Tham vọng mở rộng mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc đã khiến nước này gánh khoản nợ gần 900 tỷ USD. Tuy vậy, Bắc Kinh vẫn kiên định với kế hoạch này.
Vấn đề nợ và đường sắt được nêu tại cuộc họp báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tháng trước, khi người phát ngôn Guo Jiakun được hỏi về việc đàm phán tái cơ cấu khoản nợ của Indonesia liên quan đến tuyến đường sắt cao tốc do Bắc Kinh tài trợ.
“Khi đánh giá một dự án đường sắt cao tốc, ngoài các chỉ số tài chính và kinh tế, còn cần xem xét lợi ích công cộng và lợi nhuận tổng thể của dự án”, ông Guo nói.
Tuyến đường sắt cao tốc của Indonesia bắt đầu hoạt động cách đây 2 năm với sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ Trung Quốc. Tuy nhiên, doanh thu vé thấp hơn dự kiến, khiến gánh nợ phình to.
Dù không đề cập trực tiếp đến dự án tại Indonesia, phát biểu của ông Guo phản ánh thực tế rằng chính Trung Quốc cũng đang đối mặt với các dự án đường sắt ngập trong nợ.
Theo Tập đoàn Đường sắt Quốc gia Trung Quốc (China State Railway Group), ngành đường sắt nước này gánh nợ 6,19 nghìn tỷ nhân dân tệ (868 tỷ USD) tính đến cuối tháng 6, giảm 0,2% so với cùng kỳ năm trước.
Phần lớn khoản nợ khổng lồ này bắt nguồn từ quá trình mở rộng thần tốc mạng lưới đường sắt quốc gia. Tính đến cuối năm 2024, Trung Quốc có 48.000 km tuyến đường sắt cao tốc đang vận hành – gấp 3 lần so với cuối năm 2014.
Để so sánh, toàn bộ hệ thống tàu cao tốc Shinkansen của Nhật Bản chỉ dài khoảng 3.200 km. Nói cách khác, trong 10 năm qua, Trung Quốc mỗi năm đều xây thêm số đường sắt cao tốc tương đương toàn bộ mạng lưới Shinkansen của Nhật.
Tuy nhiên, lượng hành khách lại không theo kịp tốc độ mở rộng. Nhiều nhà ga vẫn vắng bóng người, thậm chí gần như bỏ không.
Dù vậy, các địa phương vẫn có thể hưởng lợi gián tiếp từ đường sắt cao tốc ngay cả khi chúng không mang lại lợi nhuận, chẳng hạn như thúc đẩy du lịch. Núi Trường Bạch (Changbai) – hay còn gọi là Bạch Đầu (Baekdu) ở biên giới Trung – Triều Tiên từng là điểm đến khó tiếp cận. Nhưng sau khi có ga tàu cao tốc, khu vực này đã trở thành điểm hút khách nhờ hồ miệng núi lửa tuyệt đẹp.
Với người dân địa phương, việc tàu cao tốc xuất hiện trong cộng đồng là niềm tự hào. Ngoài ra, các dự án xây dựng hạ tầng đường sắt cũng góp phần thúc đẩy GDP.
Tuy nhiên, việc để lại khối nợ khổng lồ cho các thế hệ tương lai đang đặt ra câu hỏi lớn về tính bền vững của hệ thống đường sắt Trung Quốc, ngay cả khi có sự bảo lãnh của nhà nước.
Tham khảo: Nikkei Asia
