Thị trường trái phiếu doanh nghiệp quyết định lớn đến khả năng sinh lời của các công ty chứng khoán

Báo cáo của VIS Rating mới đây cho thấy, trong nửa đầu năm 2025, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã trở thành một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng tài sản và khả năng sinh lời của các công ty chứng khoán (CTCK).

Tâm lý nhà đầu tư tích cực

Chất lượng tài sản của ngành chứng khoán đã được cải thiện và ổn định nhờ những nỗ lực xử lý tài sản có rủi ro. Tỷ lệ chậm trả gốc và lãi trái phiếu đang giảm dần. Các công ty nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp chậm trả, ví dụ như VND (Xếp hạng A-, triển vọng Ổn định) và TPS (BBB, Ổn định), đã tích cực đẩy nhanh tiến trình xử lý trái phiếu và giảm thiểu tổn thất tín dụng. Sự ổn định rủi ro tài sản này còn nhờ vào việc các tổ chức phát hành cải thiện khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.

Trong Quý 2/2025, quy mô tài sản có rủi ro cao (bao gồm cổ phiếu chưa niêm yết và TPDN) đã tăng lên mức 20% so với 19% trong Quý 1/2025. Sự gia tăng này là do các công ty như HDBS, TCBS và BSI đã tăng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp trong bối cảnh tỷ lệ chậm trả đang giảm dần.

Hoạt động giao dịch cổ phiếu sôi động và tâm lý nhà đầu tư tích cực đã thúc đẩy khả năng sinh lời của toàn ngành. Cụ thể, lĩnh vực liên quan đến trái phiếu đóng góp đáng kể:

Thu nhập tự doanh và tư vấn: Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của ngành đã tăng 70 điểm cơ bản so với quý trước (QoQ), đạt 4,9% trong Quý 2/2025. Sự tăng trưởng này được hỗ trợ mạnh mẽ từ lợi nhuận tự doanh, phí tư vấn phát hành trái phiếu và cho vay ký quỹ.

Các CTCK có danh mục đầu tư trái phiếu lớn như TCBS và HDBS đã ghi nhận mức tăng ROAA ấn tượng, từ 2 đến 9,5 điểm phần trăm so với quý trước, nhờ sự gia tăng của thu nhập đầu tư và phí tư vấn phát hành trái phiếu.

Mức độ đòn bẩy của toàn ngành đã tăng nhẹ lên 2,6 lần trong Quý 2/2025, so với 2,4 lần trong Quý 1/2025.

Sự gia tăng đòn bẩy chủ yếu do các CTCK liên kết với ngân hàng (như SHS, TCBS, VPBANKS) tăng vay ngắn hạn để hỗ trợ cho vay ký quỹ và đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.

Thanh khoản toàn ngành vẫn ở mức ổn định. Các công ty đã tăng cường huy động nguồn vốn dài hạn thông qua phát hành trái phiếu dài hạn (ví dụ: ACBS, SHS) để kiểm soát rủi ro thanh khoản.

Ngành chứng khoán tăng tốc mạnh mẽ nửa cuối năm 2025

Nhận định thị trường ngành chứng khoán cuối năm 2025, chuyên gia của VIS Rating cho biết, ngành chứng khoán Việt Nam được dự báo sẽ tăng tốc mạnh mẽ trong nửa cuối năm 2025. Tâm lý thị trường lạc quan, nỗ lực xử lý tài sản rủi ro và hoạt động tăng vốn sẽ là động lực chính.

Khả năng sinh lời của toàn ngành được kỳ vọng sẽ tiếp tục cải thiện trong nửa cuối năm 2025. Điều này nhờ vào tâm lý thị trường cổ phiếu tích cực và kỳ vọng Việt Nam được nâng hạng lên nhóm “Thị trường mới nổi thứ cấp” theo phân loại của FTSE Russell. Sự kiện này sẽ thúc đẩy tăng trưởng thu nhập từ hoạt động đầu tư, cho vay ký quỹ và tư vấn phát hành.

Về tăng cường vốn mới, các đợt IPO và phát hành cổ phiếu sắp tới, dự kiến có thể bổ sung tới 25% vốn chủ sở hữu đối với một số công ty lớn, được kỳ vọng sẽ đẩy mạnh hoạt động kinh doanh và kiểm soát đòn bẩy.

Các công ty chứng khoán lớn như VPBANKS và VPSS có kế hoạch tăng vốn thông qua phát hành IPO trong 2 đến 3 quý tới. Riêng TCBS đã huy động thành công 10,8 nghìn tỷ đồng từ đợt IPO trong tháng 9/2025.

Việc tăng vốn là cần thiết đối với một số công ty đang gần chạm giới hạn quy định về đầu tư trái phiếu (như VND) và cho vay ký quỹ (như HCM, MBS) để mở rộng hoạt động.

Liên quan đến triển vọng chất lượng tài sản và đòn bẩy, theo đó, chất lượng tài sản tiếp tục ổn định, nỗ lực xử lý tài sản có rủi ro và tỷ lệ chậm trả trái phiếu giảm dần sẽ tiếp tục hỗ trợ ổn định chất lượng tài sản trong thời gian tới.

Nếu các đợt tăng vốn thành công, tỷ lệ đòn bẩy sẽ được kiểm soát khi các công ty mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh của mình khi bước sang năm 2026. Ngược lại, một số công ty (ví dụ: CTS) sẽ vẫn phải phụ thuộc vào nguồn vay bên ngoài.

Rủi ro thanh khoản được đánh giá là sẽ tiếp tục được kiểm soát nhờ vào việc các công ty chủ động triển khai các đợt tăng vốn mới (VPBANKS, TCBS, KAFI), tăng cường huy động nguồn vốn trái phiếu dài hạn (ACBS, SHS), và duy trì khả năng tiếp cận hiệu quả với các hạn mức tín dụng ngân hàng (CTS, LPBS).

Nhìn chung, tâm lý thị trường lạc quan, tăng cường xử lý tài sản có rủi ro và tích cực tăng vốn mới đang tạo nên nền tảng vững chắc, giúp ngành chứng khoán phát triển ổn định và mở rộng quy mô khi bước sang năm 2026