chuyên sâu, chia sẻ kinh nghiệm thiết kế thực tế, cập nhật công nghệ mới và kết hợp các bài thực hành chuyên sâu để kỹ sư tốt nghiệp sẵn sàng hòa nhập môi trường làm việc chuyên nghiệp.

Để đáp ứng yêu cầu thực tế công việc, một kỹ sư công nghệ bán dẫn cần có sự kết hợp giữa kiến thức chuyên sâu về thiết kế vi mạch, kỹ năng lập trình, thành thạo công cụ EDA, và các kỹ năng mềm cần thiết cho môi trường làm việc hiện đại.

PV: Hiện nay Trung tâm có chương trình hợp tác hoặc trao đổi sinh viên với các trường đại học hoặc viện nghiên cứu nước ngoài không? Nếu có, xin ông cho biết chi tiết.

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Hiện nay PSTC đang tích cực triển khai các chương trình hợp tác và trao đổi với các trường đại học, viện nghiên cứu quốc tế nhằm nâng cao kỹ năng và kinh nghiệm quốc tế cho sinh viên và giảng viên. 

Đơn cử như trong khóa Train the Trainers của trung tâm vừa qua, 16 học viên xuất sắc nhất của khóa học đã có 1 tuần học tập và trải nghiệm tại SiCADA – Đài Loan, tạo điều kiện cho các học viên mở rộng tầm nhìn, phát triển kỹ năng chuyên môn đồng thời tiếp cận kiến thức mới và công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực thiết kế vi mạch.

Tương lai của ngành đào tạo công nghệ bán dẫn 

PV: Trung tâm có kế hoạch mở rộng quy mô đào tạo hoặc phát triển thêm các chuyên ngành liên quan đến công nghiệp bán dẫn trong tương lai không?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Đại học Phenikaa hướng tới việc nâng cao năng lực công nghệ và vị thế của Việt Nam trong ngành bán dẫn toàn cầu thông qua việc đào tạo nhân tài và phát triển các giải pháp công nghệ tiên tiến. 

Vào thời điểm cuối năm 2024 Phenikaa đã ký kết biên bản ghi nhớ với Infineon Technologies để nâng cao năng lực thiết kế vi mạch, thúc đẩy tiến bộ công nghệ và củng cố hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam. 

Sự hợp tác này bao gồm việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng phòng thí nghiệm, cung cấp công cụ kỹ thuật và tài nguyên giảng dạy. Thông qua hợp tác với Infineon, sinh viên sẽ có cơ hội tham gia các dự án nghiên cứu ứng dụng và thực tập tại các tập đoàn hàng đầu, giúp họ có trải nghiệm thực tế về công nghệ tiên tiến.

Hiện tại, PSTC đang mở rộng thêm các chuyên ngành mới như ứng dụng bán dẫn trong IoT, AI, xe điện. 

Đặc biệt, PSTC đang hợp tác chặt chẽ với SiCADA, đã cử các học viên sang đào tạo tại nước ngoài (SiCADA - Đài Loan TQ), những học viên xuất sắc này hiện đang tham gia thiết kế các con chip phức tạp và trở thành nguồn giảng viên quan trọng để trung tâm mở rộng quy mô đào tạo trong tương lai. 

Chiến lược phát triển của Đại học Phenikaa là tập trung vào việc xây dựng một hệ sinh thái giáo dục và nghiên cứu mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn, IoT, AI, và xe điện, thông qua hợp tác quốc tế và đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại. Bởi vậy, với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Tập đoàn và Đại học Phenikaa, chúng tôi sẽ tự tin phát triển và mở rộng bền vững trong thời gian tới.

Ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi sự tích lũy kiến thức và kinh nghiệm sâu rộng, nên độ tuổi của các kỹ sư bán dẫn thường cao hơn so với các ngành khác. Điều này giúp các bạn yên tâm hơn về nguy cơ bị AI thay thế.

TS Lê Thái Hà

PV: Việc duy trì, gia tăng kết nối của Trung tâm với các doanh nghiệp trong ngành công nghệ bán dẫn là điều cần thiết. Mối quan hệ này đang được Trung tâm triển khai như thế nào?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: PSTC luôn duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp nhằm đảm bảo nội dung đào tạo sát thực tế, giúp sinh viên sẵn sàng đáp ứng ngay nhu cầu công việc của doanh nghiệp sau khi tốt nghiệp. 

Các học viên tốt nghiệp từ PSTC sẽ được các doanh nghiệp trực tiếp phỏng vấn và có cơ hội được hoàn trả học phí nếu được tuyển dụng. Hiện tại, PSTC đã ký kết các bản ghi nhớ (MOU) với một số doanh nghiệp bán dẫn hoạt động tại Việt Nam như Synopsys, Qovor, Infineon, Abov để tăng cường cơ hội việc làm cho học viên.

PV: Lời khuyên ông muốn gửi tới bạn trẻ đang quan tâm và muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn là gì?

Tiến sĩ Lê Thái Hà: Ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi sự tích lũy kiến thức và kinh nghiệm sâu rộng, nên độ tuổi của các kỹ sư bán dẫn thường cao hơn so với các ngành khác. Điều này giúp các bạn yên tâm hơn về nguy cơ bị AI thay thế. 

Tuy nhiên, vì hàm lượng kiến thức lớn, các bạn cần kiên trì và không ngừng học hỏi. Với nền tảng STEM tốt, chắc chắn các bạn sẽ đạt được thành công và phát triển lâu dài trong lĩnh vực đầy tiềm năng này.

Xin cảm ơn ông!