Thể chế là “chìa khóa” để ổn định thị trường bất động sản

Bối cảnh thị trường bất động sản Việt Nam

Chia sẻ tại Hội thảo "Dòng tiền chảy vào bất động sản phía Nam: Nhận diện cơ hội đầu tư" diễn ra mới đây, PGS TS Trần Kim Chung - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, thị trường bất động sản Việt Nam đang bước vào một chu kỳ mới, bên cạnh những cơ hội thì cũng đầy thách thức.

Nhìn lại thị trường trong các chu kỳ qua, ông Chung nhìn nhận, giai đoạn 2013 - 2014 là giai đoạn thị trường phục hồi sau khủng hoảng 2011 - 2013 nhờ hỗ trợ của Nghị quyết 02/NQ-CP. Năm 2014, thị trường đã có nhiều dấu hiệu sáng sủa nhưng lại tiếp tục chậm lại do một số nguyên nhân bên ngoài thị trường bất động sản.

Giai đoạn 2015 - 2018, thị trường bước vào giai đoạn phát triển mạnh. Thời kỳ này, thị trường bùng nổ với sự phát triển của loại hình condotel và officetel, đặc biệt tại các địa điểm du lịch. Hệ quả là cho đến nay, vấn đề condotel, officetel vẫn đang bỏ ngỏ.

Giai đoạn 2018 - 2022, thị trường rơi vào trầm lắng, sau đó chuyển hướng. Cụ thể, từ cuối năm 2018 đến đầu năm 2022, thị trường condotel rơi vào trầm lắng và trái phiếu bất động sản nở rộ, thị trường bất động sản cao cấp thăng hoa. Các nhà đầu tư phát triển bất động sản tiến hành phát hành trái phiếu doanh nghiệp để tài trợ cho các dự án bất động sản cao cấp, lớn về quy mô, giá trị cao về sản phẩm.

Theo đó, thị trường bất động sản từ 2019 đến đầu năm 2022 không những không suy giảm mà còn tăng trưởng.

Giai đoạn 2022 - 2023, thị trường suy giảm mạnh mẽ. Cụ thể, từ tháng 4 năm 2022 đến cuối năm 2023, thị trường bất động sản suy giảm do nhiều nguyên nhân như khó khăn về tín dụng và đầu tư công, luồng tiền từ thị trường chứng khoán suy giảm, xuất nhập khẩu giảm do suy giảm đơn hàng kéo theo nhu cầu nhà thuê của lao động khu công nghiệp giảm.

Bước sang năm 2024, thị trường ghi nhận sự khác biệt. Trong đó, thị trường căn hộ chung cư có một "cú đội giá". Nếu như các chung cư trung cấp trước giai đoạn năm 2022 - 2023 dao động quanh mức 35 - 40 triệu đồng/m2 thì sang năm 2024, giá tăng mạnh dao động từ 65 - 70 triệu đồng/m2, đặc biệt tại Hà Nội.

Thị trường đất nền cũng ghi nhận tăng giá tại một số khu vực ngoại thành Hà Nội như huyện Hoài Đức giá đất đã tăng 81%, huyện Đông Anh tăng 53% và huyện Thanh Oai tăng tới 90% so với đầu năm ngoái.

Với phân khúc condotel, thị trường này có dấu hiệu bão hòa. Nguồn cung tăng nhưng tiêu thụ giảm mạnh, chỉ đạt 1% trong quý I/2024. Sức cầu thấp nhất trong 5 năm qua.

Còn bất động sản công nghiệp tiếp tục diễn biến tích cực. Với thị trường bất động sản, đây vẫn là lĩnh vực duy trì vị trí số 2 trong thu hút vốn FDI.

“Chìa khóa” thể chế cho thị trường bất động sản

Bàn về giải pháp ổn định và phát triển bền vững thị trường bất động sản Việt Nam, GS TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhấn mạnh rằng cần phải xây dựng một hệ thống thông tin rõ ràng và minh bạch hơn về thị trường bất động sản. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư và người mua nhà có thể tiếp cận thông tin chính xác và kịp thời, tránh tình trạng "thổi giá" hay đầu cơ đất đai.

Trong khi đó, theo PGS TS Ngô Trí Long - Chuyên gia kinh tế, cần giải pháp phân biệt rõ ràng giữa đầu tư và đầu cơ. Chuyên gia kinh tế cho biết trong cơ chế thị trường, đầu tư và đầu cơ đều là các yếu tố bình thường. Tuy nhiên, cần có chính sách thuế hợp lý để hạn chế tình trạng đầu cơ, đảm bảo thị trường phát triển bền vững. Đồng thời, cần làm rõ các quy định liên quan đến giá đất và giá trị thực của bất động sản để tránh tình trạng giá đất ảo.

Các chuyên gia cũng đồng quan điểm, cải cách thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp là rất cấp thiết. Các thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư bất động sản cần được cải cách mạnh mẽ, giảm bớt sự phức tạp và thời gian chờ đợi. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp bất động sản nhanh chóng triển khai các dự án, đồng thời tăng cường nguồn cung nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội và nhà ở giá rẻ.

Về chính sách tài khóa và hỗ trợ người mua nhà. Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, chính sách tài khóa và tiền tệ cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường. Cần có các gói hỗ trợ tài chính, giảm lãi suất vay mua nhà, đặc biệt là với các đối tượng thu nhập thấp, giúp họ có thể tiếp cận nhà ở một cách dễ dàng hơn.

Liên quan đến những động thái hoàn thiện, củng cố hệ thống thể chế, chính sách liên quan đến thị trường bất động sản, mới đây, tại một hội thảo, bà Nguyễn Thị Phương Hoa - Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã nhấn mạnh những điểm mới quan trọng trong Luật Đất đai 2024, khẳng định rằng việc sửa đổi, bổ sung các quy định sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch và đồng bộ hơn. Điều này sẽ giúp giải phóng nguồn lực đất đai, đồng thời thúc đẩy phát triển thị trường bất động sản theo hướng lành mạnh hơn.

Cùng với Luật Nhà ở 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản 2023, ba bộ luật này có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 đã tạo nên một môi trường pháp lý hoàn chỉnh hơn, giúp thị trường bất động sản vận hành hiệu quả và đáp ứng tốt hơn nhu cầu nhà ở của người dân, đặc biệt là nhà ở xã hội và phân khúc nhà ở trung bình phù hợp với thu nhập của đa số người dân.